‘Saddam lover’ en ‘peacenik’, dat soort verwijten krijgt hij naar zijn hoofd geslingerd. Maar Martin Sheen, voortrekker van de protestbeweging in de VS en Amerika’s schaduwpresident, laat zich niet in de hoek drummen. ‘Sommige mensen in de regering praten nu heel nonchalant over het gebruik van nucleaire wapens. Dan kún je toch niet gewoon zwijgen?’

Meer dan zeventig keer is Martin Sheen al opgepakt tijdens een betoging. De laatste keer in de zomer van 2001, toen hij protesteerde tegen de beslissing van George Bush om het Star Wars-programma van Ronald Reagan nieuw leven in te blazen. Hij had de gevangenis kunnen indraaien, maar werd vrijgelaten op voorwaarde dat hij twee jaar lang niet in botsing zou komen met de politie. Dat heeft Sheen (62) er niet van weerhouden om het voortouw te nemen in de Amerikaanse protestbeweging tegen de Irak-politiek van Bush. Bij enkele massabetogingen stond hij, samen met andere bekende acteurs als Susan Sarandon of Sean Penn, op de eerste rij, en hij leende ook met plezier zijn gezicht voor een grootschalige televisiecampagne, waarin het Amerikaanse publiek via reclamespots in prime time werd opgeroepen zich te verzetten tegen de regering. Dus toen de Amerikaanse tabloid New York Post onder de kop ‘Don’t aid these Saddam lovers’ onlangs opriep om kritische acteurs en muzikanten te boycotten, dan werd Sheen vanzelfsprekend ook vermeld in de lijst ‘Hollywood drones’ ( ‘drone’betekent ‘klaploper’), naast de Dixie Chicks, Sean Penn, Sheryl Crow, Danny Glover en andere ‘peaceniks’.

Als Martin Sheen zich uitspreekt over politiek, dan krijgt hij altijd wel wat extra aandacht. Want Sheen is zelf ook Amerikaans president, en wat voor een. In The West Wing, de schitterende politieke soapserie over het leven in het Witte Huis, geeft hij gestalte aan First Man Josiah Bartlet, een president die zo rechtschapen en eerlijk is dat velen wensten dat hij ook in het echt aan het hoofd van de VS stond. (Toen de Gore-versus-Bush-vaudeville plaatsvond, bleek overigens uit peilingen dat indien Bartlet had meegedaan, de race wél een duidelijke winnaar had gehad.) De rol lijkt gemaakt voor Sheen, die zijn personage precies de goede dosis staatsmanschap en grandeur meegeeft. En ze heeft zijn carrière – ondanks enkele glansprestaties in de jaren zeventig ( Apocalypse Now, Badlands) kon Sheen nooit echt helemaal tot de categorie van Grote Sterren doordringen – ook een nieuwe boost gegeven. The West Wing is uiterst populair, kreeg al massa’s awards (waaronder 22 Emmy’s) en kan op veel sympathie rekenen bij democratische politici – zowel Bill Clinton als Al Gore kwamen op bezoek op de set – die Bartlet beschouwen als ‘een van hen’.

Bij de Republikeinen ligt The West Wing heel wat minder goed. Niet alleen heeft zowat iedereen die aan de reeks meewerkt op zijn zachtst gezegd linkse sympathieën – de serie heeft niet voor niets de bijnaam ‘The Left Wing’ – ze zijn ook niet bang om die hardop te ventileren. Sheen is daarbij natuurlijk een beetje de woordvoerder: hij is de bekendste naam, speelt de president en heeft qua activisme ook de langste staat van dienst. Maar hij kan zijn engagement ook gewoon het minst van allemaal verbergen. Bij het interview – afgenomen net voor Bush zijn aanval op Irak inzette – komen er, zodra politiek wordt aangesneden, een gloed over zijn gezicht en bevlogenheid in zijn stem. Hij praat met plezier over de zaken die hem na aan het hart liggen, soms wat breedvoerig en vaag en vaak met een religieuze ondertoon – Sheen is heel katholiek -, maar altijd vol passie. Als een pr-verantwoordelijke hem probeert in te tomen en vraagt ‘of hij ook over The West Wing zelf zou willen spreken’, snoert Sheen hem zo de mond: ‘Dit is een publiek forum en iedereen heeft het recht om te vragen wat hij wil. En ik wil niet dat iemand mij zegt wat ik moet antwoorden.’ Go, Marty, go!

Hoe voelt het om ’s werelds favoriete Amerikaanse president te zijn?

Martin Sheen:(lacht) Goed, dank je. Neen, zo’n vaart loopt het ook weer niet. Nu en dan komt er op straat wel iemand naar me toe om te zeggen dat ze wilden dat ik president was. Maar er zijn er natuurlijk ook heel veel die dankbaar zijn dat ik het niet ben. (lacht) De reacties zeggen wel iets over de toestand van dit land vandaag. Veel mensen maken zich zorgen over de VS, over de richting die we uitgaan en verlangen naar een leiderschap met meer visie en meer menselijkheid. Daarom is Bartlet zo populair. Voor het moment is het hard, voor iedereen. Deze oorlog is afgrijselijk! Elke oorlog is afgrijselijk, maar deze is zo opzichtig een politiek manoeuvre. En vooral het Iraakse volk zal eronder lijden.

In een spotje op tv roep je op om het Witte Huis te bestoken met protestmails. Hoeveel hatemails heb je zelf al gekregen?

Sheen: Hele lawines. En mensen op straat klampen me aan en schelden me uit voor verrader. Of ze bellen naar NBC (de zender die The West Wing uitzendt, sw) om te eisen dat ik van de serie zou worden verwijderd.

Een sereen debat is het niet.

Sheen: Ik was zelf verrast, omdat sommige reacties zo venijnig en obsceen en bedreigend zijn, en er zo hard op de man wordt gespeeld. De verwijten die we naar ons hoofd krijgen, die verdient geen mens. En vooral: het is allemaal bullshit. Ik hou van mijn land, en ik hou er genoeg van om mij zijn woede op de hals te halen, door de aandacht te vestigen op een politiek waarvan ik denk dat die onmenselijk en schadelijk is, voor het Amerikaanse volk, voor het land en voor de hele wereld. Ik bedoel maar, er zijn momenteel regeringsfunctionarissen die heel nonchalant praten over de mogelijkheden om nucleaire wapens op een tactische manier in te zetten. Jezus, hoe diep zijn we niet gezonken? Ze willen God spelen. Daarom kan ik niet zwijgen. Die verwijten dat we niet patriottistisch zijn of Amerika haten, dat is allemaal propaganda.

Is het moeilijk om geen angst te hebben?

Sheen: Ik heb niet gezegd dat ik niet bang ben.

Maar toch ga je door.

Sheen: De dingen waarin je gelooft, je waarden, zijn nu eenmaal kostbaar. En hoe waardevoller ze zijn, hoe meer ze zullen kosten. En op dit moment zijn ze heel duur. Je staat tegenover zo’n grote kracht, een macht die niet uit de weg gaat. Die kerel gaat zijn zin doen, hij heeft zijn toekomst, zijn politieke leven ervoor op het spel gezet. En veel mensen zullen daarvoor moeten betalen. Gewone mensen zullen lijden, onschuldige slachtoffers zullen plots collateral damage heten. Hoe zouden wij ons voelen als we toevallig, zonder er iets aan te kunnen doen, in Bagdad woonden?

Dus hier sta ik dan, en als ik word neergeslagen, krabbel ik weer recht. Ik kan dit niet niet doen, en tegelijk trouw blijven aan mezelf. That’s the bottom line. Ik streef al mijn hele volwassen leven naar vrede en rechtvaardigheid, het is een deel van mijn persoon. Ik ben een pacifist, ik ben katholiek, en ik geloof niet dat God wil dat we elkaar vernietigen, gewoon omdat we de macht daartoe hebben. Dus ik kan niet voor deze oorlog zijn – of voor welke oorlog ook – en mezelf blijven. Alleen is het nu een heel intense en moeilijke tijd. Heel oncomfortabel ook. Maar weet je, ik ben nooit comfortabel vooraleer het oncomfortabel wordt.

Waarom is dat activisme zo belangrijk voor jou? Waar komt dat vandaan?

Sheen: Ik ben geboren in Ohio in een grote immigrantenfamilie (Sheens echte naam is Ramon Estevez, en de acteur hamert er in interviews vaak op dat hij zijn naam nooit officieel heeft veranderd, sw) en al mijn vrienden, al mijn klasgenoten groeiden op in armoede. Dat gevoel voor rechtvaardigheid, voor het recht op een menswaardig bestaan kwam dus tamelijk automatisch. Toen ik negen was, had ik een job als caddie in een exclusieve golfclub en toen zag ik hoe the other half leefde. Dat had een grote impact. Want terwijl veel mensen wilden zijn zoals die clubleden, keek ik naar geen enkele van die mensen op. Mijn medecaddies, mijn medestudenten, mijn leraars, mijn ouders, dat waren mijn helden, en zij waren een stuk gelukkiger dan die mensen met hun afgeschermde leven. Toen ik wat succes had, kon ik het me veroorloven om lid te worden van zo’n golfclub, maar door mijn ervaringen als kind heb ik dat nooit gewild. (glimlacht) Weet je, op mijn dertiende ben ik nog een staking begonnen bij de caddies.

Je was al een rebel op je dertiende?

Sheen: Oh ja, en ik ben toen ontslagen ook. Maar ze moesten me weer aannemen omdat ik zo’n goede caddie was. Ze konden me niet missen.

Je bent al tientallen keren gearresteerd tijdens betogingen. Hoe ver mag iemand gaan voor de goede zaak?

Sheen: Ik heb niet per se een goede zaak, ik heb een geweten. En daarom voel ik me verplicht om bij die demonstraties aanwezig te zijn. Van ieder van die arrestaties kan ik zeggen dat ik alles heb gedaan wat ik kon, en op een niet-gewelddadige manier. En meestal was het nog plezierig ook. Kijk, ik weet ook wel dat ik niets ga oplossen, dat ik de wereld niet zal veranderen. Zie maar hoe het er nu voorstaat: de dingen zijn alleen maar verslechterd sinds ik begonnen ben mij ermee te bemoeien, zowat twintig jaar geleden. Als dat een criterium was, dan had ik het allang opgegeven.

Heeft je activisme je al jobs gekost?

Sheen: Ik mag het hopen. Zoals ik al zei: alles wat waarde heeft, moet je ook iets kosten. Er zijn ongetwijfeld heel wat jobs die ik niet gekregen heb door mijn standpunten.

Niet bepaald een praktische houding.

Sheen: Het woord ‘praktisch’ komt nooit op in het hoofd van een artiest. Er is gewoon niets praktisch aan. Als je vijftig bent, en je voelt je onvervuld, en je hebt een brandend verlangen om te acteren, om te spelen, maar je doet dat niet om praktische redenen, dan ben je geen acteur. Dan ben je een zakenman, of iets anders, maar geen artiest. Ik ben er ook zeker van dat ik evenveel rollen heb gekregen dankzij mijn activisme. Sommige mensen hebben sympathie voor mij, maar in plaats van dat openlijk te zeggen, geven ze mij gewoon een contract. Ook bij The West Wing speelde mijn engagement een belangrijke rol. Ze hebben me dat verteld: zo kreeg Bartlet een soort extra geloofwaardigheid. Ik heb deze rol niet gekregen omdat ik toevallig beschikbaar was.

Hoeveel van jou zit er eigenlijk in Bartlet?

Sheen: Ik ben Bartlet niet, Aaron (Sorkin, bedenker en scenarist van The West Wing, sw) is hem. Er bestaat een schitterende anekdote over John Wayne die daarop van toepassing is. Wayne ging naar Engeland om Hamlet te spelen, en vanaf de eerste zin die hij uitsprak, kwam er boegeroep vanuit de zaal. Hij probeert het nog een keer, en nog een keer, en uiteindelijk stapt hij naar voren en zegt: ‘Hey, I didn’t write this stuff, you know.’ (lacht)

Enkel dat Bartlet katholiek is, dat komt van mij. Ik ben verslaafd aan katholicisme, dus heeft Aaron van het personage een katholiek gemaakt. Nu goed, het kon mij niets schelen of Bartlet nu joods of protestants of boeddhistisch of wat dan ook was geweest, zolang hij maar religieus was.

Zou je zelf op hem stemmen?

Sheen: Ik zou voor hem werken, god ja. Bartlet is voor mij een combinatie van John Kennedy, Jimmy Carter en Bill Clinton, hij brengt het beste van die kerels samen. It doesn’t get any better.

Had je de rol aangenomen als Bartlet een Republikein was geweest?

Sheen:Oh dear, daar heb ik nog nooit over nagedacht. Sommige van de rollen waarvoor ik bekend ben, lagen zo ver van mij af als je je maar kan indenken. Ik bedoel, ik kon me zelfs niet inbeelden dát ik ze zou spelen, laat staan hoe. Het is gewoon gemakkelijker als de dialogen die je krijgt, aansluiten bij wat je voelt. Vaak is dat niet zo, maar daarvoor is het dan natuurlijk acteren, hé.

Bartlet moet trouwens een hoop zaken doen die ik niet goedkeur. In het begin van de reeks moest hij bijvoorbeeld beslissen om Syrië te bombarderen, terwijl ik diplomatie en geweldloosheid verkies om conflicten op te lossen. Ik zou niemand kunnen bombarderen. Maar een president moet dat kunnen overwegen, hij moet, om geloofwaardig te zijn, met het leger en met macht kunnen omgaan. En dat kan ik niet. Het zou volledig tegen mijn natuur ingaan. Geloof me, als ik echt in het Witte Huis zat, dán zat dit land pas in de problemen. (lacht)

Dus ambities in die richting heb je niet?

Sheen: Absoluut niet. Ik ben veel te radicaal om een openbaar ambt te bekleden, ik kan geen compromissen sluiten. Ze zouden me er meteen uitgooien.

Maar je bent naar verluidt wel ooit gevraagd om je kandidaat te stellen?

Sheen: Inderdaad, in 1996 heeft de Green Party me gevraagd om samen met Ralph Nader op te komen. Ik was natuurlijk gevleid, ook omdat ik in het programma van die partij geloof, maar ik heb het aanbod toch maar afgewezen. Op zo’n moment haal ik graag het voorbeeld van Ronald Reagan aan. We hebben het al eens geprobeerd met een oude acteur. Laten we het daar maar bij houden.

tt

Door Stefaan Werbrouck

‘Ik hou van mijn land,

genoeg om mij zijn woede op de hals te halen, door de aandacht te vestigen op een politiek waarvan ik denk dat die onmenselijk en schadelijk is,

voor het Amerikaanse volk, voor het land en voor de hele wereld.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content