Het Greenaway alfabet

PETER GREENAWAY: genie, poseur of beide?

Voor de een is hij een conceptueel genie, voor de ander een formalistische poseur en het zou niet verbazen mocht Peter Greenaway daar zelf vrede mee hebben. Een grijze muis is het laatste waar de naar Nederland uitgeweken Britse kunstenaar en filmregisseur voor wil doorgaan. Wie kaatst, mag de bal terugverwachten en Greenaway heeft véél gekaatst.

Zo verklaarde hij cinema eind vorige eeuw dood en bleef hij sindsdien betreuren dat de filmtaal zich amper ontwikkelt, bleef hij jammeren dat films niet langer intellectueel prikkelen en voer hij uit tegen de dominantie van lineaire, narratieve cinema. Zelf heeft hij zich daar tijdens zijn lange en bewogen carrière zelden of nooit aan bezondigd. Als er iemand op zoek is gegaan naar nieuwe vormen en structuren, dan wel de schilder, schrijver, componist, regisseur en webdesigner Greenaway.

De resultaten van die zoektocht waren niet altijd zo verbluffend of tijdloos als verhoopt. Zo vergaloppeerde de door getallen, kalligrafie, architectuur, encyclopedieën, seks en historische weetjes geobsedeerde kunstenaar zich vijftien jaar geleden met het megalomane gesamtkunstwerk The Tulse Luper Suitcases, een ambitieuze combinatie van speelfilms, websites, dvd’s, televisie en boeken. Maar op dat moment had de eigenzinnige, excessieve en bewust elitaire beeldenstormer zijn eremetaal allang verdiend met een handvol visueel en intellectueel uitdagende films zoals het kalligrafische, erotische The Pillow Book (1995), Drowning by Numbers (1998), The Belly of an Architect (1987) en The Cook, The Thief, His Wife & Her Lover (1989), een scabreuze wraaktragedie waarin obsceniteiten culmineren in kannibalisme.

Dat er achter al die postmoderne puzzels geen postmoderne puzzel schuilt, maar wel een mens van vlees en bloed, onthult de documentaire Het Greenaway alfabet. Regisseur Saskia Boddeke had geen gebrek aan toegang tot haar onderwerp, want de Nederlandse mediakunstenares is de echtgenote van Greenaway. Haar intiem en bijwijlen poëtisch vader-dochterportret laat onder meer zien hoe Greenaway speciaal voor zijn zestienjarige dochter Zoë een alfabet opstelt waarin al zijn stokpaardjes de revue passeren. A staat voor alfabet , zegt hij. ‘Nee, A staat voor autistisch’, werpt de pientere puber tegen. ‘Pa, je bent autistisch. Je kijkt me zelfs niet in de ogen wanneer je met me praat. Je hebt geen vrienden!’ Alvast een iemand die dwars door zijn harnas dringt.

Donderdag 1/2, 22.55, NPO2

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content