Als u over de financiële crisis die sinds 2008 in Europa woedt één boek leest, laat het dan Boemerang van Michael Lewis zijn. Daarin trekt de Amerikaanse journalist door de ‘nieuwe derde wereld’, de landen waar de bevolking sinds het begin van de malaise danig verarmd zijn en waarvan de meeste in de EU liggen. Zijn reis voert hem door alle lagen van de maatschappij, van de ministers van Financiën die de crisis van op de eerste rij meemaken tot de gewone burgers die de gevolgen elke dag aan den lijve ondervinden, en het boek wordt bevolkt door kleurrijke personages als frauderende Griekse monniken of noeste IJslandse vissers die na een stoomcursus in het bankwezen gingen werken.
Wie enkel in de zomervakantie een boek ter hand neemt, kan ter inleiding terecht bij Het verdriet van Europa, de reportagereeks op Canvas waarin Rudi Vranckx de verwoeste gewesten van ons continent bezoekt. De aanpak van Vranckx is vergelijkbaar met die van Lewis, en ook met wat de tv-maker in zijn vorige documentaires, over de jacht op Osama en de Arabische Lente, heeft gedaan: hij praat met de gewone mensen, in dit geval in de frontlinie van de economie, diegenen die zowel de hausse als de neergang hebben meegemaakt. Figuren als een IJslandse verkoper van luxewagens die tot zijn eigen verbazing – ‘het leek wel het wilde Westen’ – zag hoe een Porsche Cayenne acht keer doorverkocht werd omdat de prijs bleef stijgen. Of een Ierse bouwpromotor die zonder problemen van de banken honderden miljoenen euro’s kon lenen, en nu zoveel schulden moet aflossen ‘dat het eigenlijk niet meer uitmaakt’.
De eerste aflevering van Het verdriet van Europa bevatte haar deel droevige verhalen over mensen die uit hun huis waren gezet, of over koppels die niet aan kinderen beginnen omdat ze zich geen extra mondje kunnen veroorloven. Maar het was zeker geen lange klaagzang. Eigenlijk lijkt Vranckx na zijn reis tot dezelfde conclusie te zijn gekomen als Lewis destijds. De banken hebben in hun obsessie om te groeien veel te gemakkelijk geld in de economie gepompt, en ook de overheden hebben boter op het hoofd omdat ze te weinig controleerden. Maar ook de man in de straat heeft schuld aan de crisis. ‘De pijnlijke waarheid’, zo zei Vranckx, ‘is dat banken hun dubieuze producten niet verkocht hadden gekregen als mensen zich niet door hebzucht hadden laten meeslepen.’
In die zin was het heel opvallend dat enkelen van de personen met wie Vranckx in IJsland en Ierland praatte, zeiden dat ze eigenlijk maar één fout hadden gemaakt: ze waren er niet vroeg genoeg uit gestapt. Niet het feit dat ze hadden meegeholpen om de zeepbel op te blazen stoorde hen, wel dat ze er niet voor hadden gekozen om hun winst te incasseren vlak voor alles uit elkaar was gespat. Het is echter net dat idee – dat misschien, de volgende keer, jij wel op tijd je handen ervan af zult trekken – dat ervoor zorgt dat er steeds nieuwe zeepbellen kunnen ontstaan.
Elke woensdag, Canvas Meer bedenkingen op www.knackfocus.be/testbeeld
DOOR STEFAAN WERBROUCK
OOK DE MAN IN DE STRAAT HEEFT SCHULD AAN DE FINANCIËLE CRISIS, ZO LIET RUDI VRANCKX ZIEN IN HET VERDRIET VAN EUROPA.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
