In de politieke dramaserie Occupied bezetten de Russen hun buurland Noorwegen. Fictie, maar net plausibel genoeg om moedertje Rusland op stang te jagen. ‘Een verhaal in de slechtste Koude Oorlogtraditie.’

U herinnert zich hoe Kazachstan de film Borat bande. U weet zeker nog hoe Noord-Korea een cyberoorlogje ontketende om de release van The Interview te verhinderen. Rusland daarentegen komt tegenwoordig vaak in het nieuws, maar meestal niet omdat Moskou kritiek uit op films of series waarin het land weer maar eens als de grote boze wolf wordt gepresenteerd. De tiendelige Noorse serie Occupied, waarin Noorwegen bezet wordt door Rusland, zorgde deze zomer wél voor een boze reactie van ambassadeur Vjatsjeslav Pavlovski in Oslo: ‘Het is zeer betreurenswaardig dat net in het jaar dat we de zeventigste verjaardag van het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenken de schrijvers van deze serie besloten om in de slechtste Koude Oorlogtraditie het Noorse publiek angst aan te jagen met een niet-bestaande bedreiging uit het Oosten. Alsof ze de heroïsche bijdrage van het Sovjetleger bij de bevrijding van Noorwegen vergeten zijn.’

De Noorse zender TV2 reageerde verrast: ‘Dit is klaar en duidelijk fictie: dat ziet iedereen’, aldus Christopher Haug van TV2. ‘Het gaat in de eerste plaats over Noorwegen en de Noren, hoe zij reageren onder zware druk van buitenaf. Niet over Rusland en de Russen. De serie probeert op geen enkele manier een geopolitieke situatie te schetsen.’

Al was het maar omdat de serie niet de politieke scheidslijnen volgt die bijvoorbeeld in de Oekraïnecrisis speelt. Het uitgangspunt van Occupied is overigens al in 2008, lang voor die crisis, bedacht door thrillerschrijver Jo Nesbø – u bekend van zijn verfilmde bestseller Headhunters. Nesbø schreef de eerste aflevering destijds voor de Noorse staatsomroep NRK. Later trok hij zich terug uit het project om zich op zijn boeken te concentreren. Uiteindelijk werd de serie toch gedraaid, maar dan door de commerciële zender TV2. Met een budget van een kleine 10 miljoen euro is Occupied een van de duurste Noorse tv-series ooit. Producent is het Zweedse Yellow Bird, verantwoordelijk voor Wallander en de tv-films van de Millenniumtrilogie.

OCCUPIED SPEELT IN EEN NIET ZO HEEL verre toekomst waarin door de Midden-Oostencrisis de olietoevoer naar Europa in het gedrang komt. Na een verwoestende orkaan komen in Noorwegen de groenen aan de macht. De klimaatverandering staat bovenaan in de priority list van de nieuwe regering. Als de hardcore premier Jesper Berg aankondigt op groene energie over te schakelen en alle olie- en gaswinning in de Noordzee te staken, is het hek van de dam. De leiders van de Europese Unie vragen de Russen om in te grijpen. Berg krijgt twee opties: kiezen voor een vreedzame overname van zijn land, of een militaire bezetting. Hij kiest noodgedwongen voor optie één.

In een Amerikaanse serie zouden de straaljagers en de vliegdekschepen al onder luid tromgeroffel ingezet worden, maar niet zo bij de Noorse tv-makers. De eerste afleveringen zijn weliswaar explosief – de premier wordt ontvoerd, er valt een dode – maar gaandeweg worden de thema’s genuanceerder en het hele opzet net mínder zwart-wit.

De vraag welke kant je kiest in een groot conflict en hoe een volk reageert als een vreemde mogendheid beetje bij beetje haar democratische verworvenheden kortwiekt, intrigeerde de schrijver mateloos. Zouden de mensen zich verzetten? Het idee is vergelijkbaar met dat van de Franse schrijver Michel Houellebecq, die zich in zijn recente roman Onderworpen afvraagt hoe Frankrijk eruit zou zien onder een islamitisch bewind.

Volgens Nesbø houdt Occupied de Noren een spiegel voor. ‘Scandinaven beschouwen hun veiligheid en rijkdom als iets vanzelfsprekends. Het is beangstigend hoe snel dat kan keren. Kijk naar Joegoslavië in de jaren 90, een land op de goede weg. Het kostte Milosevic zes maanden om een burgeroorlog te ontketenen.’

MAAR HEBBEN DE RUSSEN TOCH NIET een beetje gelijk? Nesbø, die zich naar eigen zeggen vooral inspireerde op de oorlogsherinneringen van zijn familie, geeft toe dat de gebeurtenissen in de reeks een andere betekenis hebben gekregen in het licht van de actualiteit, maar dan nog. ‘De Russen knallen toch geen mensen neer?’ zei hij in een interview in The Guardian. ‘Ze vallen gewoon binnen om te tonen wie er de baas is.’

OCCUPIED

Zaterdag 2/1 om 20.40, al meteen twee afleveringen, op Canvas.

DOOR ANDREAS ILEGEMS

Jo Nesbø ‘SCANDINAVEN BESCHOUWEN HUN VEILIGHEID EN RIJKDOM ALS IETS VANZELFSPREKENDS, MAAR KIJK NAAR JOEGOSLAVIË: HET KAN HÉÉL SNEL KEREN.’