Debutant Gabriel Roth – neen: geen familie – maakt indruk met zijn psychologisch sterk onderbouwde roman De onbekenden. Over de nerd in ons allen, over de eenzaamheid die iedereen kent, over de simpele hunker naar liefde.

Internetgoeroes mogen dan zo rijk zijn als de zee diep, mogen dan in het digitale tijdperk de nieuwe heiligen zijn en door hun liefdadigheidszucht ook nog eens de wereld aantoonbaar verbeteren, het blijven natuurlijk nerds die ooit maandenlang in van zonlicht verstoken kelders achter blauwe schermen zaten en miljoenen symbooltjes intikten tot hun vingers met het klavier vergroeid leken. Het is Eric Muller niet anders vergaan. Hij is zich bewust van zijn nerdschap, hij wéét dat hij onderaan op de populariteitsladder staat en dat hij liever strips verslindt dan met vriendjes baseball op een veldje te spelen, hij gruwt van zijn toekomstige bestaan als programmeerslaaf, maar de nerd in hem lijkt hem op hulkiaanse wijze over te nemen: hij zal zijn middelbareschooltijd doorbrengen in de computerlokalen, omringd door bleke kompanen die wild worden van Turbo Pascal en C++. Wat Eric liever wil: een meisje. Dat pakt hij ultramethodisch aan, door een encyclopedie van zijn medestudentes aan te leggen, een dagboekschriftje waarin hij hun gedrag analyseert en waar hij enkele hormonaal geïnspireerde puberfantasieën aan toevoegt, een geheim document dat natuurlijk in de verkeerde handen valt en hem zo, bespot en bespuwd, naar de computerkelder verbant.

Maar de straf loont. Muller schrijft samen met een schoolvriend een revolutionair programma dat surfgedrag analyseert en omzet in bruikbare informatie waarmee bedrijven gerichter reclame kunnen voeren – dankzij types als Muller bulkt ook uw Facebookstream nu van de ongelofelijk interessante aanbiedingen die uw leven verrijken. Of toch zeker dat van Muller, want zijn programma levert hem ettelijke miljoenen dollars op en nu kan hij zich weer richten op zijn oorspronkelijke doel: een vrouw in zijn leven krijgen. Dat lukt aanvankelijk met Laura – met behulp van wat xtc – maar nog beter met Maya, onderzoeksjournaliste bij de stadskrant van San Francisco. Na de door Roth grappig beschreven eerste hordes in het liefdesspel volgt een grotere uitdaging voor Muller: leren omgaan met het seksueel misbruik dat Maya heeft ondergaan. Na de dood van haar moeder heeft haar vader zich aan haar vergrepen, een trauma dat ze jarenlang verdrongen heeft en dat dankzij intensieve therapie terug naar boven is gekomen en deels verwerkt werd.

Op de achtergrond proberen de haviken de VN ervan te overtuigen dat Irak over massavernietigingswapens beschikt en dat de wereld moet ingrijpen. Het ene vervalste rapport volgt het andere op, en Muller gaat ook aan Maya’s verhaal twijfelen – die zogenaamde plots opduikende, jarenlang verdrongen trauma’s, is dat Maya niet gewoon aangepraat? Slaat haar verbeelding niet op hol?

Wat aanvankelijk nog een nerdy versie van Het dagboek van Adrian Mole lijkt en even later in een dwaze relatiekomedie dreigt te ontsporen, ontpopt zich algauw tot een diepgravende psychologische roman over de kenbaarheid van de ander, over het dilemma van leugentjes om bestwil en over de zwaarte van het verleden – zware thema’s die Roth licht verpakt in een knappe debuutroman die verbazend vlot wegleest.

DE ONBEKENDEN ***

Gabriel Roth, Prometheus (originele titel: The Unknowns), 282 blz., ? 19,95.

RODERIK SIX

CENTRALE ZINNEN ‘Maar er zijn ook onbekende onbekenden, dingen waarvan we niet eens wéten dat we ze niet weten.’