Banksy heeft het hem weer gelapt. Het enfant terrible van de Britse kunstwereld beheerste de internfora nadat hij de opening van The Simpsons had gekaapt. U kunt de episode bekijken op Banksy’s website, maar in grote lijnen gaat het zo: Bart staat traditiegetrouw straf te schrijven aan het schoolbord, waarna het in vogelvlucht door Springfield naar de sofa van de Simpsons gaat – op enkele tags van de graffitiartiest na weinig opzienbarends. Maar dan duiken we het tv-toestel in: een legertje Aziaten kleurt in smerige sweatshops tekeningen in, kinderen vullen Simpsonpoppen op met versnipperde kittens en panda’s verrichten slavenarbeid. De merchandisingdozen worden vervolgens dichtgeplakt met de tong van een onthoofde dolfijn. Al die gruwel speelt zich af binnen een versterkte vesting, gemodelleerd naar het logo van 20th Century Fox, het zusterbedrijf van de Amerikaanse zender waarop The Simpsons thuis zijn.

Met een stevige portie subversieve humor, een lak aan establishment en oog voor detail hebben The Simpsons en Banksy wel een en ander gemeen. Toch wringt er iets bij hun innige verbroedering. Heel schokkend is de sequentie niet, tenzij je écht gelooft dat de gaatjes in de The Simpsons-dvd’s geprikt worden door een depressieve eenhoorn. Maar wat wil Banksy ons eigenlijk vertellen? De ploeg achter The Simpsons maakt er namelijk geen geheim van dat hun tekenfilms door Zuid-Koreaanse handen worden ontwikkeld. In een aflevering van 1993 zat zelfs al een knipoog over de kwestie, als nieuwsanker Kent Brockman bericht over het maken van de Itchy & Scratchy-film live uit Korea. Bespeelt Banksy de vooroordelen van de kijker over Azië als continent van kinderarbeid en zero mensenrechten? Is het een aanval op het conservatieve Foxnetwerk of wil hij de leegte van de Amerikaanse cultuur ontmaskeren? De ware betekenis is niet duidelijk, en daar knelt het schoentje. Satire heeft pas effect wanneer het onderwerp van de spot duidelijk in beeld is.

Bij The Simpsons is dat doorgaans het geval. Als de reeks aan politiek doet, gebeurt dat subtiel en tongue in cheek. Daarbij wordt niemand gespaard: zowel Bush Jr. als Bill Clinton werd al in zijn blootje gezet. Daartegenover staat de zich in stilzwijgen hullende Banksy, die hier zijn doel volledig voorbijschiet. In plaats van een sociale commentator is hij weinig meer dan een verwarring zaaiende spindokter. Het doet denken aan die keer toen hij van de Israëlische scheidingsmuur in Palestina zijn canvas maakte. Toen een Palestijnse boer het spuit- en plakwerk kwam bewonderen, maakte hij zich boos: ‘Je maakt deze muur mooi’, klaagde de man tegen Banksy. ‘Ga weg, we haten deze muur, hij verdient het niet om mooi te zijn.’ Heeft Banksy zich eigenlijk afgevraagd of de Koreaanse animators er wel mee konden lachen toen ze zijn ideeën tot leven brachten? We gaan er tenminste van uit dat hij niet zelf – onbezoldigd – de lijntjes heeft ingekleurd. Homer Simpson zou weten wat gezegd: D’oh!

Jonas Boel

Heeft Banksy zich eigenlijk afgevraagd of de Koreaanse animators er wel mee konden lachen?