Film: Extra’s: (Warner Home Video)

Om A.I.: Artificial Intelligence naar waarde te kunnen schatten, moet u uw – begrijpelijke – vooroordelen over Steven Spielberg opzijzetten en echt naar de film zelf kijken, niet naar de reputatie van deze kampioen van de ‘feel good movie’, die er zelfs in slaagde om aan zijn film over de holocaust een happy end te breien. U zult dan een verbazend sinistere film ontdekken, gedomineerd door beelden waarin een kind bijna op de bodem van een zwembad verdrinkt, zelfmoord pleegt door in het grotendeels in de oceaan verdwenen Manhattan van een wolkenkrabber te springen, en tweeduizend jaar vastzit onder water en een stenen vrouwenbeeld smeekt: ‘ Make me real‘.

Spielberg gebruikt hier verwijzingen naar The Wizard of Oz, Pinocchio en een feeëriek sprookje (en het alibi dat het om een oud Stanley Kubrick-project gaat), om heel diep te graven in de morbide roerselen van zijn cinematografische obsessies. De donkerste film van de schepper van E.T. speelt in een toekomst waarin de onderling verwisselbare mens en robot aan de rand van een burgeroorlog staan en wikkelt het neurotische verhaal van een kunstkind met een ziekelijke moederbinding in zo’n kil, klinisch kleedje dat alle scènes die zich niet afspelen in een neon-futuristisch Las Vegas opgenomen lijken in een geabstraheerd mortuarium. A.I. bewijst andermaal de merkwaardige aseksualiteit van het Spielberg-oeuvre (je mag er niet aan denken hoe pervers Jude Laws liefdesrobot Gigolo Joe bij Kubrick was geweest; volgens Jan Harlan, zwager en producer van de regisseur, was er zelfs een scène voorzien waarin de kunstgigolo vers sperma kreeg toegediend), maar zijn grenzeloze naïviteit bereikt hier sublieme hoogten.

Jammer dat er bij deze ‘special edition’ een audiocommentaar ontbreekt: het ware fascinerend geweest om Spielberg zelf uitleg te horen geven bij enkele van de meest hartverscheurende en griezelige scènes uit zijn werk. Niet getreurd: het tweede schijfje barst van de korte documentaires waarin dvd-extra’s-specialist Laurent Bouzereau ons stapsgewijs door het productieproces leidt, van de vraag of het robotkind door een echte acteur moest worden gespeeld of door CGI kon worden gecreëerd, tot de betekenis van de geluidseffecten. Er gaat veel aandacht naar de special effects, in het bijzonder van het creëren van New York City na het smelten van de ijskappen.

Spielbergs huiscomponist John Williams verschaft uitleg bij zijn ‘schizofrene score’. Een intrigerend detail is hoe Williams’ score bij het binnenrijden van Rouge City eventjes verwijst naar Der Rosenkavalier-wals van Richard Strauss – de enige keer dat Spielberg rekening hield met de muzikale suggesties van Kubrick (die in zijn latere periode haast uitsluitend bestaande klassieke muziek gebruikte).

De A.I. Archives duiken in de originele story board portfolio van Chris Baker, de destijds door Kubrick aangezochte ‘concept illustrator’. Een vergelijking tussen zijn originele ontwerpen en de afgewerkte film levert boeiend studiemateriaal op.