Herfstdraad

Eerste zin Het leukste nieuwe geluid in mijn leven is dat van de trekbel.

Samen met zijn geliefde Liek en hun dochtertje Salina is de verteller van Jamal Ouariachi’s Herfstdraad naar een voorstadje van Amsterdam verhuisd, op een goeie dertien minuten treinen van het Centraal Station. Ze kochten er een mooi huis, met een tuin, een serre en een souterrain waar hij zijn boeken kan schrijven, gelegen in een rustige straat met bomen. De zevende hemel dus, tot er wordt aangebeld en Monique Sluiter van de belastingdienst voor de deur staat. ‘Haar gezichtshuid heeft de lijkgele kleur van een gepelde knoflookteen’, schrijft Ouariachi, en ze heeft een aanslagbiljet van 20.000 euro in de hand.

Zij is trouwens lang niet de enige die aan de bel komt hangen. De dag nadien is het de beurt aan Nozizwe, die vraagt waarom Liek en hij niet naar de tweewekelijkse bijeenkomst van Het Kruispunt zijn geweest, het buurtcomité dat zich inzet voor intersectionaliteit. Het blijkt een woke gezelschap dat de boeken van de verteller, die trouwens verdacht veel op Ouariachi zelf lijkt, maar niets vindt. Geschreven door de witte bevoorrechte man voor de bevoorrechte witte man oordeelt Nozizwe. Van de weeromstuit gaat de verteller op uitnodiging van zijn buurman, een gepensioneerde geschiedenisdocent met de complete Library of America in de kast, mee naar een bijeenkomst van Deftig Rechts. Een heel andere club blijkt dat te zijn, die opkomt voor mannelijkheid en traditionele waarden, maar ook naar het nazisme zweemt.

Ouariachi, die eerder wist te imponeren met Vertedering en Een honger, bewijst in zijn nieuwe roman een meester van de maatschappelijke satire te zijn. De twintig pagina’s beslaande scène waarin de verteller een interview ondergaat voor het publiek van Het Kruispunt is gewoonweg grandioos. Hoe het woke gedachtegoed – samen met die schuld van 20.000 euro – als een voorhamer op de relatie van Liek en de verteller terechtkomt, is al minder grappig en hoe die uiteindelijk meegesleurd dreigt te worden in de misdaad is ronduit tragisch. Om maar te zeggen dat Ouariachi meerdere registers meester is en uiteindelijk op zoek gaat naar wat het gekissebis overstijgt: vriendschap, verdriet, eenzaamheid en ten slotte de dood, die grote gelijkmaker. Zeker nadat een familievriend van de verteller gestorven is, krijgt de roman een meer afstandelijk en contemplatiever aura, waarbij de grote woorden moeten wijken voor de kleine liefde.