Na Kerstmis doet de Leuvense bioscoop Studio de deuren dicht. Daarmee is meteen de meest negatieve trend van 2009 gesignaleerd: de harde strijd van de Vlaamse arthousebioscopen om in het digitale tijdperk te overleven. Vier betrokken partijen getuigen.

Jan Rastelli eigenaar en uitbater van de Studio Filmtheaters

Waarom sluit u de Studio’s in Leuven?

Jan Rastelli: Voor alle duidelijkheid: wij leggen de boeken niet neer, zo dramatisch is de toestand niet. Maar het is wel moeilijk en het rendeert meer om iets anders te doen. De economische realiteit heeft haar rechten, maar dat betekent niet dat de familie Rastelli de beslissing graag genomen heeft. Het is doodjammer dat we er niet meer in slagen om de mensen warm te maken voor dit soort cinema.

In 1968 waren de Leuvense Studio’s een van de eerste arthousebioscopen. Wat waren de mooiste jaren?

Rastelli: De eerste dertig.

Wanneer is het fout beginnen te lopen?

Rastelli: Dat is een complex verhaal. De jeugd, onze kernactiviteit, besteedt meer geld aan games of een gsm dan aan films of cd’s. Tien jaar geleden hadden de studenten geen televisie of video op kot, maar vandaag bekijken ze integrale televisieseries op hun laptop. Daarmee hebben ze hun portie beelden wel gehad. Of ze downloaden films: dat is crimineel, maar ik begrijp het wel. Alleen moeten ze achteraf niet zeuren dat er geen cinema’s meer zijn.

De concurrentie met de homecinema is te groot?

Rastelli: There’s no such thing as home cinema! Dat is een contradictio in terminis. Als je kind in het salon een salto uitvoert, spreek je toch ook niet van een home circus. Oké, je kunt thuis op een groot scherm films bekijken met een goede beeld- en geluidskwaliteit. Maar dat is niets vergeleken bij het magische moment dat het licht in de zaal uitgaat en het publiek zich nestelt om samen van een film te genieten.

Tinne Bral verdeler (Imagine)gespecialiseerd in arthousefilms

Hoe ziet een filmverdeler decrisis in de arthousebioscopen?

Tinne Bral: Als verdeler hebben wij vooral last van een gebrek aan schermen. Met de prijsbeesten van Cannes, de Hanekes en Audiards, kun je ook in de grote complexen terecht, maar fragiele films zijn daar niet op hun plaats. Ik geef toe dat er te veel films uitkomen, zowat drie meer per week dan enkele jaren geleden.

Waar wringt het schoentje dan?

Bral: Steun aan arthousecinema is in Vlaanderen onbestaande. De Franse Gemeenschap investeert stevig in Diagonale (een netwerk van arthousebioscopen). In Luik opende twee jaar geleden met Cinéma Sauvenière een arthousebioscoop die doet watertanden: een heerlijke plek in het hartje van de stad met alle comfort, een café en terras. Als het aanbod goed en gevarieerd is en het huis een ziel heeft, dan komt het publiek. Een publiek moet je binden door eigenzinnig te zijn, kwaliteit te bieden of met evenementen voor extra schwung te zorgen.

Digitaliseren of niet?

Bral: Alle arthousebioscopen moeten digitaliseren. Het is een misverstand dat enkel blockbusters digitaal geprojecteerd kunnen worden. Digitale prints zijn veel goedkoper en geven je veel meer flexibiliteit. Op vijf minuten heb je een extra print. Zo kun je elke zaal op haar wenken bedienen. Ook steeds meer regisseurs, jong én oud, draaien digitaal. Vlaanderen mag de boot niet missen.

Chantal Krakowski filmverdeler (ABC) en uitbater Cartoons

Woedt er een crisis in de Vlaamsearthousesector?

Chantal Krakowski: De sector is niet dood, maar we moeten dringend hogere cijfers halen. Alleen de sterksten overleven. De vraag is of er binnen de twee jaar wat beweegt. Is Joke Schauvliege, Vlaams minister van Cultuur, bereid iets te ondernemen? Dan is het nu het moment. Het is een schande dat de Vlaamse overheid onze sector niet steunt: Vlaanderen blijft achter. Op filmfestivals als dat van Namen, moet ik soms wegkruipen als ik zie hoeveel steun de arthouse-bioscopen in Wallonië ontvangen.

Wat is er veranderd?

Krakowski: Tien jaar geleden zou een Gouden Palmwinnaar als Das weisse Band in Antwerpen enkel in de Cartoons gedraaid hebben. Vandaag draaien ook Metropolis en UGC die film. Ik heb niets tegen die complexen, maar we zouden elkaar beter aanvullen. De distributeurs zouden ook beter eens nadenken of het wel zin heeft om elke film in de UGC of Kinepolis te willen. De Cartoons krijgt elke week de vraag om films over te nemen die elders na amper een week van de affiche gehaald worden.

Hoe ziet de toekomst eruit?

Krakowski: Het zijn spannende tijden voor alle bioscoopuitbaters. Moet je investeren in een digitale uitrusting? Waar haal je dat geld vandaan? En wat gaan de arthousebioscopen doen als ze met een digitale uitrusting even gemakkelijk aan de commerciële films kunnen geraken als de grote zalen? Komt de diversiteit dan in het gedrang? Ik wil mijn steentje tot de diversiteit blijven bijdragen.

Patrick Deboes uitbater Sphinx en voorzitter VAC

De vzw VAC, Arthouse cinema Vlaanderen, bestaat nog geen jaar en een van de zes leden, de Studio’s in Leuven, gooit de handdoek in de ring.

Patrick Deboes: Het zat er al een paar jaar aan te komen. De arthousebioscopen keken naar elkaar en vroegen zich af wie het eerst zou opgeven. De omstandigheden zijn ongunstig. Ik zou twee jaar geleden de Sphinx gesloten hebben, ware het niet dat de gevolgen voor mij persoonlijk te groot geweest zouden zijn. Vandaag gaat het een stuk beter: financieel zijn we uit de moeilijkheden. Eigenlijk subsidieert de Sphinx zichzelf dankzij het goed draaiende café. De meeste arthouse-bioscopen komen er niet met de opbrengst van de vertoningen.

Toch klagen de verdelers dat er te weinig schermen zijn.

Deboes: Dat is zo. We zijn in Vlaanderen met zes, we zouden beter met tien zijn. Wij bereiken geen massa mensen, maar we zijn wel verantwoordelijk voor een groot deel van het aanbod. Als tussenschakel tussen de zeer alternatieve cinema en de commerciële film mogen we niet verdwijnen. Vlaanderen investeert ruim in productie, maar de vraag is hoe je films als Altiplano of My queen Karo aan de man brengt zónder arthouse.

Welke oplossingen ziet het VAC?

Deboes: Wij vragen geen fortuinen: een oplossing voor de tekorten, wat steun om te kunnen investeren en de mogelijkheid om werk te maken van de digitalisering. De Franse gemeenschap maakt tot 700.000 euro vrij voor een tiental arthousebioscopen. Zonder overheidssteun redt een arthouse-bioscoop het niet.

Door Niels Ruëll

‘Home cinema bestaat niet’

‘Er zijn net te weinig arthouse-schermen’

‘Is onze minister van Cultuur bereid iets te ondernemen?’

‘Dit zat er al een paar jaar aan te komen’