Een Apple per dag…

Zangeres, pianiste en neurotica Fiona Apple heeft na acht jaar nog eens een plaat afgerond, en prompt houdt de halve wereld de broek niet meer droog.

The New York Times, The Guardian, The Independent, Pitchfork, The A.V. Club: haast binnen de vierentwintig uur na de release van Fetch the Bolt Cutters regende het al maximumscores bij instanties die nochtans de deugd van de nuance kennen. Vier sterren voor de plaat en eentje voor De Gebeurtenis, vermoedt de nuchtere waarnemer dan.

Al sinds haar debuut Tidal (1996) ontgint de Amerikaanse Fiona Apple haar trauma’s en plein public. Het maakte haar tot ‘patroonheilige van de geestesziekten’, zoals ze onlangs klaagde in een haast uitputtend lang portret in The New Yorker (typisch: tijdens een van de gesprekken daarvoor kreeg ze een paniekaanval). Vooral in eigen land fungeert Fiona Apple als steun en bliksemafleider voor haar fans, lieden die weten: an Apple a day keeps the psychiatrist away.

‘Fetch the bolt cutters’ is wat Gillian Anderson in een aflevering van de misdaadserie The Fall zegt wanneer een deur moet worden opengebroken waarachter een meisje werd gemarteld. Passend voor een plaat waarop Apple ongemakkelijke, confronterende waarheden ontsluit – weliswaar op een speelse, avontuurlijke manier.

Zo moeten haar jazzy pianostukken van weleer nu het overwicht dulden van een percussieve werkmansliederenstijl en van geagiteerd woordspel waarbij de link met gospel én rap snel is gelegd. Die nadruk op zang en ritme maakte dat de helft van Apples huisraad in Venice Beach, LA tot instrument werd gepromoveerd, tot vloeren en muren toe. Ook haar honden zijn te horen. Als ze in On I Go even over het ritme struikelt – ‘Ah, fuck, shit!’ – dan mag die lapsus gewoon blijven staan. Het draagt, net als plotse tempowissels, onorthodoxe songstructuren en rauwe, pakkende zangpartijen, bij tot het hoge vérité-gehalte van de plaat.

Apples vertrouwdheid met psychoanalyse blijkt alweer uit Newspaper (over hoe ze zich verwant voelt met de nieuwe vlam van haar ex) en Heavy Balloon (over depressie), maar evengoed uit I Want You to Love Me (over een dag waarop de figuurlijke zon scheen). Solidariteit met vrouwen is een ander terugkerend thema, zo leren Ladies en For Her, dat laatste geboren uit ziedende verontwaardiging om de benoeming van de handtastelijke Brett Kavanaugh tot opperrechter.

Fetch the Bolt Cutters is niet perfect, maar dat is Sgt. Pepper’s evenmin. Moedig, uitdagend en verrassend is de plaat wél, concluderen we na er een lang weekend mee te hebben geleefd. Een zindelijke vijf sterren.