Tarantino’s vierde is niet alleen the exploitation movie to end all exploitation movies, maar ook dé postmoderne film bij uitstek. Het verwijzen beperkt zich niet tot eerbetoon, overname of imitatie, maar wordt een echte kruisbestuiving van genres, iconen, stijlen en culturen. Een alfabetische handleiding.

Anime

Een film die de Japanse traditie eert moet ook een stukje anime hebben, de bewegende versie van de manga. Het achtergrondverhaal van het tweede doelwit van De Bruid wordt verteld in een zeven minuten durende anime, ontworpen door Tarantino en uitgevoerd door de Japanse studio Production I.G. Daarin zien we hoe O-Ren Ishii (Lucy Liu), de koningin van de onderwereld van Tokio, als kind getuige was van de moord op haar gangstervader door yakuza’s.

Blaxploitation movie

Tarantino bracht al uitgebreid hulde aan de zwarte variante (gemaakt door en voor Afro-Amerikanen) van de exploitation cinema in Jackie Brown, waarin de titelrol wordt gespeeld door het icoon van dit subgenre, Pam Grier (de titel verwijst naar haar grootste hit, Foxy Brown). Blaxploitation hield van kungfupop en vice versa, wat krachtig werd uitgebeeld toen Bruce Lee het in Game of Death opnam tegen zijn real life- leerling Kareem Abdul-Jabbar.

Chang Cheh

De vorig jaar gestorven Chinese cineast was eind jaren ’60 en in de jaren ’70 Hongkongs belangrijkste vechtkunstenfilmer en de sterregisseur van de Shaw Bros. Studio. Belangrijkste films: One-Armed Swordsman (1967), The InvincibleFist (1969) en Blood Brothers (ook bekend als Dynasty of Blood; 1973).

Sonny Chiba

De superster uit de martial arts-films speelt in Kill Bill de sushichef én zwaardensmid Hattori Hanzo (ook de naam van de ninjamoordenaar die Chiba speelde in de Japanse tv-serie Shadow Warriors). Chiba’s gezicht is zo’n icoon van het genre dat gamefabrikant Capcom het gebruikte voor het populaire spel Onimusha. Chiba maakte in Japan, Hongkong en de VS meer dan honderd films, van yakuza-films over nippon-SF tot de befaamde Streetfighter-reeks.

Female Revenge Movie

Een even Chinees-Hongkongs als Europees, Amerikaans of Japans genre dat begint bij (groeps)verkrachting en eindigt in bloedige wraak en waarin een vrouw op haar eentje in opstand komt tegen het mannelijke monster. Je vindt het in de kung fu movie, de sexploitation of prison sex movie, de female action movie, de blaxploitation movie, de hental (de Japanse seks-anime).

Kinji Fukasaku

Kill Bill Vol.1 is opgedragen aan de in januari van dit jaar overleden Japanse grootmeester, die nog in 2000, met toen al 60 films op zijn naam, ophef maakte met Battle Royale. Hij vestigde zijn naam met de yakuza-prent Battles Without Honour andHumanity.

In de inmiddels al beruchte nightclub-scène in Kill Bill geraakt De Bruid slaags met Gogo, een huurmoordenares in schooluniform, gespeeld door Battle Royale-ster Chiaki Kuriyama.

Haar favoriete wapen is een met messen versierde bal en ketting, een verwijzing naar de Tarantino- favoriet Master of the Flying Guillotine.

Godzilla

Als Thurman haar achterwaartse salto doet, weerklinkt de typische kreet van de reuzenhagedis, hét icoon van de Japanse sciencefiction. De recentste episode in het bijna-eeuwig vervolgverhaal dateert van onheilsjaar 2001: Godzilla, Mothra, And King Ghidorah: Giant Monsters All-Out Attack of kortweg GMK, waarnaar sommige locaties in Kill Bill verwijzen.

KungFu

De kungfufilm (Chinese vechtfilms, ook wel smalend chop sockies genoemd) die in de jaren zeventig explodeerde, was altijd al een hypercommercieel lopende-bandproduct, maar het werd voor de westerling pas echt exploitation toen Bruce Lee met Enter the Dragon (1973) de cross-over naar de Amerikaanse ‘pulpgenres’ mogelijk maakte.

Lady Snowblood

Dit curiosum van Toshiya Fujita uit 1973 is allicht de oosterse film waaruit Tarantino het meest heeft geplunderd. Het wraakverhaal, het bloed, de hoofdstukkenindeling, de muzikale stijl, de geanimeerde sequentie: het komt allemaal uit Lady Snowblood.

Bruce Lee

Geen kungfuhommage zonder eerbetoon aan dé legendarische superster van de Hongkongse actiefilm, de vroeg gestorven Bruce Lee. Uma Thurman draagt een exacte kopie van Lees tracksuit uit Game of Death (1978). Gordon Liu verschijnt met het masker dat Kato draagt in The Green Hornet, de tv-serie uit 1966-67 die Bruce Lee (1940-1973) populair maakte.

Sergio Leone

Wie zijn Tarantino-geschiedenis kent, weet dat de man in tranen uitbarstte toen de grote Italiaanse leeuw (veel te vroeg) stierf. Sommigen ontdekten met wat moeite Leone in Pulp Fiction, maar vooral in het tweede deel van Kill Bill etaleert Q.T. zijn liefde voor de Italiaanse western. Italië en Japan, spaghettiwestern en samoeraifilm, Sergio Leone en Kinji Fukasaku: het wordt in Kill Bill allemaal door elkaar gehaspeld.

Gordon Liu

Gordon Liu, alias ‘The Master Killer’ is een van de grootste actiesterren uit de Shaw Brothers Studio en vooral bekend om zijn rol als de patriottische monnik San Te die in 36th Chamber of Shaolin (1978) een reeks folterkamers van een shaolintempel moet doorkruisen.

Lone Wolf and Cub

Kenji Misumi had nog maar net de Zatoichi-reeks vaarwel gezegd of hij startte meteen een nieuwe fase in de samoeraipopcinema met de Kozure Okami-serie, ook wel de reeks van Baby Cart of The Lone Wolf and Cub. Met die naam zwerft Ogami Itto rond, ooit een samoerai die de bushido-erecode volgde en als beul seppuku moest afdwingen. Verraden en beroofd van zijn vrouw en titels, dwaalt hij nu rond met zijn zoon Diagoro.

Shaw Brothers Studio

Op de generiek van Kill Bill prijkt het logo en klinkt de fanfare van de studio die synoniem werd van de Hongkong-krijgskunstenfilm. Tarantino stond erop dat alle gevechten old school waren, in de Shaw-stijl van de jaren ’70 en ’80: zonder CGI, met een minimum aan ‘wire-fu’ en met liters uit aders spuitend bloed. Meer zelfs, hij ging in Hongkong in de Shaw Bros. Studio draaien.

Seijun Suzuki

De nu 80-jarige Suzuki maakte vanaf 1958 drie à vier even wrede, bloedige als extreem gestileerde films per jaar (en inspireerde zo waarschijnlijk Takashi Miike). Tot hij in 1967 door Koroshi No Rakuin of Branded To Kill in conflict kwam met Hori Kyusaku, baas van Nikkatsu Studios. Hij zou 10 jaar lang geen film meer maken, genoegen moeten nemen met televisiewerk, maar kwam terug en regisseerde in 2001 nog Pistol Opera. Tarantino noemt de ‘House of the Blue Leaves’-scène zijn Suzuki-hulde, al herinnert ze ook sterk aan de posterkunst en openingssequens van Hiroyuki Nakano’s film Samurai Fiction uit 1998, een ironische ode aan Kurosawa.

The Venoms

Kill Bills ‘Deadly Viper Assassination Squad’ is een saluut aan ‘The Venoms,’ een groep van gevechtskunstenaars – Hagedis, Duizendpoot, Schorpioen, Slang en Pad – die in Shaw-films als The Five Deadly Venoms (1978) en Crippled Avengers (1978) furore maakte.

Yuen Wo-Ping

De 58-jarige Meester Yuen Wo-Ping is een van de allergrootste nog levende gevechtschoreografen, de man ook achter de kungfu van The Matrix-trilogie. Jackie Chan speelt de legendarische held Wong Fei-Hung in Yuens debuutfilm als regisseur, de instant-cultfilm Drunken Master (1978).

Zatoichi

Yakuzafilms, nippon-SF, anime, maar ook samoerai-films vullen Kill Bills schatkist aan verwijzingen. Kenji Misumi’s Zatoichi Monogatari of The Tale of Zatoichi is de eerste in de meest succesvolle reeks van historische films uit de Japanse cinema. Held van de serie is de blinde masseur/zwaardvechter/gokker Zatoichi of Ichi, het vaakst gespeeld door de in 1997 gestorven Katsu Shintaro. Onlangs maakte Takeshi Kitano een naar die traditie verwijzende, gelijknamige film (vanaf 3 december in de bioscoop).

Jo Smets