‘The Cremaster Cycle’ van kunstenaar Matthew Barney wordt ‘misschien wel het meest complexe werk van de laatste tien jaar’ genoemd. Voor het eerst kunt u de filmcyclus nu integraal gaan bekijken.

The Cremaster Cycle

Op zondag 20/12, vanaf 14.00 in De Singel, Antwerpen. Info: www.desingel.be

De tijd dat museumfilms enkel een bestaan hadden in stilte, tussen vier witte muren en in het chronisch vermoeide intellect van enkele bevoorrechte theoretici is voorbij. Ze kunnen vandaag ook op tv (zolang het maar niet op Canvas is), op dvd of gewoon in de cinema. De Singel in Antwerpen brengt dit weekend The Cremaster Cycle op het scherm, een vijfdelige, driehonderd minuten lange cyclus waarmee kunstenaar Matthew Barney met plezier de grenzen tussen film, literatuur, beeldhouwkunst, muziek, architectuur, mode, fotografie en zichzelf opblies.

Barney, de man van popster Björk, is altijd gefascineerd geweest door twee dingen: biologie en kunst. De would-be dokter en gepassioneerd worstelaar leefde als kind bij zijn vader in Idaho, maar reisde vaak op en neer naar zijn moeder in New York om alles over de kunsten te weten te komen. En zie, het lichaam, de sport en een grote honger naar alle soorten kunst zouden de sleutels worden tot The Cremaster Cycle, een imposant geheel van beeldhouwwerken, installaties en vijf niet-chronologisch gedraaide films, en volgens kenners misschien wel het meest complexe werk van de laatste tien jaar.

Vooraleer u op zoek gaat naar een woordenboek: de cremaster is een spier. En geen gewone. Het is een spier van de balzak, één van de twee (de andere is de dartos) die de teelballen bij kou tegen het lichaam trekken en bij warmte los laten hangen. De cremaster drukt de ballen bij extreme koude tegen het lichaam maar brengt ook de teelballen omhoog voor de zaadlozing. ‘Ik zat op mijn zusters huwelijk naast een dokter met wie ik in Idaho opgroeide’, vertelt Barney. ‘Ik was hem mijn idee aan het uitleggen van een systeem met een niet vaststaand, algemeen punt van seksualiteit. Hij zei dat ik maar eens op zoek moest gaan naar de cremaster. Zo kon ik een verhaal gaan opbouwen over een seksueel systeem dat bewoog op commando. In die fantasie zou de cremaster de controle uitoefenen, en ook weer niet.’

De cremaster, prevelt u vertwijfeld, bij zoveel dit-en-ook-weer-niet-gebazel. Het woord klinkt ook een beetje als een personage uit een videogame. En echt, de structurele en ritmische gelijkenis tussen een game en de niveaus van The Order in Cremaster 3 is al door menig doodernstig commentator aangetoond. Maar is Barney niet gewoon een pervert vol kapsones, die zijn film en de vier sequels per se in de verkeerde volgorde wil vertellen? Waarom moest hij in 1994 met Cremaster 4 beginnen en in 2002 de cyclus voltooien met het meer dan drie uur durende Cremaster 3? Wel, de ring van films, die een roller- coaster ride door de cinemagenres maakt, van muzikale revue naar gotische western, over mythe, slapstick en motorcycle movie naar tragische romance, was altijd al opgevat als een verhalende onderneming, maar niet noodzakelijk een rechtlijnige. In het midden van 5 eindigen was eigenlijk het begin, aldus Barney. Ach, op die manier, zegt een mens voor hij zich begint te vervelen. Jawel, u mag zich vervelen tijdens 300 minuten vruchtbare kunst. Maar u mag ook een inspanning doen. Go!

Door Bram Van Moorhem