
24 De comeback van VTM
De ‘degoutante VT-emmer’ is niet meer. In het meest gemediawatchte tv-seizoen in twintig jaar behield vtm niet alleen zijn marktaandeel, het wist zich met programma’s als Clan, Alloo in de gevangenis, Jonge zwanen en Manneke Paul ook een fris en gedurfd imago aan te meten. Omdat het achteraf altijd makkelijker is om pienter over te komen legden wij vijf redenen voor dat succes voor aan een panel van vier vtm-insiders en -kenners.
1 MET DANK AAN VIER
Ere wie ere toekomt: zonder de knuppel in het hoenderhok van Wouter Vandenhaute en de zijnen had het najaar van vtm er anders uitgezien. VIER gaat kijkers halen bij één en adverteerders bij vtm, luidde de analyse op voorhand. Maar zoals elke managementgoeroe weet: in elke bedreiging schuilt een opportuniteit.
TIM VAN AELST: In 1989 heeft de komst van vtm de VRT scherp gesteld – wat na enkele jaren én met de hulp van Woestijnvis ook gelukt is. Misschien heeft VIER nu hetzelfde gedaan voor vtm? Ik denk alleszins dat dat heel hard voelbaar was in de aanloop naar het voorbije tv-najaar. Vtm heeft zijn profiel verscherpt, het heeft zijn leeggewerkte formats laten staan, de programmastructuur werd verfijnd.
JAN SEGERS: VIER heeft ons vooral gedwongen naar onszelf te kijken. We wisten niet wat Plan B zou doen, of het vernieuwde Komen eten evenveel kijkers zou halen en of De slimste mens zijn publiek van één zou meenemen. En dus zijn we gestopt met daarover na te denken en hebben we ons geconcentreerd op onszelf. We hebben de complexloze entertainmentzender die we willen zijn verder aangescherpt. Dat is de basis van het hele verhaal. Eerlijk: we hebben het minst aantal gesprekken over VIER gehad in de laatste maanden voor we van start gingen.
JAN VERHEYEN: Ook niet onbelangrijk: na het aankondigen van VIER heeft Christian Van Thillo gezegd dat hij zijn oorlogskas ging aanspreken. Een slimme ondernemer weet wanneer hij moet investeren. Ook op dat vlak heeft VIER zijn impact op het najaar van vtm niet gemist.
SEGERS: Dat moet ik wel nuanceren. Het budget voor het najaar is niet zo explosief gestegen als gedacht wordt. Het was genoeg, maar ook niet meer. Wat wel is: de komst van VIER heeft gemaakt dat er veel scherper naar het commerciële landschap werd gekeken. Om dan te merken dat vtm het lang niet zo slecht deed. Ik denk niet dat vtm het dit najaar zoveel beter heeft gedaan dan de vorige jaren. Ik denk dat het vooral meer opvalt.
2 DE JUISTE STRIJDPLEKKEN GEKOZEN
Terwijl VIER zijn tanden stukbeetop het gewapende betonblok dat de vooravond van één is, spitste VTM zich toe op de avond en het weekend. Dat VTM geen marktaandeel verloor dit najaar – en er zelfs lichtelijk won – mag dan ook een gewonnen veldslag heten in een tv-najaar bedolven onder de oorlogsmetaforen.
SEGERS:Choose your battleground, daar kan ik me wel iets bij voorstellen. Het is niet zo dat we de vooravond hebben opgegeven, maar we hebben wel zwaar ingezet op primetime. De lijnen zijn strakker geworden. Onder meer Erwin Deckers, overgekomen van Q-music, is daarin een uitstekend strateeg gebleken. Nu, niet dat we bij vtm onszelf op de borst kloppen. We hebben stand gehouden: op zich is dat niet ontzettend ambitieus. Maar binnen de context van het VIER-verhaal is het ook verre van slecht.
VAN AELST: De vrijdagavond is van vtm geworden. Het is het moment waarop je met het hele gezin voor de televisie zit, chips in kommetjes verdeeld voor de kinderen, klaar voor een grote entertainmentshow als Sterren op de dansvloer. Een avond claimen is zo belangrijk voor een zender. Dit najaar lijkt vtm daar eindelijk in geslaagd te zijn.
VERHEYEN: Je moet ook geluk hebben. VIER is twee weken na de rest van start gegaan. Dat was een mooi cadeau aan vtm. De kijker is een gewoontedier. Hem of haar de kans geven om twee weken te settelen voor De Vijfhoek of Clan, zoals VIER deed: dat is naar mijn bescheiden mening een tactische vergissing geweest.
3 INGEZET OP FICTIE VAN EIGEN BODEM
De sleutel tot de relance van vtm’s imago: kwalitatieve fictie van eigen bodem. Met Deadline 14/10 veroverde de zender voor het eerst in lang de zondagavond, maar het was vooral het maandagse Clan dat de aandacht trok.
VERHEYEN: Gedurfde verhaallijnen, een ongewone toon en acteurs die je niet elke dag op televisie ziet: vooral met de frisheid van Clan heeft vtm kunnen verrassen. Het was spraakmakende televisie, los op kop van het peloton najaarsfictie. Vtm heeft al jaren een reeks sterke fictiemerken – van Zone Stad tot Code 37 – maar met Clan hebben ze niet alleen de kijkers, maar ook de recensenten kunnen lokken. Voor het imago van vtm is zo’n programma heel bepalend. Succes heeft vele vaders en moeders, zegt het spreekwoord, maar An Rydant, als hoofd fictie, is er daar zeker één van.
AN RYDANT: Er is vier jaar aan de reeks gewerkt. Dat Clan net dit najaar te zien was, is toevallig. Waarmee ik niet wil zeggen dat het fictieverhaal uit de lucht komt vallen. Het is iets waar we al jaren mee bezig zijn, alleen viel het de afgelopen jaren minder op omdat een aantal fictieprojecten wat meer tijd nodig hadden. Met Deadline 14/10 en Clan zijn we net op tijd op kruissnelheid gekomen. Plus: het Mediafonds en de taxshelter hebben de Vlaamse fictie een stevige duw in de rug gegeven op alle zenders. Het was van Matroesjka’s 2 geleden dater nog een reeks steun had gehadvan het Mediafonds.
4 GOED GEGOKT
Paul de Leeuw mocht met Manneke Paul voor het eerst in België zijn ding doen, voor Alloo in de gevangenis werd Luk Alloo teruggehaald van Life! tv. Twee berekende gokken, die telkens goed uitpakten voor VTM.
VAN AELST: De verdienste van Erwin Deckers en vooral Jan Segers. Niet al zijn keuzes hebben even goed uitgepakt, maar dit najaar stonden ze er wel.
SEGERS: Ieder nieuw programma is een risico. Alloo in de gevangenis zou ik niet eens een gok noemen. Dat is geen seconde in vraag gesteld. Dat was een goed idee van Luk dat zichzelf verkocht. En De Leeuw was een figuur in wie we heel sterk geloofden.
VERHEYEN: In alle eerlijkheid: ik was een non-believer. Ik stond zeer sceptisch tegenover de komst van Paul de Leeuw. Achteraf moet ik toegeven dat ik me zwaar miskeken heb. Manneke Paul heeft absoluut gewerkt. Het is een tof programma gebleken waar alles op elk moment kan gebeuren. Net als Clan zeer atypisch voor vtm, en daarmee ook imagobepalend. Alleen moet je wel de kanttekening maken dat het Debby & Nancy alle wind uitde zeilen heeft genomen – een gokdie minder goed uitpakte.
RYDANT: Ook een programma als Clan was uiteindelijk een gok. Vier jaar geleden stapte Malin-Sarah Gozin hier binnen met een idee voor een reeks, zonder enige ervaring in fictie maken. Bert Van Dael, haar coscenarist, had ook geen uitgebreid cv. Ergens is dat wel een risico, ja.
VAN AELST:Clan is de beste reeks sinds Van vlees en bloed wat mij betreft, maar je moet die nog altijd durven te bestellen. Je voelt dat vtm meer lef heeft.
5 GENOEG RUIMTE GEGEVEN AAN CREATIEVELINGEN
Misschien wel de grootste verandering: met Malin-Sarah Gozin, Paul de Leeuw en Luk Alloo gaf vtm genoeg ruimte aan creatieve tv-makers om hun ding te doen – zónder toe te geven aan de geplogenheden van een commerciële zender.
RYDANT: Er is geen reden om schoonmoeder te spelen over iemand als Paul de Leeuw. De Leeuw die het haar van Herman Brusselmans staat te wassen en hem ondertussen ook nog eens straf interviewt: het was niet meteen iets wat sommige mensen met vtm associeerden, maar het leverde wel goede tv op. Er waren wel wat van dat soort bijzondere momenten op vtm dit najaar: er werd niet altijd op veilig gespeeld. Maar dat idee om vanuit creativiteit te werken leeft al een tijdje, hoor.
VAN AELST: Er is wel zoiets als een cultuur van creativiteit ontstaan bij vtm. Wat wij met productiehuis Shelter verwezenlijkt hebben, zal daar wel toe hebben bijgedragen. De aangeleverde formats uit het buitenland volstaan niet meer. Er is een enorme vraag naar auteurs-tv. Je ziet dat bij alle zenders, niet alleen bij vtm.
SEGERS: Dat is iets waar we de laatste jaren nadrukkelijker op hebben gefocust. Nadat we productiehuis Studio A hadden gekocht, zijn we met een reeks kleine productie-units gaan werken rond tv-makers – denk maar aan Shelter, maar ook Operatie Koekoek en Beeldradio. Een plek om in alle rust en zonder druk van de aandeelhouders programma’s te kunnen maken. Paul de Leeuw of Malin-Sarah Gozin hebben daar op zich weinig mee te maken, maar het is wel die cultuur van creativiteit die aan de basis van hun programma’s ligt.
VERHEYEN: Ik blijf er wel bij dat dit niet nieuw is. Als je terugkijkt, zijn er genoeg programma’s als Matroesjka’s en Sterren en kometen te vinden. Vtm heeft zich altijd als een atypische commerciële omroep gedragen. Maar zoals Jan Segers al zei: in een mediajaar als dit valt dat gewoon meer op.
DOOR GEERT ZAGERS
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier