10 films die inzake wreedheid grenzen verleggen en magen doen keren. Door Jo Smets

Mondo Cane Franco E. Propseri & Gualtiero Jacopetti, IT 1963

Het soort film waarvoor onwetende geschiedenisproffen en journalistieke nepdeontologen ooit hoog de vinger opstaken. Een half reëel, half geënsceneerd verslag van het meest excentrieke en wrede gedrag uit een verzameling culturen. Mondo Cane was het begin van de exploitation shockumentary. Er volgde een lange reeks Mondo’s, de een al bedroevend zwakker dan de andere.

Night of the Living Dead George Romero, VS 1968

Nog steeds één van de meest doeltreffende filmstudies over de manier waarop de mens in extreem bedreigende omstandigheden voorspelbaar genoeg ten prooi valt aan zichzelf. Die metafoor is hier natuurlijk letterlijk te nemen want ‘ the dead are walking and eating the living!‘, maar de echte wreedheid ligt in de agressie van de ‘normalen’ tegenover elkaar.

10 Rillington Place Richard Fleischer, VS 1971

Het volstaat de feiten te beschrijven om de impact van Fleischers even accurate als sublieme adaptatie van Ludovic Kennedy’s Ten Rillington Place aan te geven. Het onfortuinlijke koppel Timothy John Evans en zijn vrouw Beryl vinden anno 1949 met hun dochtertje een thuis bij huisbaas John Reginald Christie in 10 Rillington Place. Christie (een briljante Richard Attenborough) doodt in zijn vrije tijd vrouwen met gas en heeft seks met hun lijken. Hij laat zijn oog op Beryl vallen. Als ze zwanger blijkt en niet weet wat aan te vangen, stelt hij voor een abortus uit te voeren, maar hij verkracht en vermoordt de vrouw. Christie vertelt Evans dat ze tijdens de ingreep stierf en raadt hem aan te vluchten en zijn babydochter bij hem te laten. Het kind wordt diezelfde nacht nog vermoord en wanneer Evans in wanhoop zichzelf aangeeft, legt Christie voor de rechtbank een valse getuigenis af die Evans naar de galg voert. Als Christie later, nadat hij nog enkele andere slachtoffers heeft gemaakt, toch wordt geklist, wordt in Engeland meteen de doodstraf afgeschaft.

I Spit On Your Grave Meir Zarchi, 1978

Oorspronkelijk uitgebracht als Day of the Woman, een nog steeds erg efficiënte, doordachte wraakfilm die cultfaam verwierf omdat gerespecteerde critici als Gene Siskel en Roger Ebert er een banvloek over uitspraken. Regisseur Meir Zarchi had nochtans behoorlijk integere bedoelingen en de film is, ondanks zijn goedkope uiterlijk, één van de beste beschrijvingen van de psychologie van geweld. Verklaringen schuwt de regisseur als de pest. De eerste helft van de film bestaat uit één lange, verschrikkelijke verkrachting van een vrouw door vier mannen ergens in een hut op de buiten. De andere helft van de film toont hoe de vrouw de mannen op de meest wrede wijze om zeep helpt.

Maniac William Lustig, VS 1980

Tom Savini, die wereldfaam verwierf als SFX- en make-up-meester van Romero’s Dawn of the Dead en Day of the Dead, overtrof zichzelf tussendoor in deze hyperrealistische mean motherfucker van een film. Zo geslaagd was zijn werk en zo volstrekt amoreel het schouwspel (geen enkele verklaring, geen enkel moreel perspectief), dat Savini later afstand nam van de film. Joe Spinell is verbijsterend als de zwetende pervert die vrouwen scalpeert om er thuis etalagepoppen mee te tooien. Regisseur William Lustig veruitwendigt de gapende leegte van zijn normenbesef in een urbaan landschap van gore steegjes en verlaten parkings.

The Fly David Cronenberg, VS 1986

Er moet toch één film van een major in deze lijst voorkomen, dus laat het dan Cronenbergs meest expliciete stuk body horror zijn. Jeff Goldblum heeft zich in een dronken bui op biomoleculair niveau versmolten met een vlieg en voelt zich uitstekend. Maar intussen is zijn lichaam wel met versnelde ontbinding aan een afschuwelijke metamorfose begonnen en leert hij de tragische waarheid van insect politics kennen. Ha, zegt Cronenberg, insecten hebben geen politics. Wreed schoon.

Nekromantik 2

Jörg Buttgereit, D 1991

Jörg Buttgereits meesterwerk, nog beter dan Nekromantik, werd in Duitsland sneller verboten dan gelijk welke film ooit. Op een soundtrack met idyllische goedkope-piano-klanken bewondert u de naai- en snijkunsten van Monika M., de necrofiele verpleegster die hier moet kiezen tussen haar dode minnaar, vers uit zijn suïcidegraf, en een nog levende dubber van pornofilms die haar het hof maakt. ‘ They just don’t make endings like Buttgereit’s anymore, anywhere. Not on this planet, anyway‘, schreef Chas Balun in Gore Score 2001.

Sick: The Life & Death of Bob Flanagan, Supermasochist Kirby Dick, VS 1997

In Jörg Buttgereits film Schramm zat al een penisverminking van jewelste, maar als u een man bent en u ooit nog de kans krijgt om de reële Bob Flanagan in Sick aan het werk te zien, bekijkt u nooit nog tegelijk een hamer, een nagel en uw jongeheer.

Irréversible Gaspar Noë, FR 2001

Pervers inspelend op de revenge movie van weleer en de vigilante in elk van ons, duwt Gaspar Noë ons met de neus in de twijfel. Als het aankomt op de vernietiging door een normenloze mens van iets dat anderen mooi vinden, kan de anale verkrachting van Monica Bellucci tellen. Maar de verkeerde moord, niet door de man die de hele film door om dodelijke wraak schreeuwt, maar integendeel door de meest redelijke, is hallucinant. Het feit dat de film terugkeert naar een idyllische rust en schoonheid maakt het opzet des te genialer.

Ichi the Killer Takashi Miike, JAP 2001

Takashi Miike rules, dat is duidelijk. Ichi bereikt een graad van uitzinnig, langgerekt en door de personages met zichtbaar genoegen gecontempleerd geweld die categorieën als ‘echt’ of ‘fake’ overstijgt. The Audition was al geen doetje van een film, maar bij Ichi moet iedereen wel eens naar de maag grijpen.

Door Jo Smets