HARTVERSCHEUREND LIJDEN. Jos Van Veldhoven en de Nederlandse bach society maken de pijn van Christus aan het kruis bijna tastbaar.

Dietrich Buxtehude ****

MEMBRA JESU NOSTRI

ANNE GRIMM & JOHANETTE ZOMER (SOPRANEN), PETER DE GROOT (ALT), ANDREW TORTISE (TENOR), BAS RAMSELAAR (BAS)

THE NETHERLANDS BACH SOCIETY O.L.V. JOS VAN VELDHOVEN

CHANNEL CLASSICS CCS SA 24006

Met het ingekeerd vrome, mystieke piëtisme als geloofsfundament schreef Dietrich Buxtehude in 1680 zijn pakkende cantatencyclus Membra Jesu Nostri, BuxWV75 voor 5 vocale solisten, 2 violen en basso continuo. 7 Meditaties verhalen over het lijden van Christus aan het kruis met telkens een verwijzing naar een van de gekwetste lichaamsdelen (voeten, handen, knieën, zijde, borst, hart, gezicht). De Latijnse tekst komt deels uit de Bijbel, deels uit een mystiek middeleeuws geschrift van ca. 1250. Ook al doet de tekst oubollig aan, door zijn nadrukkelijke tekstherhalingen en retorische pauzes komt hij als het ware in een hel licht te staan. Hartverscheurend is het Ad manus waarin de woorden Quid sunt plagae istae in medio manuum tuarum? (wat zijn deze wonden in uw handen?) nog door schrijnende dissonanten worden uitgelijnd. Het evenaart de expressieve kracht van Cavalieri’s Lamentationes en de Vespers van Monteverdi.

Er bestaan van Membra Jesu Nostri heel wat opnames. Deze ontroerende, haast visionaire uitvoering met de Nederlandse Bachvereniging verovert daarin een mooie plaats. Van Veldhoven paart een sobere aanpak aan een grote beweeglijkheid. De zangers ‘vertellen’ met een grote betrokkenheid. Violen, gamba’s, theorbe en orgel maken de pijn vrijwel tastbaar. Intimiteit, geloofwaardigheid, emotie en kleur zijn kenmerkend. Van Veldhoven vermijdt de grootse effecten van John Eliot Gardiner (Archiv, 1990) en de theatrale gebaren van René Jacobs (Harmonia Mundi, 2003) en staat haaks op de statische, haast onverschillige aanpak van Konrad Junghänel (Harmonia Mundi, 2006). Maar ondanks deze kwaliteiten blijft The Sixteen o.l.v. Harry Christophers (Linn Records, 2000) volgens ons de mooiste uitvoering. Iedere zangstem is een streling voor het oor. Het niveau van de zangers van Jos van Veldhoven is daarentegen wisselend. Bas Ramselaar en Peter de Groot evenaren niet het kaliber van Andrew Tortise, Anne Grimm en (vooral) Johanette Zomer. Deze laatste geeft als toemaatje nog het sublieme Fried- und Freudenreiche Hinfahrt, BuxWV76. Bedwelmend mooi.

Greet Van ’t veld