Het rauwe debuut van de Amerikaan Smith Henderson ruikt naar de sulfer die ook uit het werk van Cormac McCarthy opwalmt.
Vechten tegen de bierkaai, dat is wat sociaal werker Pete Snow doet in het Montana van 1979. Zonder noemenswaardige hulp probeert hij vanuit zijn kelderkantoor verwoed de levensomstandigheden van enkele verpauperde gezinnen te verbeteren. Dat is geen makkie. Zijn uitvalsbasis Tenmile is meer een verzameling van trailers, blokhutten en vervallen woningen dan een stad. Het merendeel van de bevolking is zo arm dat ze op de rand van de illegaliteit leven om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Sommigen stropen, anderen telen wiet in de bossen. De kluizenaar Jeremiah Pearl heeft zich zelfs volledig uit de maatschappij teruggetrokken. Hij verschanst zich in een tentenkamp in het woud en stuurt zijn kind Ben naar de stad om vuilnisbakken te plunderen. Pearl, die een apocalyptische religie aanhangt, wantrouwt alle overheidsinstanties, heeft al zijn papiergeld omgezet in goudmunten, zaden en kogels en is ervan overtuigd dat het Einde nabij is. Hoeft het gezegd dat Pete aanvankelijk niet heel welkom is, ondanks zijn armen vol voedselpakketten? Zelf worstelt Pete ook met demonen. Drank is er één van, maar ook zijn getroebleerde relatie met zijn ex en vooral zijn tienerdochter Rachel achtervolgt hem, zeker wanneer Rachel op een dag de benen neemt en in de onderwereld verdwijnt.
Echt vrolijk word je niet van Montana. Debutant Smith Henderson schetst een grimmige, godverlaten wereld, bevolkt door een strompelende stoet mislukkelingen die verpletterd worden door een uitzichtloos leven. Alcohol, drugs, geweld, kinderprostitutie: nergens is hoop te bekennen, nergens gloort licht. Aanvankelijk vraag je je af waarom Henderson precies dit tijdvak koos voor zijn donkere verhaal, maar wanneer de eerste verkiezingsaffiches opduiken met Reagans kop erop, krijg je een nieuwe klap voor de tanden: het ergste moet nog komen, het neoliberalisme moet nog aan zijn opmars beginnen, de dan al povere welvaartsstaat zal verder ontmanteld worden en nog meer zielen zullen over de richel geduwd worden.
Montana verscheen in 2014, lang voor er sprake was van Trump, maar nu leest Hendersons boek haast als een visionaire waarschuwing, en het is sowieso een scherpe kritiek op een mensonterende ideologie. Bij elk personage dat sneuvelt, voel je de onzichtbare zwarte hand van een nietsontziende markt en de nutteloosheid van elk verzet. Dat Henderson daarbij een bloedmooie taal bezigt, maakt het zo mogelijk nog gruwelijker. Schoonheid kan de mensheid blijkbaar niet redden.
MONTANA ****
Smith Henderson, Meulenhoff (originele titel: Fourth of July Creek), 448 blz., ? 24,99.
RODERIK SIX
CENTRALE ZIN Hij geloofde dat er demonen door de bossen dwaalden, maar dat ze zich aangetrokken voelden tot steden, waar ze hun duivelse streken vooral uithaalden onder de kleurlingen en mensen die voor de overheid werkten en thuis vreemde talen spraken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
