ZONDER WEERGA. ‘American Splendor’, de adaptatie van de strip van robert crump, verlegt grenzen in de verstrengeling van fictie en non-fictie.

SHARI SPRINGER BERMAN AND ROBERT PULCINI

met Paul Giamatti, Harvey Pekar, Hope Davis, Joyce Brabner, Earl Billings, James Urbaniak

ZONDER WEERGA

American Splendor ***

Dat de Amerikaanse film zichzelf en zijn samenleving graag een spiegel voorhoudt, is geweten – niet omdat dit een therapeutisch effect zou hebben, wel omdat het leuk is in het eigen gezelschap te vertoeven en wat blind met zichzelf te pronken. In de fictie levert dat de laatste tijd een bizarre, escapistische verholling op, met een staar waartegen geen volk op deze planeet bestand is. Op de glooiing naar non-fictie daarentegen, net voor de rode lijn van de reality-tv, worden evenwel brokken gemaakt. De ‘documentaire’, dat weet u ook, heeft geen octrooi op de realiteit, en ‘de realiteit’ bezit beheersbaar drama dat aan dezelfde wetten van fictie beantwoordt. Vandaar bijvoorbeeld Andrew Jarecki’s Capturing the Friedmans, die de ondergang van een gezin verwikkeld in een pedofilieschandaal genadeloos vastlegt dankzij het arsenaal van home movies die vader en zonen nauwgezet hadden gemaakt. Of nog: Errol Morris’ The Fog of War, die Robert McNamara, de Amerikaanse Defensieminister onder de presidenten Kennedy en Johnson en in die hoedanigheid de architect van de Vietnamoorlog, opvoert in een structuur die buiten de poltieke confrontatie valt. Het zijn stuk voor stuk sterke docu-films die op een fascinerende manier grenzen verleggen. En zie, vanuit de dramahoek komt nu AmericanSplendor op ons af, een tegelijk ernstig en luchtig spel met alle niveaus van werkelijkheid of fictie die u in de afgrond van uw spiegel kunt ont- waren.

Aan de basis ligt de plotse samenwerking, anno ’78, van strip-anarchist Robert Crumb en ene Harvey Pekar, toen niet meer dan een wat vettige armoezaaier en loser wiens schrijfpotentieel zich toevallig juist kanaliseerde en dé graphic novel van de Amerikaanse alledaagsheid voortbracht. In deze adaptatie van de strip treden de echte Pekar en het personage dat hij met Crumb creëerde (een afspiegeling van zichzelf) samen aan. Die verstrengeling van fictie en non-fictie is zonder weerga. Dit was oorspronkelijk een productie van – kan het anders? -HBO, dat mijlpalen in de geschiedenis van onze beeldcultuur plant als waren het golfvlaggetjes. Jo Smets

Jo Smets