Lege hotelkamers, lege luchthavens en lege backstageruimtes: met Destroyed, een fotoboek én een tentoonstelling in de gloednieuwe Gentse A&Gallery, demystificeert Moby het rock-‘n- rollbestaan van de toerende muzikant. Een impressie in vijf beelden, door Moby zelf voorzien van commentaar. ‘Misschien vinden mensen mijn leven eenzaam, misschien hebben ze gelijk.’
1. NEW YORK
‘Heb je Up in the Air gezien? Dat is zo’n beetje mijn leven. Ik leef van luchthaven tot luchthaven, van hotelkamer tot hotelkamer. Ik ben George Clooney, maar dan kaler en minder knap (lacht). Het enige wat ik onrealistisch vond aan de film, is de glamour van het reizen. Er bestaan twee soorten luchthavens: de grote internationale luchthavens en de kleine troosteloze regionale varianten. Gisteren nog vloog ik van een regionale afdeling van Tegel in Berlijn: bijzonder weinig glamour te vinden daar. Jason Reitman, de regisseur van Up in the Air, is een vriend van mij: ik heb meteen een filmpje gestuurd met de boodschap: Up in the Air, Berlin Style.’
‘Wel grappig trouwens: ik heb zeker vijf minuten staan wachten om net bij dat woord te kunnen afdrukken. De volledige zin luidt: ‘Unattended luggage will be destroyed’, maar er paste maar één woord per keer op het bord. Het heeft iets van 2001: A Space Odyssey zo, maar dan in New Jersey en afgewerkt met een goedkoop kantoorplafond. Iets orwelliaans ook: dat zinnetje hoor je in elke luchthaven, telkens in een ander gedaante. In LAX in Los Angeles wordt het via de speakers omgeroepen, op andere plaatsen gieten ze het in de vorm van een raadgeving – ‘Don’t leave your luggage unattented, or it will be confiscated’. En het vreemde is: we aanvaarden dat we voor onze veiligheid die prijs moeten betalen.’
2. HOTEL ROOM
‘Om nog eens een filmreferentie te maken: heb je Lost in Translation gezien? Een heel goede film, maar het heeft niets met toeren te maken. Als je op basis van die film een realistische montage van het tourleven wilt maken, zou je alle scènes eruit moeten knippen waarin hij seks heeft met die jazzmuzikante en karaoke zingt met Scarlett Johansson. Knip alles eruit wat interessant of plezant is, en laat hem op zijn hotelkamer naar de vloer zitten staren. Een realistische montage van Lost in Translation duurt tien minuten en is doodsaai.’
‘Bijna iedereen die de foto’s gezien heeft, vertelde me dat ze een ontzettende eenzaamheid uitstralen. Ik kan begrijpen waarom, maar het ding is: ik houd van die eenzaamheid. Ik ben opgegroeid als enig kind, ik woon alleen, ik werk alleen, ik word alleen wakker, ik eet alleen en ik ga alleen slapen. En dat word je gewoon. Ik vind eenzaamheid ontzettend rustgevend. Zet mij in een groep mensen, en ik weet niet hoe ik mij moet gedragen. Ik weet niet wat ik verondersteld word te zeggen. Als ik alleen ben, kan ik lezen, slapen, mediteren, sporten, fotograferen of muziek schrijven. Misschien zit daar volgens anderen een zekere tristesse in, maar ik vind het normaal. Als ik in pakweg Stuttgart om vier uur ’s nachts door mijn raam naar de slapende stad kijk, donker en rustig, word ik kalm. Het is pas als de dageraad aanbreekt en mensen beginnen op te staan, dat ik weer onrustig word. Nu ik er over nadenk: ik zou een prima vampier zijn. (Lacht)‘
3. NYC
‘Het waterreservoir van New York, getrokken vanuit het vliegtuig, bij zonsopgang aan het begin van een sneeuwstorm. Wat ik grappig vind, is dat het geen zwart-witfoto is. Het is een kleurenfoto, maar er ís geen kleur.’
‘Mijn favoriete luchthaven om uit op te stijgen? Heathrow. Omdat dat meestal betekent dat ik naar huis vlieg. Het is de vlucht die ik het best ken. Zonder overdrijven: ik ben al drie- of vierhonderd keer van Heathrow naar Los Angeles gevlogen. Ik houd van zulke comfortabele lange vluchten en dat gevoel dat je niets kunt doen. De wereld ziet er vanuit een vliegtuigraam zo’n simpele plek uit: er is de lucht, er is een stuk vleugel, en dat is het. Het is ook een van de redenen waarom ik van New York naar Los Angeles ben verhuisd: omdat het een langere vlucht naar huis is. Los Angeles is trouwens mijn favoriete stad om te landen. Vooral ’s nachts: er is zo veel licht en het is zo groot dat het vanuit de lucht een reusachtige transistor lijkt. En daarnaast heb je dan de Stille Oceaan, waar al dat licht plots stopt. Echt een prachtig beeld.’
‘Toeren is je thuisleven op pauze zetten. Dat is volgens mij ook een reden waarom veel muzikanten het doen: om weg te zijn van een slechte relatie of een slecht huwelijk. De moeilijke dingen ontlopen en naar ‘ fantasy land’ vertrekken. Het ding is: ik heb dat thuisleven niet. Ik heb het grootste deel van mijn volwassen leven reizend doorgebracht, ik heb niet eens iets om van weg te vluchten. Ik zit nu op het punt in mijn leven waarop ik me afvraag of ik misschien ook maar eens een tijdje moet thuisblijven om eraan te beginnen. Ach ja, het zal niet voor de komende zes maanden zijn.’
4. PARIS
‘Een beeld achter de schermen van een tv-show in Parijs. Ik houd van de symmetrie van het beeld. Qua compositie lijkt het een schip, met in het midden een subtiele mast – je kunt er ook een crucifix in zien. Een vreemde combinatie van dingen die nog nooit eerder in de geschiedenis van de mensheid zijn samengebracht. Ik heb het voor zulke beelden, foto’s die honderd jaar geleden nooit gemaakt zouden kunnen zijn. En verder vind ik het licht bijzonder fascinerend. Ik fotografeer liever het licht dan dat waarop het schijnt – de mensen in deze foto kunnen me weinig schelen.’
‘Er bevinden zich nauwelijks mensen in mijn beelden, ja. Dat is ook wat ik met Destroyed wilde laten zien. Dat contrast tussen die duizenden mensen voor me als ik op een podium sta, en de totale leegte achteraf. Toen ik nog jong was, dacht ik dat toeren het meest glamoureuze in de wereld was. Ik dacht dat luchthavens glamoureus waren, ik dacht dat hotels glamoureus waren en ik dacht dat backstageruimtes glamoureus waren. Dat voel ik nu zo niet meer aan. Er is vooral heel veel leegte. Lege luchthavens, lege hotelkamers, lege backstageruimtes. Misschien demystificeert dit boek het tourleven wel, ja.’
‘Het hangt er ook van af hoe je met die leegte omgaat. Ik heb vijf jaar van rock-‘n-rollexcessen gekend. Ik dronk voortdurend en gebruikte drugs. Zodra ik van het podium kwam, stapte ik een feestje binnen. Elke avond opnieuw probeerde ik een aftershow te regelen. Na een tijdje werkte dat heel degenererend, het was niet vol te houden. Dus ben ik met dat leven gestopt. Als ik nu van een podium stap, lees ik wat en probeer ik te kalmeren, en dat blijkt ook te werken. Nu ja, misschien word ik gewoon oud.’
5. PARIS (BIS)
‘Mijn favoriete foto, alleen al door de manier waarop het fluorescerende licht op het beton van de gebouwen valt. Het heeft iets heel ouds en futuristisch tegelijk. En er is ook een persoonlijke context. Je moet weten: op het moment dat ik die foto trok, was ik een absoluut wrak. Ik leed aan de ergste slapeloosheid ooit. Ik had drie dagen niet geslapen en stond op het randje van een zenuwinzinking. Toch was ik op dat moment blij dat ik wakker was: anders had ik dat prachtige beeld nooit gezien.’
‘Ik ben nog maar één of twee mensen in de wereld tegengekomen die ergere slapeloosheid hebben dan ik. Ik ken drie soorten slaap: slecht, verschrikkelijk en niet. ‘Slecht’ is vijf uur per nacht, ‘verschrikkelijk’ is drie uur per nacht, ‘niet’ is insomnia. Dat laatste is het ergste. Je ligt in je bed en slaapt niet. En als de zon opkomt, slaap je nog altijd niet. En het is niet het rock-‘n-rollding wanneer je niet slaapt omdat je aan het feesten bent: je slaapt niet omdat je brein kapot is. Een verschrikkelijk gevoel. Komt nog bij: na een paar dagen begin je dan de meest fascinerende uitputting te voelen. Ik begrijp volkomen waarom de CIA mensen een nacht wakker houden om hen te brainwashen. Je hoofd gaat rare dingen doen. Je praat niet meer normaal, je moet lachen zonder reden, wenen zonder reden. Je valt uit elkaar. Daarop slaat de titel Destroyed : dat gevoel van fysieke en mentale uitputting.’
‘En toch, als je vraagt of dat het allemaal waard is, zeg ik volmondig ja. Ik klaag niet: het leven van een toerende muzikant is leuker dan dat van iemand die in de Burger King moet werken. Ik heb altijd van mijn muziek willen leven. De meeste mensen in mijn familie zijn kunstenaar, maar verdienen er niets aan. Mijn oom is een beeldhouwer, maar gaat overdag poetsen. Mijn andere oom is een fotograaf, maar hij geeft voetballes en rijdt met een limousine rond. Dat ik zonder die nevenjobs kan leven – en vooral: dat er een publiek is voor mijn muziek – is meer dan ik ooit gehoopt had. Dat is het troostende aan op een podium staan: het gevoel dat het het allemaal waard is.’
MOBY’S DESTROYED
18/5-14/6, A&Gallery, Gent.
DOOR GEERT ZAGERS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
