‘Ik wou dat je het gevoel kreeg dat de partituur ergens was gevonden in een kist op de bodem van de oceaan, in een gezonken schip’, zegt Howard Shore (55) op www.lordoftherings.net. De in Canada geboren filmcomponist, zelf een Tolkien?fan, ondernam een heuse reis naar Midden?aarde voor de muziekscore van Peter Jacksons negen uur lange ‘The Lord of the Rings’.
Door Jo Smets
Howard Shore – ‘The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring’ (Reprise)
De fetisj-componist van David Cronenberg, tevens de donkerste Hollywood-toondichter van de laatste 25 jaar, deed vier maanden research en werkte één jaar lang samen met Peter Jackson en scenariste Francesca Walsh, twee zielen met Tolkien in het bloed. Terwijl zij het script helemaal klaar maakten, schreef hij aan een titanenscore die volgens Jackson de film zijn hart en ziel geeft. Daarna, in september en oktober van dit jaar, volgde een 30 dagen lange opnamemarathon met een tweehonderdkoppig orkest en koor, in Wellington met The New Zealand Symphony en in Londen met Shores getrouwe orkest, The London Philharmonic.
Een taak van deze omvang, vergelijkbaar met een Wagneriaanse opera, deed de uiterlijk zeer kalme, maar innerlijk erg bewogen inwoner van Manhattan en Tuxedo, New York zich haast even als Frodo voelen. Waarom moest uitgerekend hij de last van de Ring dragen? De twijfel knaagde meermaals, maar naast een uitzonderlijke gave en heel wat ervaring, was er steeds Jacksons stem die hem influisterde: ‘ You’re the one. You’re the one.’
Heel wat Hollywoodiaans gezinde soundtrackliefhebbers _ fans van John Williams, Jerry Goldsmith _ stonden sceptisch tegenover Jacksons kordate keuze voor Shore. Op het net ontspon zich in het voorbije jaar een flinke discussie onder voor- en tegenstanders. De experimentele scores voor Cronenberg _ Videodrome, Naked Lunch, Crash _ lijken nauwelijks te verzoenen met een blockbusterpartituur voor de verfilming van een boek over een wereld vol elfen, dwergen, halflingen, mensen en monsters, zevenduizend jaar terug.
Maar the mark of the dark bezat Shore wél, getuige daarvan zijn werk voor de twee belangrijkste thrillers van de jaren ’90: The Silence of the Lambs en Se7en. En het zijn beslist de meest dreigende, danteske passages die het oog en het oor ‘in de ban van de ring’ houden. Luister naar The Shadow of the Past, The Black Rider, A Knife in the Dark of Journey in the Dark, subtiel opgebouwde stukken die exploderen in koorgeweld en orkestrale dreunen, om zich dan weer in stilte terug te trekken. Of de unieke sound voor Moria, het aardedonkere, vervallen dwergenland, met doemdrums die de hel ontketenen. Het meer lieflijke kernthema in Shores score is de muziek voor de Hobbits en hun Shire, weerkerend in de vriendschap tussen Frodo en zijn metgezel Sam. Maar het gevoel voor de luister van het duister dat Shore steeds heeft gekenmerkt, overheerst.
‘ The Lord of the Rings‘, zegt hij in een telefoongesprek na de Londense wereldpremière en één week voor de première in Wellington, New Zealand (waar 250.000 mensen worden verwacht), ‘ is a personal achievement. Working on it was a quite personal thing.’ Met andere woorden: grenzen verleggen. De druk die hij voelde, was dezelfde als de druk bij het schrijven voor andere adaptaties van literaire werken. Maar in dit geval ging het om de muzikale vertaling van een wereldklassieker. Taalgevoel en authenticiteit werden dwingende ideeën. Shore luisterde naar sommige van de vroegste muziekstukken die bewaard zijn gebleven, liet koorteksten in dwarvish en elvish schrijven, werkte samen met de Ierse folkmuzikant Alan Kelly (die de bodhran bespeelt, een oeroude Keltische drum). De algemene indruk moest _ bij gebrek aan meer betekenisvolle woorden _ ‘ old, historical, ancient‘ zijn. Er zijn hints van modernisme in de score te vinden, maar op de eerste plaats wou hij dat het leek alsof zij honderd jaar geleden was geschreven.
Tussen hem en het Jackson-echtpaar klikte het onmiddellijk. Hij viel meteen voor ‘ the wonderful musical scope‘ die zij hem verleenden. Zij van hun kant beschouwden zijn bereidheid om samen te werken als ‘ the most fortunate thing‘ dat de productie overkwam. Shores oeuvre, onder meer voor The Fly, The Silence of the Lambs en Crash, maakte hen al langer geestdriftig (in een vroege fase gebruikten ze zelfs de meer elegische strijkersstukken van Crash voor een rough cut van de dailies). Samen _ regisseur, scenariste, componist _ werden zij een fellowship in een zo ‘realistisch’ mogelijke, cinematografische vertaling van een ‘fantastisch’ werk, ‘ true to the vision of professor Tolkien‘.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier