23.00 – Canvas

Vrijdag 21 oktober 1966, 09.15 uur. In het Welshe dorpje Aberfan zoeken de kinderen van de Pantglas Junior School hun klaslokalen op na het zingen van ‘All Things Bright and Beautiful’. En dan wordt alles zwart. Een mijnterril stort in en bedelft de school en omliggende huizen. 144 mensen laten het leven. Voor Children of Aberfan keerde fotograaf Chuck Rapoport veertig jaar later terug naar de plek van de tragedie die hij toen voor Life Magazine documenteerde.

Ramp. ‘Alsof een vliegtuig neerstortte’, herinnert een van de toenmalige leerkrachten zich het lawaai. ‘Ik keek op en zag een enorme massa van smurrie, rotsen en bomen naar beneden donderen, alsof de berg zich had geopend en was ontploft.’ Meteen na de ramp wilde iedereen helpen. Hoewel redders en vrijwilligers uren bleven zoeken, werd er twee uur na de instorting niemand nog levend van onder het puin gehaald. Het duurde wel bijna een week voor het laatstelichaam werd geborgen.

Slachtoffers. 144 mensen, onder wie 116 kinderen komen om. In het dorp gold een hiërarchie van leed: ouders van wie het kind in het ziekenhuis lag, ouders die een kind verloren, ouders die twee kinderen verloren of nog erger. John Collins was ‘de kampioen van het leed’, herinnert Rapoport zich. Die man verloor zijn huis, zijn vrouw en zijn twee zoontjes. Aberfan ging de geschiedenis in als’het dorp zonder kinderen’.

Schuld. Een onafhankelijk onderzoeksorgaan oordeelde dat de National Coal Board verantwoordelijk was voor de ramp, wegens ‘onwetendheid, dwaasheid en een falende communicatie’. Zowel het management als de werkers wisten dat de berg instabiel was, maar er werd niets aan gedaan. Dat de heuvel op die bewuste dag instortte, had te maken met de opstapeling van water van verborgen bronnen en hevige regenval.

Nasleep. Niemand werd ontslagen, Lord Robens of Woldingham, toen voorzitter van de NCB, verklaarde zelfs dat niets de ramp had kunnen voorkomen. De NCB werd gedwongen 500 pond schadevergoeding per kind te betalen, maar liet na alle kosten voor de wederopbouw te dekken. Nadien kwam er wel geld van de regering en de Welsh Assembly. Intussen werd duidelijk dat de overlevenden onvoldoende werden opgevangen: velen van hen kampen met een posttraumatische stressstoornis. Op de plek waar vroeger het schooltje stond duidt een tuin met lage muurtjes bij wijze van in memoriam de klaslokalen aan.

(B.D.C.)