‘Sluipschutters zijn niet meer van deze tijd. De ultieme American sniper zit in Amerika, ook wanneer hij op iemand aan de andere kant van de wereld schiet.’ In Good Kill zien acteur Ethan Hawke en regisseur Andrew Niccol de oorlog door het vizier van een drone. Zitten de nieuwe oorlogshelden in een comfy gamestoel in de buurt van Las Vegas?

Ethan Hawke en Andrew Niccol lopen er zichtbaar ontspannen bij, hier in het Parijse Hôtel Fouquet’s Barrière, een beroemde pleisterplaats voor filmsterren. Ze zijn dan ook bepaald geen onbekenden voor elkaar: Hawke speelde destijds al de hoofdrol in Niccols debuutfilm Gattaca (1997), een retrofuturistische sf-klassieker over genetische apartheid, en later volgde een bijrol in Niccols Lord of War (2005), een knetterende vertelling over internationale wapenhandel. In hun derde samenwerking Good Kill hijst Hawke zich in de legertenue van Tommy Eagan, een voormalige F-16-piloot die gedwongen wordt de cockpit in te ruilen voor de commandotrailer van een drone, ergens in de buurt van Las Vegas, en zo de grip op zijn leven verliest.

Good Kill is geen nieuwe Top Gun.

ETHAN HAWKE: We hebben altijd het gevoel gehad dat mijn personage piloot wilde worden na het zien van die film…

ANDREW NICCOL:… en dat dat een enorme ontgoocheling is gebleken sinds ze hem uit de cockpit hebben gerukt.

Good Kill is ook geen American Sniper.

NICCOL: Maar nee, Tommy is net de ultieme American sniper, omdat hij in Amerika is wanneer hij schiet. (lacht)

HAWKE: Films die zwelgen in nationalistisch sentiment doen het meestal goed, maar eigenlijk zijn sluipschutters fossielen geworden. Je zou even goed een samoerai kunnen gebruiken. We hebben sluipschutters niet meer nodig, maar mensen houden nu eenmaal van heldhaftige verhalen.

NICCOL: Het is veel moeilijker te verkopen dat er misschien geen helden meer zijn. Het leger wilde trouwens medailles beginnen uit te reiken aan dronepiloten, maar daar zijn ze snel op teruggekomen. Bij andere divisies klonk het dat medailles enkel voor moed bedoeld zijn.

Toont Tommy dan geen moed? Bijvoorbeeld wanneer hij op eigen houtje iemand omlegt?

NICCOL: Nee, in mijn ogen is dat een waanzinnige daad. Tommy zou allicht argumenteren dat het de enige ‘good kill’ in de film is en dat hij er zijn menselijkheid mee probeert terug te winnen, maar in feite is het moord. Ik heb dronepiloten gesproken die me vertelden dat ze niet kunnen optreden tegen de wreedheden die ze op hun beelschermen zien omdat ze anders hun missie op het spel zouden zetten.

HAWKE: Tommy wil zijn menselijkheid, maar ook zijn handelingsvrijheid terugwinnen. Hij wil, zeker in het begin, gewoon weer de lucht in. Mensen voelen zich goed als ze kunnen doen waar ze goed in zijn en hij heeft het gevoel dat eigenlijk iedereen een drone zou kunnen besturen. Dat is wat zijn depressie in gang zet. Het is een menselijk drama, niet zozeer een aanklacht tegen oorlog. Antioorlogsfilms hebben overigens vaak een soort pornografische relatie met geweld en dood, wat in mijn ogen helemaal niet anti oorlog is. Mijn broer (zijn stiefbroer Patrick Powers, nvdr.), die kolonel is bij de special forces, zei me onlangs dat ze in de kazernes die films constant bekijken en dat ze zich rot lachen. (buldert) Ik weet niet of ze dat met deze film ook zullen doen.

Waarom net een film over drones?

NICCOL: Omdat het over het hier en nu gaat. Er zijn momenteel minstens vijftig drones in de lucht boven dat deel van de wereld (in Afghanistan, Pakistan, en clandestien ook in Jemen, nvdr.). Mind-blowing. Als de ene shift erop zit, begint de andere. Er zijn ook dronepiloten die na hun shift thuis uren aan een stuk zitten te gamen. Daar stond ik zelf versteld van.

HAWKE: Andrew heeft een fijne neus voor de interessante dingen en vragen in onze cultuur. In Amerika noemen we dat where the rubber meets the road. Fascinerend was voor mij dat Tommy behoort tot de eerste generatie soldaten die van thuis uit oorlog voert. De schizofrenie van overdag mensen bombarderen en ’s avonds barbecueën met je gezin, maar ook van mensen doden zonder daar als soldaat je eigen leven voor op het spel te zetten: ongelofelijk. Drones veranderen ons vocabularium over oorlog en er is zo weinig dat we over die machines weten.

‘Good kill’ is geen zelf verzonnen term.

NICCOL: Nee, het leger duidt er een succesvolle aanval mee aan: wat je wilde vernietigen, is vernietigd. Dat zeggen ze routineus, zonder emotie. Met het droneprogramma is er een heel nieuwe orwelliaanse taal gekomen. Neem nu ‘preventieve zelfverdediging’: ik denk dat je me gaat doden, dus ga ik jou doden. Het is de CIA die zulke termen heeft uitgevonden. Een signatuuraanval, nog een van hun vondsten, komt erop neer dat ze je om zeep helpen als je eruitziet als een terrorist. Daarom ook dat er discussie is over het aantal burgerslachtoffers: mensen die eruitzien als terroristen worden niet geteld.

HAWKE: Zo’n aanval is ook geen moord, maar ‘doelgerichte doodslag’. (ironisch) ‘Ah, oké! Dat is iets totaal anders.’

Ethan, je werkt duidelijk graag samen met Andrew Niccol en Richard Linklater, met wie je al zeven keer op de set stond. Zijn er nog cineasten die gerust bij je mogen aankloppen?

HAWKE: Ja, ik probeer beter te doen. Dit is gewoon een opstapje voor mij. (Niccol giechelt) Ik hoorde ooit een Amerikaanse actrice zeggen dat ze graag eens met François Truffaut zou samenwerken. (gelach) Serieus, er zijn zoveel talentvolle regisseurs en als acteur ben je maar zo goed als het materiaal dat je in handen hebt. Waar ik wel van hou, is werken met regisseurs die al tegenslag gehad hebben, want als ze enkel succes kennen, hebben ze de neiging om eikels te worden.

GOOD KILL

Vanaf 29/4 in de bioscoop.

DOOR THOMAS VAN LOOCKE

Ethan Hawke ‘MIJN BROER, EEN KOLONEL, VERTELDE ME DAT ZE ZICH IN DE KAZERNES ROT LACHEN MET ANTIOORLOGSFILMS. IK WEET NIET OF ZE DAT MET DEZE FILM OOK ZULLEN DOEN.’