Astor Piazzolla – The Years of the Shark (10)

Julian Lennon, Claude Picasso, Victor Verhulst, Daniel Piazzolla: van deze zonen die in de schaduw van een genie zijn opgegroeid, heeft er eentje vorig jaar een documentaire over zijn vader gemaakt. Astor Piazzolla – The years of the Shark is het liefdevolle portret van een muzikale vernieuwer, maar het laat de kleine kantjes niet onbelicht.

De Argentijn Astor Piazzolla (1921-1992) is voor de muziek van de twintigste eeuw even bepalend geweest als Miles Davis of Bob Dylan, al is het genre dat hij beoefende – en op z’n kop zette – bij ons alleen onder stijldansers bekend. Zijn arena was de tango, die bij uitstek Argentijnse stijl waarin liefde en dood een sensueel steekspel uitvechten. Astors wapen: het bandoneon, een trekzak die door arme Italiaanse migranten werd verkozen boven zijn te vrolijke neef, het accordeon.

Er waren veel Italianen in Argentinië: de schrijver Ernesto Sabato noteerde eens dat Buenos Aires meer pizzeria’s telt dan Rome en Genua samen. Ook de ouders van Piazzolla kwamen uit de laars, en het is uit heimwee dat vader Vicente Piazzolla – die toen met zijn familie in New York woonde – een bandoneon kocht voor de zevende verjaardag van zijn zoon. Toen Vicente in 1959 overleed, schreef Astor voor hem Adíos nonino, dat in 2002 werd gespeeld op het huwelijk van Prins Willem-Alexander en de Argentijnse Maxíma Zorreguieta.

Piazzolla ontketende in de jaren vijftig een revolutie door in zijn tango nuevo elementen uit de jazz en klassieke muziek te incorporeren. Hij liet zijn bandoneon botsen met een elektrische gitaar, in een quintet dat verder uit piano, viool en contrabas bestond. Hij werkte samen met zowel saxofonist Gerry Mulligan als de blinde Argentijnse schrijver Borges, en trok met zijn revolutionaire muziek de wereld rond, op zoek naar een publiek met een open geest.

‘Muziek is mijn enige politiek’, zei Piazzolla, en hij ging met de Argentijnse dictator Jorge Videla dineren, terwijl zijn dochter voor de dictatuur naar Mexico gevlucht was. De componist stond net als de meeste genieën bekend als lastig in de omgang. Hij trouwde drie keer en maakte ruzie met zowel zijn familie als de vaderlandse critici, die zijn nieuwe tango maar niks vonden. Escualo, Spaans voor haai, is een van zijn vele bijzondere tango’s, maar voor Daniel Piazzolla heeft de titel The Years of the Shark nog een andere betekenis: het gaat over die keer dat de zoon met zijn vader op haaien ging vissen.