Vrijdag 23/3, 02.40 – BBC 2. Nuri Bilge Ceylan, Turkije 2006.
Er zijn weinig hedendaagse cineasten die zo’n uitzonderlijk oog voor landschappen hebben als de Turkse arthousecineast Nuri Bilge Ceylan. Of zijn personages nu in een troosteloos ondergesneeuwd Istanbul rondwandelen, in het desolate binnenland van Anatolië of aan de zonovergoten kust: de beelden in zijn films stralen steeds een adembenemende schilderachtige precisie uit. Verrassend is dat niet als je weet dat Ceylan ook een bejubeld fotograaf is. Zijn werk lokt bij sommige critici zelfs vergelijkingen met dat van William Turner en Pieter Breughel de Oude uit.
Climates – Iklimler om de originele Turkse titel te citeren – is misschien zijn meest persoonlijke film. Voor het eerst speelt Ceylan zelf mee, net zoals zijn echtgenote Ebru Ceylan een hoofdrol voor haar rekening neemt. Samen vertolken ze een koppel op de rand van een pijnlijke breuk. Dat leidt tot een dwingend gevatte liefdeskroniek, een die door het thema vervreemding en de gestileerde formele stijl nogal wat vergelijkingen oproept met de desolate modernistische ennui van Michelangelo Antonioni.
Ceylan kruipt in de huid van Isa, een universiteitsprofessor die vakantie genomen heeft om foto’s van antieke ruïnes aan de Egeïsche Zee te gaan nemen. Net tijdens die zomerse vakantie dringt het tot hem door dat zijn meegereisde vriendin Bahar niet meer verliefd op hem is. Heel die relatiebreuk en het besef van dat wanhopige verlies wordt door Ceylan prachtig geobserveerd in zo goed als woordloze en minutieus gefotografeerde scènes. Terug in Istanbul beleeft Isa nog een ruw seksavontuur met een oude vlam, maar geleidelijk aan ziet hij in dat hij vooral uitkijkt naar een kans op verzoening met zijn ex.
Narratief gezien is het verhaal van deze koele studie over het jojogevoel van aantrekken en afstoten en de keuzes en verlangens in een liefdesrelatie vrij summier. Toch weet Ceylan diep tot de ziel van zijn personages door te dringen, dankzij zijn rustige vertelstijl en indrukwekkende shots die meer zeggen dan tien regels tekst samen. Deze perfect uitgekiende beelden geven de gemoedsgesteltenis van de personages weer, zoals ook de symbolisch gebruikte wisseling van de seizoenen of klimaatzones van Turkije dat doen. Of er nu neerdwarrelende sneeuwvlokken gefilmd worden of licht dat door een raam naar binnen valt, die mistroostige poëtische beelden bepalen de toon van deze introspectieve elegie vol onvergetelijke stiltes.
(L.J.)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
