Je hebt er met rondtollende hoofden en nymfomane nonnen. En je hebt er die akelig sober, sereen en realistisch zijn. De zes beste exorcismefilms op een rij, van cultklassieker The Devils tot Cristian Mungiu’s Beyond the Hills, in Cannes bekroond en nu in de bioscoop.

THE DEVILS (1971)

BEZETEN

Een volledig nonnenklooster! In de 17e eeuw is in Loudun de misvormde moeder-overste (Vanessa Redgrave) seksueel geobsedeerd door een populaire priester met radicale ideeën en een rijk seksleven (Oliver Reed). De beschuldiging dat hij de nonnen behekst heeft, speelt zijn tegenstanders in de kaart.

DE DUIVELUITDRIJVINGEN

Een compleet gestoorde inquisiteur houdt moeder-overste in een wurggreep. Waar iedereen bij staat, ondergaat ze een grotesk klysma. Een tweede exorcisme overtreft dat nog. In een vlaag van collectieve waanzin starten naakte nonnen een orgie. Wellustig verkrachten ze een neergehaald kruisbeeld. Met een reliek bevrijdt de inquisiteur hen zogezegd van hun duivels.

NIET TE GELOVEN

De barokke, blasfemische orgie van geweld en seks en de bijtende kritiek op katholiek extremisme en machtsmisbruik vielen in 1971 niet in goede aarde. De film werd gecensureerd. Verloren gewaande scènes, waaronder de verkrachting van Christus, werden in 1999 door een filmcriticus teruggevonden.

REGISSEUR KEN RUSSELL

‘Aldous Huxleys boek The Devils of Loudun sprak me enorm aan, omdat het de eerste goed gedocumenteerde heksenjacht beschrijft. En heksenjachten duiken altijd en overal op.’

THE EXORCIST (1973)

BEZETEN

Geen van de 88 dokters en psychiaters kan verklaren waarom de voorheen zo brave twaalfjarige Regan (Linda Blair) plots omgekeerd de trap afloopt, masturbeert met kruisbeelden, vreemde talen brabbelt, liters kotst en haar hoofd 360 graden draait.

DE DUIVELUITDRIJVING

Een lang en uitputtend gevecht op leven en dood waarbij de demon niet aarzelt om in te spelen op de zwaktes en grote angsten van de twee priesters: de aan zijn geloof twijfelende Damien Karras en de verzwakte veteraan Merrin.

NIET TE GELOVEN

De poster van de film keek regisseur Friedkin af van het schilderij L’Empire des lumières van René Magritte. En de bekende tv-evangelist Billy Graham waarschuwde dat ‘de duivel waarlijk in de pellicule van de film’ zat.

REGISSEUR WILLIAM FRIEDKIN

‘Jammer genoeg jaagt The Exorcist vandaag zelfs mijn twaalfjarige zoon geen angst meer aan. Omdat hij niets van godsdienst kent, is hij niet in staat om zich te identificeren met wat er gebeurt.’

THE EXORCISM OF EMILY ROSE (2005)

BEZETEN

Psychiaters kunnen de epileptische aanvallen en het extreme gedrag van studente Emily Rose niet genezen. Zelf meent ze bezeten te zijn en smeekt ze haar vroegere parochiepriester om hulp.

DE DUIVELUITDRIJVING

In apocalyptische omstandigheden blijft de priester de demon vragen om zich kenbaar te maken. Het blijken er zes te zijn: Lucifer, Legion, Belial en de demonen die Cain, Nero en Judas bezochten. Ze wijken niet. Een Mariaverschijning praat vrome Rose het idee aan dat haar martelaarschap het bestaan van God bewijst.

NIET TE GELOVEN

Deze film is net als Requiem op het verhaal van Anneliese Michel gebaseerd, maar concentreert zich op de rechtszaak die volgt op de dood van het meisje. De agnostische advocate van de priester verdedigt exorcisme als een waardig alternatief voor de klassieke geneeskunde.

REGISSEUR SCOTT DERRICKSON

‘Als je echt goed naar het bewijs kijkt, dan is de meest rationele conclusie geloven dat het demonische echt is.’

REQUIEM (2006)

BEZETEN

De streng godsdienstige Michaela krijgt midden jaren zeventig aan de universiteit van Tübingen opnieuw last van epileptische aanvallen en waanideeën. Een jonge priester sterkt haar in haar overtuiging dat ze bezeten is.

DE DUIVELUITDRIJVING

Niet te zien ‘omdat het verhaal op dat moment al verteld is’.

NIET TE GELOVEN

De film is geïnspireerd op de zaak-Anneliese Michel. In 1976 stierf die katholieke studente na een uitputtend exorcisme. Haar graf is een bedevaartsoord voor mensen die geloven dat haar lot het bestaan van demonen bewijst.

REGISSEUR HANS-CHRISTIAN SCHMID

‘Ik ben opgegroeid in een bedevaartsoord. Als kind was ik bang voor die bedevaarders, vooral als ze op hun knieën voorbijtrokken. Op mijn zestiende lachte ik ze uit. Het kostte me nog eens tien jaar om het fenomeen met de nodige afstand gade te slaan.’

TRANSYLVANIA (2006)

BEZETEN

De zwangere Zingarina – Asia Argento in overdrive – zoekt in Transsylvanië haar geliefde op, maar wat hem betreft, is hun relatie voorbij. Radeloos van verdriet doolt ze door de streek van Roma-zigeuners, straatkinderen, schooiende beren en chagrijnige sjacheraars.

DE DUIVELUITDRIJVING

In een houten kerk zingen in het zwart geklede parochianen religieuze liederen terwijl de poppa, de orthodoxe priester, steeds feller bezweringen opzegt. Buiten slaat een man met twee hamers op een metalen bord een hels ritme. Argento draagt niets dan een wit kleed en staat in een teil met een fles en kaars in haar handen. Een melkkan wordt over haar uitgekieperd.

NIET TE GELOVEN

Het valt de (echte) poppa niet op dat Argento’s tepels door het natte witte kleed priemen.

REGISSEUR TONY GATLIF

‘Ik had contact met oude dames die bedreven waren in het uitdrijven van demonen maar ze gebruikten zwarte magie en ik werd bang. Ik ben dan maar een echte ritus in een echte orthodoxe kerk gaan filmen.’

BEYOND THE HILLS (2012)

BEZETEN

De Roemeense Voichi heeft God gevonden. Haar hartsvriendin Alina probeert haar tevergeefs te overtuigen om met haar mee te gaan naar Duitsland. Wanneer Alina vreemde aanvallen krijgt, vermoedt men in het klooster dat ze bezeten is.

DE DUIVELUITDRIJVING

Van de priester moet Alina elke zonde opbiechten. Wanneer gebeden haar gekrijs niet doen verstommen, wordt ze twee dagen en nachten aan een geïmproviseerd kruis geketend.

NIET TE GELOVEN

De film is gebaseerd op een duiveluitdrijving die in 2005 in in het Roemeense Tanacu plaatsvond. De priester en de nonnen werden veroordeeld.

REGISSEUR CRISTIAN MUNGIU

‘Het gros van de grootste vergissingen van deze wereld zijn begaan in de naam van het geloof en in de volste overtuiging dat ze de goede zaak dienden.’

BEYOND THE HILLS

Vanaf 21/11 in de bioscoop.

DOOR NIELS RUËLL