GENIALE KNUTSELAAR Het complete werk van de grootste krabbelaar die de cinema ooit heeft gekend staat nu integraal op dvd. Puur filmgenot.

Norman McLaren: The Master’s Edition

FILMS: **** EXTRA’S: ****

(NFB)

Natuurlijk kun je met miljoenen dollars en een arsenaal digitale kunstjes wonderen verrichten, zoals Disney, DreamWorks en co keer op keer bewijzen. Maar er zijn ook animatiefilmers die zich behelpen met twee keer niks, die voor een habbekrats en met quasi prehistorische technieken pareltjes tevoorschijn toveren.

Neem nu de grote pionier Norman McLaren (1914-1987). Die had zelfs geen camera nodig om zijn meest karakteristieke filmpjes te maken, want daarvoor kraste hij rechtstreeks op pellicule. Geen wonder dat Picasso (die soms zelf niet meer nodig had dan een bord, een penseel en wat inkt om een meesterwerk te produceren) een groot bewonderaar was. Over een van die abstracte filmpjes van McLaren, Blinkity Blank (1953), schreef François Truffaut lyrisch: ‘Il y a dans ce grand petit film de quatre minutes, en couleurs, tourné sans caméra, toute la fantaisie de Giraudoux, la maîtrise de Hitchcock et l’imagination de Cocteau.’

McLaren werd geboren in Schotland, begon zijn carrière bij de Britse post, verkaste bij het begin van de Tweede Wereldoorlog naar de VS en vestigde zich finaal in Montreal, waar hij de huiskunstenaar werd van de gerenommeerde National Film Board of Canada. Ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de NFB staan in diverse wereldsteden een reeks retrospectieven en hommages op stapel en is McLarens werk ook integraal te bewonderen met een zevendelige dvd-box, die naast zijn 58 schitterend gerestaureerde filmpjes ook talrijke onuitgegeven archiefbeelden, documentaires en interviews bevat.

McLaren legde tijdens zijn lange carrière een verbazingwekkende creativiteit aan de dag. Voor deze geniale knutselaar was animatie de discipline bij uitstek om naar hartenlust te experimenteren. Naast het direct tekenen op pellicule maakte hij gebruik van pixillation (het inpassen van gefilmde acteurs in een animatiesequentie), werkte hij met papierknipsels, creëerde hij optische illusies en voerde hij talloze technische innovaties door. Hij vervaardigde zijn filmpjes met de vrije en open geest van een jazzimprovisator. Het liefst was hij danser of choreograaf geworden: zijn hele oeuvre draait rond lichamen of abstracte vormen en patronen in beweging. Van het sierlijke Pas de deux, een ballet van silhouetten in een mix van stopmotiontechniek en stroboscopische effecten, tot het verrukkelijk non-figuratieve Begone Dull Care, een fantasie van kleuren, vlekken en lijnen in duel en duet met het Oscar Petersontrio op de soundtrack.

Zijn beroemdste werkstukje blijft de Oscarwinnende pacifistische fabel Neighbours (1952), waarin McLaren met brio de cut-out-techniek hanteert. Twee buren zitten in een strandstoel op hun gazon de krant te lezen, tot een madeliefje dat op de scheidslijn van hun tuin groeit de rust verstoort. Het geschil transformeert de twee keurige burgers tot razende beesten. Ze bakenen hun terrein af met omheiningen, scheuren elkaar de kleren van het lijf, breken elkaars bordkartonnen huis af, vernietigen de bloem waar het allemaal om begonnen was en jagen elkaar vroegtijdig het graf in. Het menselijk tekort samengevat in acht minuten.

Patrick Duynslaegher

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content