AARDIG, AARDIGER, AMY ADAMS

Iederéén kent Amy Adams. De meisjes als de prinses uit Enchanted (2007), de jongens als het lief van Superman in Man of Steel (2013), de Oscarwatchers als de vijfvoudig genomineerde die nog nooit heeft gewonnen, en Tim Burton als de ster van zijn nieuwe film Big Eyes. Zet uw vrolijkste gezicht op en zing met Amy: ‘Do your duty with a heart full of song, full of song.’

Amy Adams (40) niet aardig vinden, hoe doe je dat? Negeer haar acteertalent, denk haar ondeugende blik en vurige haar weg, haar lelieblanke huid en de grijsblauwe kijkers en nog sta je nergens. Nog bots je op een ontwapenende, charmante persoonlijkheid met een ‘goeiemorgen’ waar je van opkikkert en een ‘hoe gaat het met je?’ die oprecht overkomt. Het contrast met de filmster die verveeld de pers te woord staat, is enorm. Tijdens ons interview pinkt Adams zelfs af en toe een traantje weg. Niet dat er trauma’s opborrelen wanneer we bijvoorbeeld naar haar mormoonse jeugdjaren peilen: ‘Ik denk dat ik een winterallergie heb. Al zou het ook hotelgriep kunnen zijn.’

Ze vangt elke traan op met een witte zakdoek, alsof het een diamant is. Dat kitscherige tafereeltje past goed bij de film die ze net gemaakt heeft. Big Eyes is een geestige kunstenaarsbiografie van Tim Burton. De regisseur van onder meer Edward Scissorhands (1990), Ed Wood (1994) en Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street (2007) houdt het soberder dan we van hem gewoon zijn. Vermoedelijk omdat het verhaal van Margaret Keane zo al speciaal genoeg is. Keanes schilderijen van eenzame wezen, melancholische meisjes en zielige jongetjes met overdreven grote ogen waren in de jaren zestig een rage, tot afgrijzen van de kunstcritici, die ze afdeden als sentimentele kitsch. Sterren als Natalie Wood, Joan Crawford en Dean Martin kochten de schilderijen, maar het grote geld werd verdiend met posters en postkaarten. Maar niemand, zelfs haar beste vriendin en haar dochter niet, wist dat Margaret Keane de grote-ogenkunstenares was. Echtgenoot Walter Keane deed zich als de artiest voor, want ‘de mensen kopen geen vrouwenkunst’. Hij liet zich de roem welgevallen en spoorde zijn vrouw in het geheim aan om aan de lopende band ‘Keanes’ te produceren. Walters eigen schildertalent was even pover als zijn koopmansgave groot was. In 1970 pas, vijf jaar na hun scheiding, kwam de naar Hawaii gevluchte Margaret Keane met de ware toedracht naar buiten.

AMY ADAMS ZOCHT DE INMIDDELS 87- jarige kunstenares voor de start van de opnames op. ‘Dat was een vreemde en nieuwe ervaring. Margaret is nogal introvert, schept niet op en praat niet graag over zichzelf. Maar Big Eyes rakelt heel intieme momenten uit haar leven op en beeldt enkele traumatische gebeurtenissen uit. Ik heb haar zo delicaat mogelijk uitgehoord. Waarom staat ze toe dat haar verhaal wordt verteld? Op welk effect hoopt ze? Dat soort dingen. Ze heeft me ook geschilderd, een van mijn ogen om precies te zijn. Ik heb het werk mee naar huis gekregen. Ze schilderde niet om mij te leren schilderen. Daar ontbrak de tijd voor. Maar zo zag ik hoe ze omgaat met het doek, de borstels, de verf.’

Schilderen was overigens geen al te grote uitdaging voor de actrice. ‘Ik heb altijd graag getekend. Vroeger schetste ik heel graag gezichten. Ik heb lang overwogen om kostuumontwerp en illustratie te studeren. Mijn vrienden noemen me soms nogal jennend een gefrustreerde kostuumontwerpster.’ Links en rechts worden de film feministische trekjes toegedicht, Adams aarzelt om dat te beamen. ‘Ook al oogt Margaret heel rustig en braaf, ze stapte tweemaal uit een slecht huwelijk. In die tijd leverde zo’n beslissing je vooral misprijzen op en werd er nog neergekeken op alleenstaande moeders. Ze eiste uiteindelijk ook haar erkenning als kunstenares op. Je kunt er dus een mooi voorbeeld van ontluikend feminisme in zien. Maar zelf is ze daar niet bewust mee bezig. Onze gesprekken gingen niet over feminisme, maar over haar geloof. Haar focus ligt bijna volledig op haar godsdienst.’ Margaret Keane is lid van Jehova’s getuigen. ‘Religie heeft Margaret gered. Dankzij haar godsdienst vond ze rust in haar leven. Daar heb ik respect voor.’

Adams weet waarover ze spreekt. Tot haar elfde behoorde ze tot de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, zoals de mormonen officieel heten. ‘Ik ken en begrijp de wereld van een hechte kerkgemeenschap dus.’ Trauma’s heeft ze daar niet aan overgehouden. ‘Maar het zit wel in mij. Beleefd zijn, opgewekt, goede manieren hebben… dat werd ons met liedjes aangeleerd. Wacht, ik geloof dat ik er nog eentje ken.’ Vrolijk zingt ze uit volle borst: ‘Put your shoulder to the wheel / push along, push along. Do your duty with a heart full of song, full of song.’ ‘Dat soort liedjes leert kinderen opgewekt te zijn, inspanningen vol te houden en goed samen te werken. Daar kun je toch niets op tegen hebben? Ik ben die waarden trouw gebleven.’

DE ACTRICE HEEFT VIER BROERS EN TWEE zussen. Haar vader was eerst soldaat, daarna een zanger in restaurants en nachtclubs. Haar moeder werd toen een semiprofessionele bodybuilder. ‘Toen mijn ouders uiteengingen, hebben we de kerk moeten verlaten. Een scheiding kon er niet door de beugel. Mijn vader was zanger. Zijn optredens waren soms een beetje beschamend, maar ik hield er enorm van. Ik zat nog op de kleuterschool toen ik een eerste keer met hem optrad.’ Beelden bestaan daar niet van. ‘Maar dat had niets met de mormonen te maken, hoor. Ik ben gewoon al zo oud (Adams is 40, nvdr.). Ik kom uit de tijd dat de mobiele telefoon nog uitgevonden moest worden. Video kwam op, maar wij hadden nog geen camera.’

Adams beulde zich af om ballerina te worden, maar gaf die droom op toen ze merkte dat ze daarin nooit zou schitteren. Ze gooide zich op muziektheater en verdiende een jaar of zeven de kost met dinner theatre, voorstellingen met maaltijd. Toen in 1999 een filmploeg neerstreek in haar Minnesota, deed ze auditie, met succes. Drop Dead Gorgeous, een zwarte komedie over missverkiezingen met Kirsten Dunst, smaakte naar meer. Adams laadde de auto van haar broer vol en reed naar LA. De eerste jaren moest ze genoegen nemen met gastrollen in tv-series als Charmed en Buffy the Vampire Slayer, horrorkomedies als Psycho Beach Party of het rechtstreeks op dvd uitgebrachte Cruel Intentions 2. Het vriendinnetje van Leonardo DiCaprio spelen in Steven Spielbergs Catch Me If You Can (2002) zorgde evenmin voor de verhoopte doorbraak.

‘Naar Hollywood verhuizen was een sprong in het duister’, zegt Adams. ‘Ik had in Minnesota mijn brood verdiend als actrice en redeneerde dat dat in LA ook wel zou lukken. Ontzettend naïef van me. De eerste maanden waren surrealistisch. Om te beginnen, was ik niet voorbereid op het sociale milieu. Ik kwam uit een eerder gesloten toneelgezelschap dat van dorp naar dorp reisde. Binnen dat gezelschap waren we vriendelijk en behulpzaam voor elkaar. Op enkele competitieve meisjes na waren we geen concurrenten van elkaar, maar vrienden. In LA ging het er heel anders toe. In het begin was ik er niet goed van telkens wanneer ik in het verkeer werd uitgekafferd. Ik herinner me dat ik eens langs de kant van de weg heb staan snotteren omdat iemand me een valse blondine had genoemd die niet met de auto kan rijden. Ik kon er niet bij dat mensen zo gemeen deden. Ik heb me daar gedeeltelijk overgezet. Je zou me nu eens moeten bezig zien tegen bumperklevers. (lacht)‘

Op haar dertigste verjaardag kon Adams alleen maar vaststellen dat ze als filmactrice nog nergens stond. Ze hengelde niet langer naar de rollen voor de mooiste bleke meisjes. In 2005 aanvaardde ze een rol in Junebug. De kans dat die film het tij zou keren, was minimaal. Junebug was een indiefilm met een heel bescheiden budget die een tragikomisch familieportret schetst. Maar Adams’ fijngevoelige vertolking van een naïeve, zwangere praatvaar haalde het van concurrenten in veel duurdere, prestigieuze films en werd genomineerd voor een Oscar. Het sprookje kon eindelijk beginnen: het werk stroomde plots binnen. Het grote publiek was gecharmeerd door de naïeve, in New York verzeilde sprookjesprinses die ze neerzet in Disneyhit Enchanted (2007). In Doubt (2008) was ze de onschuldige, jonge non die de vete tussen moeder-overste Meryl Streep en pastoor Philip Seymour Hoffman gadeslaat. Ze hield er een tweede Oscarnominatie aan over. Een jaar later was ze weer bij de genomineerden voor haar vertolking van barmeid Charlene in de boksfilm The Fighter. Regisseur David O. Russell had correct aangevoeld dat Adams meer in haar mars had dan naieve, onschuldige nonnen of prinsesjes spelen. Hij vroeg haar opnieuw voor de oplichtersfilm American Hustle (2013). Ze dankt er haar eerste Oscarnominatie voor beste actrice in een hoofdrol aan. Tussen de twee Russell-films trok ze sekteleider Philip Seymour Hoffman af in Paul Thomas Andersons The Master (2012) en ook daarvoor werd ze genomineerd.

Domper op de feestvreugde: niet één van de vijf nominaties mondde uit in een bekroning. ‘Ik heb de indruk dat jullie journalisten daar meer last van hebben dan ik. Ik ben dankbaar voor elke nominatie. Dat lijkt een cliché, maar het is de waarheid. Toen ik naar LA verhuisde, kon ik alleen maar dromen van waar ik nu sta. Ik weet dat veel actrices en acteurs soms fantaseren over wat ze zouden doen als ze het podium op mogen om een Oscar in ontvangst te nemen. Velen oefenen stiekem een dankwoord voor de spiegel. Dat heb ik dus nog nooit gedaan. Ik heb geen speech klaarliggen. Zelfs geen waarin ik zeg: “Hemeltje, wat een verrassing, ik had die niet mogen winnen, iemand anders verdiende deze prijs.”‘

Zelfs als je het al gedraaide Batman v Superman: Dawn of Justice – waarin ze voor de tweede maal Supermans liefje Lois Lane speelt – niet meetelt, haalt Amy Adams een gemiddelde van meer dan vier films per jaar. ‘Ik voel me op dit moment enigszins als Margaret Keane in de periode dat ze op commando het ene schilderij na het andere moest afleveren. Als ik niet op de set sta, ben ik de pers te woord aan het staan. Maar ik ga daar niet over klagen. Ik doe het mezelf aan. Er is geen Walter Keane die me onder druk zet.’ Maar het ijzer is wel heet. ‘Er is een enorme goesting. Ik ben pas beginnen te werken na mijn dertigste. Ik heb het gevoel dat ik veel tijd heb in te halen. Ik wil profiteren van het feit dat ik de magische leeftijd heb waarop Hollywood je nog ziet staan. Ik wil zo veel mogelijk acteren. Straks ben ik te oud voor de meeste rollen, en dan lost het probleem van de werkdruk zichzelf op.’

GET IT WHILE YOU CAN, ZONG JANIS Joplin. Dat is ook de werktitel van een film over de legendarische sixtieszangeres die op 27-jarige leeftijd stierf aan een overdosis heroïne. Amy Adams zou de hoofdrol spelen. Of ze al geoefend heeft om even rauw als Joplin te zingen dat freedom’s just another word for nothin’ left to lose? ‘Nee. De Janis Joplin-film is al zo vaak opgestart en weer stopgezet dat ik aarzel om alle remmen los te gooien. Dat ga ik pas doen als het echt tijd is. Wat ik me nu wel al met een bang hart afvraag, is hoe ik tegelijk Janis Joplin en een goede moeder voor mijn dochter kan zijn. Wat moet ik na een lange opnamedag op weg naar huis doen om Janis Joplin van me af te schudden en weer moeder te zijn? Hoe zorg ik ervoor ’s anderendaags weer voor de volle honderd procent Janis Joplin te zijn? Op dat heen en weer wippen tussen Janis en Amy bereid ik me wel al mentaal voor.’ Zelf is ze te jong om Joplins glorietijd te hebben meegemaakt. ‘Maar zoals ik al vertelde, zong mijn vader in nachtclubs. Hij bracht vooral nummers uit de sixties en de seventies. Die muziek weergalmde constant door het huis. Daardoor ben ik op jonge leeftijd al aan mijn muzikale ontdekkingstocht begonnen. Dat mijn smaak nogal eclectisch en ouderwets was, daar kwam ik op de middelbare school achter. Mijn lief was een gitarist en hij introduceerde me in de ‘echte’ muziek. Op een dag speelde hij Stairway to Heaven voor me. Ik was enorm onder de indruk. Ik dacht dat hij dat nummer had geschreven.’ Misschien vinden Led Zeppelin-fans Amy Adams voortaan niet aardig meer. But don’t bet on it.

BIG EYES

Vanaf 18/3 in de bioscoop.

DOOR NIELS RUËLL

Amy Adams ‘IK VOEL ME MOMENTEEL ALS MARGARET KEANE, TOEN ZE HET ENE NA HET ANDERE SCHILDERIJ MOEST AFLEVEREN. MAAR IK DOE MEZELF HET VELE FILMWERK AAN. IK HEB GEEN WALTER KEANE DIE ME ONDER DRUK ZET.’