Ze siert covers van glossy magazines én serieuze filmtijdschriften, heeft minstens evenveel independentfilms als Hollywoodhits op haar cvstaan en is binnenkort zowel te zien in de allegorische thriller ‘Blindness’ als in het incestdrama ‘Savage Grace’. Op visite bij Julianne Moore, arthousequeen in Tinseltown.

Julianne Moore (47) draagt een grote Gucci-zonnebril en weinig tot geen make-up bij onze ontmoeting in Cannes. En haar lach – Moore lacht veel en luid – zou je het leven zowaar heel even van de zonnige zijde doen bekijken, zeker wanneer de wind haar vuurrode haar weer in een sexy pose föhnt.

Die vrolijke vibes steken echter fel af tegen de teneur van haar twee nieuwste films: de apocalyptische psychothriller Blindness en het incestueuze societydrama Savage Grace. In de eerste – een film van Fernando Meirelles naar de bestseller van Nobelprijswinnaar José Saramago – speelt Moore een doktersvrouw die als enige haar zicht behoudt, terwijl de rest van de mensheid langzaam blind wordt. Voor de tweede – een biopic van Tom Kalin over Barbara Baekeland – geeft ze gestalte aan de controversiële jetsetqueen die in de seventies het bed deelde met haar bloedeigen zoon en later door hem werd vermoord.

Geef toe: het zijn topics waaraan de Julia Robertsen dezer wereld zich niet gauw zullen wagen. Toch heeft de populariteit van de charismatische actrice uit Hannibal, The End of the Affair en Far From Heaven nooit onder een streepje functioneel naakt of een licht subversieve carrièrezet te lijden gehad. Integendeel.

Huismoeder en glamourmuze, cult- actrice en Hollywoodqueen: wij gingen op zoek naar de verschillende gezichten van Julianne Moore.

In ‘Savage Grace’ speel je een moeder die met haar zoon in bed duikt. Is dat niet extra moeilijk wanneer je zelf kinderen hebt?

Julianne Moore: Dat maakt niets uit. Het is sowieso onmogelijk om zoiets te begrijpen. Maar dat hoeft ook niet. Zolang je er maar geen karikatuur van maakt en ten minste de omstandigheden probeert te begrijpen waarin zulke aberraties mogelijk zijn.

Hoe is het zover kunnen komen?

Moore: Toen Tony nog klein was, was hun band blijkbaar heel normaal. Het probleem was dat Tony zich in zijn tienerjaren gaandeweg steeds meer buitengesloten voelde omdat Barbara’s relatie met haar echtgenoot Brooks zo intens was. Toen Brooks haar verliet voor een jongere vrouw, had Barbara alleen Tony om zich aan vast te klampen en dat heeft de kortsluiting veroorzaakt. Tony werd een ersatz voor Brooks. En het is duidelijk dat beiden daarin geen morele grenzen kenden. Ze gingen met elkaar om als twee gelijkwaardige, seksueel actieve volwassenen. Zonder de minste privacy. Omdat ze rijk en machtig waren, had er ook niemand het lef om hen daarover aan te spreken. Voeg daar nog wat mentale ziekte aan toe, én je hebt de perfecte cocktail voor een perverse familietragedie.

Barbara Baekeland was de New Yorkse society queen van de sixties en seventies. Kende je dat milieu?

Moore: Totaal niet. De Baekelands woonden in East Hampton in New York, in Parijs, Londen en op andere jetsetplekken. En daar kwamen ze telkens weer dezelfde mensen tegen. Het was en is nog steeds een heel gesloten milieu. Aangezien ik al 25 jaar in New York woon, ken ik wél enkele ouwe dametjes die Barbara en Tony nog gekend hebben. Ik heb zelfs met de vrouw gesproken die Tony uiteindelijk in huis heeft gehaald nadat hij zijn gevangenisstraf had uitgezeten. Die verzekerde me dat ze niets van de moord af wist en dat ze hem anders ook nooit zou hebben opgevangen. Heel intrigerend vond ik dat. Nu zou zo’n incestdrama het jetsetschandaal van het decennium zijn. Vroeger werd het kennelijk gewoon in de doofpot gestopt. Blijkbaar had de familie Baekeland invloed tot op het hoogste niveau.

Is het wel zeker dat Barbara en Tony met elkaar hebben gevreeën?

Moor: Er zijn natuurlijk geen directe getuigen, maar Barbara heeft het aan verschillende mensen verteld en Tony zou het ook altijd bevestigd hebben.

Die controversiële vrijscène zit ook in de film. Ben je nooit bang dat zoiets negatieve gevolgen voor je carrière zou kunnen hebben?

In het begin was ik veel te naïef om daarover na te denken. En ondertussen heb ik blijkbaar een zekere reputatie opgebouwd waardoor de mensen blijkbaar de gekste dingen van me verwachten. (lacht)

Op basis waarvan kies jij een script?

Ik zoek naar scripts over échte mensen met échte problemen. Dat klinkt banaal, maar zo dik bezaaid zijn die niet. In superhelden ben ik niet geïnteresseerd. Niets mis met een koene ridder die kan vliegen en meisjes redt, maar ik maak liever films over mensen en idee- en dan over marketingconcepten.

Met alle respect: je vorige film – de sf-thriller ‘Next’ – was anders ook maar een flauwe mainstreamprul.

It came and it went. Ik heb hem zelf niet eens gezien, maar heb er wel mooi mijn hypotheek mee afbetaald. (lacht) Af en toe moet je de dingen nemen zoals ze komen en je er niet al te veel vragen bij stellen. Dat heb ik ook niet gedaan toen Robert Altman me in Short Cuts vroeg om naakt te gaan. En kijk hoe ver ik het sindsdien heb geschopt. (lacht)

Maar ondertussen ben je niet vies van een Hollywoodklus zo nu en dan?

Waarom zou ik? Ik houd meer van auteursfilms dan van blockbusters, maar ik heb nog nooit een film louter en alleen om het geld gedaan. Mijn twee kinderen komen niets te kort. Ik heb een prachtig huis in Manhattan en ik ben absoluut geen luxedier. Waarom zou ik mezelf dan in de uitverkoop zetten? Tuurlijk heb ik mindere films gemaakt. Maar dat kun je niet voorspellen. Neem nu Next. Die film is geregisseerd door de maker van Once Were Warriors, heeft Nicolas Cage in de hoofdrol en is gebaseerd op een boek van sciencefiction-auteur Philip K. Dick. Het had alles om een leuke actiethriller te worden, maar het resultaat viel tegen. Er zijn ergere dingen.

Je bent altijd al vaker te zien geweest in theaterstukken en independent- films, en toch ben je een van de meest gevraagde actrices van Hollywood. Heb je daar een verklaring voor?

Ik probeer gewoon altijd mijn best te doen. Plus: je moet independent en mainstream niet altijd tegenover elkaar zetten. Elke acteur zoekt gewoon naar interessant materiaal en er wordt heus nog wel goede commerciële cinema gemaakt. De hele independentwereld is de jongste jaren ook grondig veranderd. Vroeger vond men het normaal dat films die voor weinig geld waren gemaakt weinig opbrachten, maar die tijd is voorbij. De grote studio’s zien de independentcinema als hun nieuwe goudmijn en hebben nu allemaal een sublabel dat minder dure en meer riskante projecten financiert. Grote blockbusters kosten vaak zo veel geld dat ze niet noodzakelijk winstgevend zijn. Als alles bij een kleinere film meezit, kun je daar wél nog veel winst maken. Vandaar dat mensen die alleen kwaliteit nastreven – zoals Todd Haynes of PT Anderson – het alsmaar moeilijker hebben om hun films te financieren. Al spreekt hun cv nog zo tot de verbeelding.

Op welke films ben je zelf het fierst?

Op Far from Heaven, omdat Todd Haynes die speciaal voor mij geschreven heeft. The Myth of Fingerprints omdat ik daar mijn man (regisseur Bart Freundlich, nvdr) heb leren kennen. En van mijn commerciëlere werk vind ik Hannibal nog steeds erg leuk, al was niet iedereen daar even enthousiast over.

Je nieuwe film ‘Blindness’ is een symbolische thriller over de wrede aard van het menselijke beestje. Sprak die thematiek je meteen aan?

Zeker. Plus: ik wilde dolgraag met Fernando Meirelles werken, omdat ik zijn Cidade de Deus en The Constant Gardener geweldig vind. Mijn rol van doktersvrouw is ook boeiend omdat het een veeleer allegorisch personage betreft. Ze is ons allemaal. Ze is onze ogen. Ze is genereus en dapper, breekbaar en egocentrisch tegelijkertijd.

Is het anders acteren als je zogezegd de enige bent die kan zien?

Het was vooral lastig voor de anderen die blind moesten spelen. Iedereen was erg nerveus tijdens de eerste draai-dagen, terwijl ik probeerde iedereen gerust te stellen. In die zin werd ik bijna automatisch in de rol van de doktersvrouw geduwd. In de film is zij ook diegene die de anderen door de meest penibele situaties moet gidsen.

Je hebt je haar blond geverfd en sleurt ook wat extra kilo’s mee. Wat was daar de bedoeling van?

In het begin van de film draag ik een fatsuit. Naarmate de ontberingen en voedselschaarste toenemen, laat ik dat achterwege, gewoon om het fysieke aftakelingsproces van het personage zo goed mogelijk weer te geven. Die blonde kleurspoeling was ook mijn idee. Ik word verondersteld een gemiddelde westerse doktersvrouw te spelen en het clichébeeld dat ik in mijn hoofd had, was iemand die bemiddeld is, er goed wil uitzien en genoeg vrije tijd heeft om met uiterlijkheden bezig te zijn. Ze mocht zeker geen opvallende kenmerken hebben, en rood haar blijft toch vrij marginaal. Geloof me: ik kan het weten. (lacht)

Er zit een brutale groepsverkrachting in. Was dat geen extra delicate scène?

Eigenlijk niet. Fernando is een prima regisseur, altijd uitstekend voorbereid. Bovendien was de groep enorm hecht. Zulke scènes zijn toch vooral een kwestie van geconcentreerd blijven, al was het emotioneel wellicht een stuk lastiger voor de actrices die maar een bijrol hadden en dus niet eerst een paar weken aan de entourage konden wennen. Ik geef toe dat het een harde scène is, maar ze is realistisch en nodig.

Waarom?

Omdat ze veel zegt over de mens en moraliteit. Wanneer het dunne laagje beschaving wegvalt – zoals in oorlogen of andere crisissituaties – komt het primitieve beest naar boven. Zelfs de meest beschaafde mensen blijken plots tot de gruwelijkste dingen in staat. Blindness is dan ook geen gewone thriller, wel een reflectie op de menselijke conditie. De premisse is misschien allegorisch, maar de motivaties en beschrijvingen zijn heel erg reëel.

‘Blindness’ is ook een parabel over het destructieve in de moderne mens en de kapitalistische samenleving. Wat is jouw kijk daarop?

We leven in een geglobaliseerde wereld, waarin de economische verschillen tussen de mensen onderling enorm zijn toegenomen. Een econoom vertelde me onlangs dat de middenklasse en het vroegere piramidale systeem op wereldschaal aan het verdwijnen zijn. Je hebt alleen nog de elite en een enorme onderklasse. En wat ik merk, is dat die evolutie in Amerika sneller gaat dan in Europa. Er zijn de jongste jaren miljoenen Amerikanen bijgekomen die in armoede leven. Dat vind ik een beangstigende gedachte. Want: als het rijkste land ter wereld het al niet meer kan bolwerken, wat staat de rest dan nog te wachten?

Als actrice behoor je ook tot die elite.

Dat besef ik. Maar als individu kan je daar weinig tegen doen. De enige die écht iets kan doen, is onze president. Als je de balans opmaakt van acht jaar Bush, is het resultaat desastreus. Vroeger zou daar massaal protest op gekomen zijn, maar blijkbaar voelen mensen zich machteloos, precies omdat we in een geglobaliseerde wereld leven en de problemen alleen nog op wereldschaal kunnen worden aangepakt.

Voer je daarom campagne voor de Democratische Partij en goededoelen als Save the Children?

(knikt) Ik ga de wereld niet redden. Ik ben niet megalomaan of naïef. Ik probeer alleen bewust in het leven te staan en mijn steentje bij te dragen. Het is tenslotte niet omdat de problemen zo groot lijken dat je jezelf van alle verantwoordelijkheden kunt ontslaan. Alle beetjes helpen.

door Dave Mestdach