Van de tv naar het grote scherm: kinderanimatie ‘Yakari’, een western zonder cowboys

Na tweehonderd afleveringen van de kinderanimatiereeks trekt Yakari met zijn paard Kleine Bliksem nu naar de bioscopen. Als de grote Amerikaanse studio’s verstek laten gaan, moet het geesteskind van een Zwitserse striptekenaar maar zorgen dat heelder gezinnen de filmzalen deze coronazomer niet links laten liggen.

De glorietijd van de kinderstrip mag dan voorbij zijn, Yakari doet het ruim een halve eeuw nadat Derib het titelpersonage bedacht nog altijd uitstekend. Nog altijd worden er elk jaar 100.000 exemplaren verkocht met de avonturen van de jonge Sioux die met de dieren kan praten en samen met zijn paard en vriend Kleine Bliksem de ongerepte natuur van South Dakota exploreert. Op de tweehonderd afleveringen van de animatiereeks, die van 2005 tot 2017 liep (en ook op Ketnet werd uitgezonden), volgt nu de bioscoopfilm Yakari. De grootschaligheid van de release verraadt zowel de hoop van de distributeur om het familiepubliek te bereiken als de honger van de bioscopen naar nieuwe titels.

De gelauwerde striptekenaar Derib glimt van trots dat zijn warme, optimistische creatie na een halve eeuw nog zo’n hoofdrol mag spelen. Derib is de nome de plume van Claude de Ribaupierre. Hij Die Indianenstrips Tekent ware toepasselijker geweest. De vorige week 76 geworden Zwitser schreef stripgeschiedenis met westerns die geen cowboys verheerlijken maar haast filmisch inzoomen op de cultuur en de geschiedenis van de Sioux. Familiekroniek Buddy Longway is de bekendste, Yakari maakte hij voor de jongste lezers.

Wat kwam eerst? Je ambitie om striptekenaar te worden of je belangstelling voor de Sioux?

Derib: Strips kwamen eerst. Alles begint bij mijn moeder, die mijn broer en mij abonneerde op de stripbladen Kuifje en Robbedoes. Ik verslond die en besloot op mijn tiende al om striptekenaar te worden. Ik ben nooit meer van gedacht veranderd. Op mijn dertiende tekende ik mijn eerste album, Witte Veder, over een indiaan en een kleine beer. Strips hadden me namelijk ook opgezadeld met een enorme fascinatie voor indianen. Ik was ondersteboven van albums als Corentin bij de roodhuiden van Paul Cuvlier en de Apache die soms opdook in de Jerry Spring-reeks van Jijé. De esthetiek van een Sioux die over de prairie galoppeert, jagend op een bizon, bedwelmde me en daar ben ik nooit meer van af geraakt.

Je noemt daar twee legendarische Belgische tekenaars. Je mag dan wel een Zwitser zijn, in de feiten ben je een exponent van de roemrijke Frans-Belgische stripschool.

Derib: Absoluut. Op mijn eenentwintigste ben ik ook naar Brussel getrokken, want dáár gebeurde het toen. Ik kon er voor Peyo werken, die zijn handen vol had met De smurfen. Tussen twee albums door – of als de meester even niet keek – zochten Walthéry (toen ook een assistent van Peyo, later bekend van zijn eigen creatie Natasja , nvdr.) en ik stiekem naar personages voor een eigen reeks. Op dag tekende ik een papoose op een paard en noemde hem Yakari. Hoewel er nog geen strip bestond met een indiaan als hoofdpersonage, bleef Yakari nog jaren in de schuif liggen.

Hoe raakte hij daaruit?

Derib: Moeizaam. Terug in Zwitserland ging ik een samenwerking aan met scenarist Job. Op een dag liet ik hem Yakari zien en hij was er wild van. Maar niemand wilde Yakari uitgeven. We werkten een verhaal in zwart-wit uit voor het Zwitserse blad Le Crapaud à Lunettes. Het heeft dan nog een paar jaar geduurd voor Casterman alsnog voorstelde een reeks te starten. In het begin verkochten we amper 15.000 exemplaren. Dat zou vandaag als een enorm succes worden beschouwd, maar destijds was dat magertjes. Mijn Buddy Longway haalde vlotjes 50.000 exemplaren. Het heeft zeker nog tien jaar geduurd voor Yakari zijn plaats opeiste.

Hoe verklaar je het aanhoudende succes van Yakari?

Derib: Verschillende zaken. We wilden geen cowboys of blanken in de strip. We wilden laten zien waar de indianen voor stonden vóór de desastreuze komst van de blanken. De Sioux streefden naar harmonie. Hun respect voor de natuur en de dieren is de basis van de reeks. Dat ecologische thema heeft mettertijd enorm aan belang gewonnen. We zijn terecht zeer gevoelig geworden voor uitstervende diersoorten en de schade die we Moeder Aarde toebrengen. Ons geluk is ook geweest dat met strips opgegroeide volwassen hun liefde voor strips wilden doorgeven aan hun kleine kinderen en zo uitkwamen bij Yakari. Voor kleine kinderen zijn er nooit veel striptitels geweest.

Wat vind je van de toenemende druk om niet over indianen te spreken maar over native Americans?

Derib: Ik denk dat dat naast de kwestie is. Wat maakt dat nou uit? Dat ze uitgemoord zijn en nog steeds worden verdrukt, dát is erg. Respect voor de verschillende inheemse volkeren, voor hun cultuur en hun huidige situatie lijkt mij veel belangrijker dan een benaming. De media sprongen op het verhaal van American football-team de Washington Redskins dat van naam moest veranderen. Maar wat ik me dan afvraag: wat verandert dat aan de huidige situatie in de reservaten?