‘Als er iets stinkt, zeg iets’: hij was verrassend bijtend, de monoloog waar Jon Stewart in augustus zijn laatste Daily Show, het satirische nieuwsprogramma op Comedy Central, mee besloot. Stewart eindigde met een waarschuwing voor de bullshit rondom ons – en in het bijzonder ‘de bullshit die onwil maskeert onder het mom van een immer lopend onderzoek’. ‘We kunnen niks doen tegen klimaatopwarming tot iedereen het erover eens is dat het homohuwelijk geen kinderen voortbrengt die geiten huwen die onze wapens afpakken.’ Verrassend serieus ook, maar het paste wel. Bullshit detecteren: het was waar hij zestien jaar lang naam mee had gemaakt. Jon Stewart bouwde een carrière op de hypocrisie, contradicties en algehele stupiditeit van de wereld rondom ons. Dát, en het kapsel van Donald Trump.
Zijn opvolging lijkt ondertussen verzekerd. Stewarts televisionele erfenis is groot, zo is het afgelopen jaar gebleken. Dan hebben we het niet alleen over Trevor Noah, de Zuid-Afrikaanse komiek die op Stewarts plek mocht gaan zitten – met wisselend succes, voorlopig. Het laatste jaar wierp John Oliver, ooit een poulain van Stewart en tegenwoordig de gastheer van HBO’s Last Week Tonight, zich met zijn mix van journalistiek en humor nadrukkelijk op als Stewarts opvolger. Zo wist hij dit jaar de ideeën van Edward Snowden uit te leggen op basis van penisfoto’s, boeide hij twintig minuten lang met een monoloog over droge materie als netneutraliteit en slaagde hij er als eerste in om een humoristische toon te vinden bij de aanslagen in Parijs – de juiste humoristische toon, voor alle duidelijkheid. Satire is een serieuze zaak geworden.
Ook in ons taalgebied. Nederland heeft Zondag met Lubach, au fond een rip-off van Last Week Tonight. In ons land liet De ideale wereld, schatplichtig aan The Daily Show, maar zonder een kopie te zijn, zich beter inspireren. Daarin zat dit najaar een filmpje waarin reporter Luc Haekens een aantal voorbijgangers de leuze ‘Als ik seksisme zie, dan grijp ik meteen in’ liet debiteren, terwijl hij zijn assistente bepotelde en haar ‘poepke’ noemde. Humor kan soms meer duidelijk maken dan een volle avond Canvasdebatten: dat is de kracht van satire.
Niet toevallig zijn dit allemaal programma’s die scoren op het internet. Meer nog dan op tv lijkt de school van Stewart te floreren op het web. Voorlopig moet hij zich dan ook weinig zorgen maken. Bullshit genoeg, maar er zijn voldoende mensen om hem te detecteren.
GEERT ZAGERS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
