In de naam van de rede – Alejandro Amenábar haalt zijn toga’s en sandalen boven voor een (pseudo)historisch epos dat religieuze fanatici tegen het kruis timmert.
Alejandro Amenábar met Rachel Weisz, Max Minghella, Oscar Isaac, Michael Lonsdale
Liefhebbers van klassieke sandalenepen bleven de jongste jaren wat op hun honger zitten, maar daar brengt Alejandro Amenábar deze week met een klap verandering in. Met een budget van vijftig miljoen euro en een Engelstalige cast aangevoerd door Rachel Weisz is zijn vijfde langspeler Agora niet alleen een van de duurste pan-Europese producties ooit, het is zowaar nog een heuse ideeënfilm ook. De prent speelt zich dan wel af in Alexandrië anno 391, hij knipoogt overduidelijk – en bij vlagen overnadrukkelijk – naar de geopolitieke situatie van vandaag.
Wilde Amenábar met zijn overschatte tear-jerker Mar adentro (2005) het euthanasiedebat aanzwengelen, dan richt de Spaanse Chileen zich nu op het schisma tussen ratio en religie en vooral: op het fanatisme dat uit dogmatische godsdiensten voortvloeit. Protagoniste van dienst is de bekende filosofe Hypatia (Rachel Weisz), die haar pupillen niet alleen astronomie doceert, maar hen als atheïste ook leert dat de juiste vragen stellen meer houvast biedt dan blind geloven in voorgekauwde antwoorden.
Helaas blijkt niet iedereen in het aftakelende Romeinse imperium daarvan overtuigd. Zo worden de christenen in Alexandrië alsmaar agressiever in het bekeren van zieltjes, terwijl de heersende klasse virulent vasthoudt aan haar heidense goden. Geen wonder dat de lokale agora algauw het strijdtoneel wordt van religieuze relletjes. Ook de slimme slaaf Davus (Max Minghella, zoon van wijlen Anthony) krijgt met een dilemma te maken: bekeert hij zich tot het oprukkende christendom om zo zijn vrijheid te verwerven of brengt zijn liefde voor zijn meesteres Hypatia hem alsnog tot aardsere inzichten?
Hoewel Amenábar zijn dure peplum handig weet te pimpen met een scheut romantiek en enkele actiescènes met knokkende joden, christenen en god weet wat, hoef je geen metafysische versie van Gladiator te verwachten. Ondanks de monumentale decors en de close-ups van Rachel Weisz’ fraai gesculpteerde derrière is het Amenábar immers vooral te doen om het intellectuele discours en de analogie tussen toen en nu.
Anders gezegd: Amenábar mikt veeleer op de ratio dan op de testosteronspiegel. Daardoor krijgt zijn togaparade, net als voorganger Mar adentro, af en toe last van boodschapperigheid. Bovendien lopen sommige acteurs erbij alsof ze uit een Romeins schooltoneeltje werden geplukt, al valt er gelukkig noch op het majestueuze productiedesign, noch op de klassieke beeldregie en Amenábars intellectuele culot een sestertie af te dingen.
Eindbilan: een sandalenspektakel om ‘amen’ tegen te zeggen, zij het niet blind fanatiek.
Dave Mestdach
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier