PB GRONDA, auteur van Nemen wij dan samen afscheid van de liefde, Kentucky, mijn land en Onder vrienden, duikt elke week in de populaire cultuur.
Het grappige is dat er elk jaar wel een paar schrijvers opstaan die luid roepen dat de roman dood is. Soms omdat de verkoop van hun eigen romans effectief aan het afsterven is, soms omdat ze wat ouder worden en al afscheid beginnen te nemen van deze wereld en soms omdat ze nog jong zijn en willen laten uitschijnen dat ze toch al diep kunnen nadenken.
Zeggen dat de roman dood is, is eigenlijk bijna even grotesk als zeggen dat goed uitgewerkt proza dood is. Of dat mensen geen goed verhaal meer willen beleven. Dat zou dan, zonder overdrijven, een van de grootste maatschappelijke en filosofische revoluties zijn sinds de Oudheid. Er is natuurlijk een terugval in de verkoop, maar we zitten dan ook in de zwaarste crisis sinds decennia. Of als je de roman strikt beschouwt als een productievorm, namelijk een gebonden of gelijmde hoop papier, ja, oké, dan ben ik akkoord. Maar dan zou je moeten zeggen: het gedrukte boek is dood.
Een roman is voor mij toch vooral een in de diepte uitgewerkt fictieverhaal. Volgens mij even eigen aan de mens als de spijsvertering. Toch zegt bijvoorbeeld Philip Roth dat films, tv en internet de roman zullen marginaliseren tot een elitaire passe-temps voor enkele gekken. Even later liet Roth – trouwens een van mijn favoriete romanschrijvers aller tijden – ook weten dat hij zou stoppen met schrijven. Wat óók niet waar is.
En ik snap die redenering wel: we worden beïnvloed door veel meer prikkels dan de mensen die bijvoorbeeld in 1877 rondliepen en dat heeft zijn effect op onze aandachtsspanne. Tv en zeker internet geven je meer het gevoel van bezig te zijn met om de zoveel seconden een interactie of iets nieuws, dus die gaan met onze kostbare tijd lopen.
Lijkt me toch wat te eenvoudig. Ten eerste is onze tijd niet kostbaar, we gooien er tonnen van door het raam door met de grootste nonsens bezig te zijn. Onze klout score checken op kop. Ten tweede biedt internet veel, maar geen meeslepend verhaal. Ten derde bestaan tv en cinema al een eeuw, toevallig ook dezelfde eeuw waarin de meeste romans ooit zijn verkocht. En ten laatste, en dat is misschien wel het belangrijkste: de roman is al lang geen massaproduct meer, voor zoverre het dat ooit al is geweest.
Wat me dan ook opvalt, is dat zij die voor een bloedige revolutie staan, bijvoorbeeld de papieren krant, het klassieke tv-station, de klassieke website en heel de magazinemarkt, niet van de daken schreeuwen dat hun product dood is. Iedereen die informatie of kicks als basisproduct heeft, die werkt volgens mij best een paar uur over om na te denken over morgen.
Maar de roman? Schrijvers en lezers, maak jullie daar geen zorgen over. De grote uitgeverijen mogen fuseren of vallen, inkt kan pad worden en internet mag nog 100 keer sneller gaan draaien; zolang er goeie verhalen of unieke inzichten zijn en een deel van de mensheid graag droomt, nadenkt of vlucht, hebben we een eeuwenoude afspraak. En ondertussen maar hopen dat Philip Roth niet te lang wacht met zijn volgende boek, de oude zot.
PB GRONDA
IEDEREEN MET INFORMATIE OF KICKS ALS BASISPRODUCT – KRANT, TV-STATION, SITE EN MAGAZINE – DENKT BEST EENS NA OVER DE TOEKOMST. MAAR DE ROMAN? MAAK JULLIE DAAR GEEN ZORGEN OVER.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier