In Ricky – François Ozons tiende film in tien jaar – verwelkomt een weinig gegoede familie een ongewone baby. Zijn recentste worp mag dan opz’n Dardennes beginnen, uiteindelijk past hij toch helemaal in Ozons aparte oeuvre.

François Ozon heeft goede vrienden. Als ze iets interessants vinden, stoppen ze het de 41-jarige regisseur graag toe met de suggestie dat er misschien wel een film in zit. Meestal volgt Ozon liever zijn eigen weg, maar soms belandt zo’n verhaal toch op het witte doek. Les Amants criminels bijvoorbeeld vloeide voort uit poëzie van Arthur Rimbaud, net zoals hij zich voor 8 femmes op een theaterstuk van de vrij onbekende Robert Thomas baseerde en hij de inspiratie voor Angel bij de Britse schrijfster Elizabeth Taylor vond. Het verhaal voor Ricky, over een arbeidersgezin en hun bijzondere baby, haalde hij uit The Darkness of Wallis Simpson, een bundel kortverhalen van Rose Tremain. ‘Ik vond het een geweldig verhaal’, vertelde Ozon op de Berlinale, waar Ricky deel uitmaakte van de officiële competitie. ‘Aanvankelijk leek het me meer iets voor Walt Disney of de broers Dardenne. (Lacht) Mijn mening veranderde toen ik besefte dat de vreemde wending in het verhaal eigenlijk de ware betekenis verbergt. Het gaat in de eerste plaats over de relaties binnen het gezin.’

Ricky herinnert soms aan je eerste film, ‘Sitcom’, waarin ook een fantasie-element een familie binnensluipt. Je visie op gezinnen lijkt nu echter veel milder.

François Ozon: Dat heb ik bij het schrijven van het script ook gemerkt. Tremains verhaal telt maar dertien pagina’s, zodat ik het zelf moest uitbreiden. Op de keper beschouwd liggen de eindes van Sitcom en van Ricky niet zo ver uit elkaar. In Sitcom werd het gezin na de moord op de vader weer opgebouwd. Hier gaat het om een afscheid. Dat moment van harmonie is misschien maar een illusie, maar het is er wel.

Heb je je ermee verzoend dat het gezin de hoeksteenvan de samenleving is?

Ozon: Ik ben bang dat we niet zonder kunnen. (Lachje) Dat wilde ik met deze film ook tonen. Het gezin is een plaats van liefde, opvoeding en onderricht. Tegelijk kan het echter ook een plaats vol haat en geweld zijn. In Frankrijk horen we vreselijke berichten over moeders die hun pasgeboren baby’s doden en in de koelkast leggen. Dat gebeurde vroeger ook wel, maar nu komt het voortdurend in het nieuws. Ik wilde duidelijkmaken dat gezinnen noodzakelijk zijn, maar dat je op een bepaald momentafscheid moet nemen.

‘Ricky’ begint als iets wat de Dardennes hadden kunnen maken, tot en met het gezoem van de snorfiets toe. Ben je een fan?

Ozon: Ik wilde vooral het realisme van de context benadrukken. De film begint bij de realistische cinema van vandaag, zoals die van de Dardennes, en van daaruit sla ik een ander pad in. Ik stel dat er een uitweg uit die harde wereld is: de fantasie. Moeders denken ook zo. Hoe monsterlijk hun baby ook is, ze zullen het kind altijd graag zien. Ze kijken niet met dezelfde ogen als de rest van de wereld. Hoe meer de baby uit de band springt, hoe sterker dat moederinstinct lijkt te werken. Voor veel scènes heb ik me laten inspireren door de manier waarop ouders met gehandicapte kinderen omgaan.

Ondanks de ernstige materie stuur je ‘Ricky’ wel regelmatig in de richting van een komedie. Is het sterker dan jezelf?

Ozon: Ik houd van ironische humor, dat klopt, zoals de scène waarin het dochtertje kippenvleugeltjes eet. Buñuel voegde ook graag kleine symbolische momenten aan zijn film toe. Ik houd van surrealisme.

Je mengt wel vaker genres. Waarom?

Ozon: Omdat ik de kijker niet wil leiden. Hij mag in mijn film lezen wat hij wil. Ik weet dat ik daarmee veel toeschouwers in de war breng, omdat de meeste films wel rechtlijnig en eenduidig zijn. We zijn die vervelende cinema die braaf de verwachtingen inlost, zo gewoon geraakt. Ik speel liever met genres. Tegelijk volgt Ricky wel zijn eigen logica. De emoties of beweringen over gezinnen zijn herkenbaar en geloofwaardig.

De wending van ‘Ricky’ komt als een verrassing. Wil je die koste wat het kost geheimhouden?

Ozon: Als het aan mij ligt, kom je zonder enige voorkennis kijken. Hoe maagdelijker het publiek, hoe beter. Maar ik weet ook wel dat we over elke film iets moeten communiceren om de kijker toch wat warm te maken.

Je hebt er naar verluidt met je producenten wel hevig over gediscussieerd.

Ozon: Ja, in verband met de trailer. We hadden eerst een teaser die eindigde met een shot van de baby bovenop de kast. Ik was er blij mee, maar toen we dat voorfilmpje lieten zien, reageerde iedereen geschokt. Ze dachten dat Ricky een horrorfilm was! (Lacht) De marketingmensen hebben me dan aangeraden om toch een beetje meer te verklappen.

Het wordt regisseurs altijd afgeraden om met baby’s te werken. Had je schrik?

Ozon: Ik niet, maar mijn producent wel. In Regarde la mer had ik al met een baby gewerkt, en ik wist dus wat me te doen stond. Ze zijn ook niet zo lastig, als je maar met hen praat en een relatie opbouwt. Je moet je aan hun ritme aanpassen.

Kinderen van die leeftijd zijn toch onvoorspelbaar?

Ozon: Helemaal niet. Je moet ze alleen leren kennen.

Zoals bij een diva?

Ozon: Absoluut. Ik had er geen probleem mee dat de baby op de set centraal stond. Maar ik merkte wel dat de andere acteurs op den duur heel jaloers werden. (Lacht)

Schiet je over het algemeen goedmet kinderen op?

Ozon: Ja, omdat ik weet hoe ze denken. Ik voel me een kind als ik een film maak, alsof ik met poppen speel en krankzinnige verhalen verzin. Je hebt de ziel van een kind nodig, want als je even nuchter stilstaat bij wat je doet, lijkt het bizar en dwaas. Het idee dat je een film over een vreemde baby maakt en door dertig volwassenen bijgestaan wordt, is nogal onnozel. Je hebt dus een bepaalde onschuld en naïviteit nodig.

En wil je nu ook zelf een gezinstichten?

Ozon: Nog niet. Ik heb wel geprobeerd om de baby uit de film te kopen, maar de moeder was het er niet mee eens. (Lacht)

Ricky

Vanaf 4/3 in de bioscoop

Door Ruben Nollet