Moederboeken zijn in. Maar als Arnon Grunberg er een schrijft, moet je geen zoetgevooisde ode verwachten aan de vrouw waaruit hij is geboren.

Het was toch even schrikken voor moeder toen ze de deur van de badkamer openstak en haar zoon Otto daar neukend met de Nepalese bejaardenhelpster Rose aantrof. Moeder had haar been gestoten en stond te bloeden als een rund, terwijl haar zoon haar te hulp schoot, het condoom klam om zijn snel slapper wordende penis gespannen.

Een scène die zo diep in plaatsvervangende schaamte gaat, kan alleen bij Arnon Grunberg voorkomen, in casu in zijn nieuwste roman, Moedervlekken, het relaas van een man op middelbare leeftijd die zich genoodzaakt ziet de vlekken op zijn rug te laten verwijderen omdat ze wel eens kwaadaardig zouden kunnen zijn.

Otto Kadoke is een psychiater gespecialiseerd in zelfmoordpreventie. Omdat de vriend van Rose, niet echt kan lachen met de gênante overspelscène – wat Kadoke op een blauw oog komt te staan – pakken Rose en haar collega June hun koffers. De zoon staat er plots alleen voor en de zorg voor zijn bejaarde moeder valt hem zwaar, vooral omdat moeder nogal een kankeraar is, door wie hij zich nog steeds als een jongetje van zes laat behandelen.Deze zelfmoordpreventiearts weet niet echt hoe te leven, hij weet alleen hoe niet te sterven.

Dat blijkt net voldoende voor Michette, een automutilerende vrouw die aan iedere therapie resistent blijkt. Haar lichaam is een slagveld en wanner ze het kwaad krijgt, drinkt ze bleekwater en schoonmaakmiddel. Ze oefent een zekere aantrekkingskracht uit op Kadoke en wanneer ze vraagt of hij nog eens terugkomt, kan hij niet weigeren. Michette is erotiserend zoals de dood erotiserend kan zijn, beseft hij terwijl ze zich voor hem uitkleedt – nadat ze bleekwater heeft gekotst in een plantenbak vol bloemenstengels die haar ex geknakt heeft. Seks is voor haar de enige manier om aan de dagelijkse hel te ontsnappen, en laat dat nu het enige zijn wat Kadoke haar onthoudt.

Je moet je niet verzetten tegen je trauma, je moet het voortzetten, is een van Kadokes stellingen. Zo blijkt moeder in feite vader te zijn, de man die na de dood van zijn vrouw haar nazitrauma verderzette en geleidelijk aan in haar veranderde. En iets gelijkaardigs wil hij met Michette doen. Hij wil haar een alternatieve therapie geven, haar weer zin doen krijgen in het leven, en daarom neemt hij haar op in zijn huis, waar ze trouwens goed van pas zal komen als bejaardenhulp.

Moedervlekken, Grunbergs moederboek, had in feite vorig jaar al moeten verschijnen, toen ook Adriaan van Dis’ Ik kom terug en Maarten ’t Harts Magdalena in de boekhandel lagen. De plotse dood van zijn moeder zorgde voor vertraging. Waar de twee andere schrijvers vrij dicht bij hun werkelijke moeder bleven, laat Grunberg zijn perfide fantasie de vrije loop. De moeder uit dit boek is dus eerder een literair thema waar Grunberg mee aan de haal gaat, misschien wel omdat het soms interessanter is je oprechte gevoelens te verstoppen achter fictie dan ze voor iedereen te grabbel te gooien. Zo kan Grunberg ons zijn ware ik tonen: een man die geworsteld heeft met zijn afkomst – waar ook zijn Blauwe maandagen (1994) al over ging – maar die uiteindelijk toch verlost is geraakt van zijn moedervlekken.

MOEDERVLEKKEN *****

Arnon Grunberg, Lebowski, 400 blz., ? 22,50.

MARNIX VERPLANCKE

CENTRALE ZINNEN ‘Moedervlekken’, zegt ze. ‘Ze worden binnenkort weggehaald. Ze zijn vermoedelijk goedaardig, maar het is toch beter ze weg te laten halen.’