‘The Falcon and the Winter Soldier’: de nieuwe Marvelhelden zijn wel heel alledaags

Politiek en morele dilemma’s, peperdure actie en een knetterende bromance: alle elementen zijn aanwezig om van The Falcon and the Winter Soldier een uitstekende nieuwe aanvulling van het Marvel Cinematic Universe te maken. Maar kunnen twee sidekicks het gewicht van deze tv-reeks dragen?

Wie vreesde dat het Marvel Cinematic Universe (MCU) op tv minder groots, spectaculair en spannend zou worden, moet alvast gerustgesteld zijn door de proloog van The Falcon and the Winter Soldier, de miniserie die vorige week in première ging op Disney+. Tijdens een bijna tien minuten durend luchtgevecht tegen een bende huurlingen moet de Falcon daarin alle mogelijkheden van zijn blitse vleugels benutten. Hij scheert langs rotspartijen, ontwijkt helikopterschroeven, speelt tikkertje met luchtdoelraketten en combineert zijn knokpartij op hoog niveau als vanouds met nonchalante wisecracks. De problemen lijken eerder te beginnen wanneer hij weer op de begane grond staat.

Acteur Anthony Mackie, die de Falcon speelt, maakte op de internationale persconferentie voor The Falcon and the Winter Soldier een grapje waar Marvel Studios-CEO Kevin Feige een beetje groen om lachte: ‘We hebben nood aan nieuwe hoofdpersonages en andere verhalen, want Kevin heeft Iron Man vermoord.’ Zijn opmerking legt misschien wel dé zwakke plek bloot van Marvels stilaan onkwetsbaar gewaande bioscoopuniversum. De dood van Iron Man en het pensioen van Captain America zorgden dan wel voor een onvergetelijk orgelpunt in Avengers: Endgame (2019), voor de franchise was dat een klap. De twee superhelden speelden zowel in de saga als in de jaarrekeningen van de Marvel-filmstudio’s een leidinggevende rol. Bovendien waren het interessante figuren, allebei met een forse rugzak vol trauma’s en innerlijke conflicten. Net wat je nodig hebt als je van twee uur durende actiefilms overschakelt op televisieseries.

‘Grounded character experience’, dat is volgens Feige altijd al het voornaamste ankerpunt van het MCU geweest. Het idee dat je achter de explosies, de wormgaten, de aliens, de superkrachten en epische gevechten gewone mannen en vrouwen leert kennen die worstelen met de liefde, het leven en de hypotheek op hun huis. De door talloze trauma’s geplaagde Wanda Maximoff is qua grounded character experience een hoorn des overvloeds waar Marvel voor WandaVision onlangs op schitterende wijze uit heeft geput.

Maar zijn Sam Wilson en Bucky Barnes, zoals de Falcon en de Winter Soldier in het gewone leven heten, niet een tikje té alledaags om zes uur lang te blijven boeien? We kennen hen respectievelijk zeven en tien jaar, maar al die tijd zijn ze nooit meer dan sidekicks geweest.

***

Als kennismakingsronde valt de eerste aflevering alvast iets te lang uit, ook al omdat de twee protagonisten geen seconde schermtijd delen. Sam Wilson trekt na zijn spectaculaire missie naar zijn thuisstad New Orleans, waar zijn alleenstaande zus worstelt met het familiebedrijf – een vissersboot die ze van hun overleden vader hebben geërfd. Bucky Barnes verdeelt in New York zijn tijd tussen sessies bij de psychiater en lunch dates met een oude man die hem aan de serveerster van hun favoriete restaurant probeert te koppelen. De actie flakkert nog af en toe op en de scène waarin Sam en zijn zus bij de bank een lening proberen los te krijgen (‘Hoe komen jullie superhelden eigenlijk aan een inkomen?’) is uitstekend, maar al bij al zit je naar een weinig opzienbarende back story te kijken, de zoveelste al uit de franchise. En die wordt ook nog eens drie keer zo lang gemaakt als in een film.

De voornaamste reden om toch te blijven kijken? Wat ons betreft de connectie van Sam en Bucky met de in sterren en strepen gehulde First Avenger.

Even terugspoelen naar de slotminuten van Avengers: Endgame, waarin een hoogbejaarde Steve Rogers (Captain America) zijn befaamde schild, hét symbool voor zijn strijd voor het Amerikaanse volk, doorgaf aan de man in wie hij zijn opvolger zag: Sam Wilson, de Falcon. Ook een militair, en bovendien net als hij een modale Amerikaan en een stijfkop met een onfeilbaar moreel kompas.

In The Falcon and the Winter Soldier leren we nu dat Wilson het schild in eerste instantie niet wilde aannemen. Hij voelt zich niet waardig, of zoals acteur Anthony Mackie het zegt: ‘Zijn bewondering voor Captain America was te groot. Sam was een doodgewone kerel die de loterij won toen Black Widow zich op een dag moest verbergen en toevallig op zijn deur klopte.’ Sams integriteit belet hem de rol van zijn held en mentor over te nemen. Dat maakt van hem natuurlijk de perfecte kandidaat, en het zit de hele mythologie omtrent Captain America als gegoten.

Net als Sam zijn wij fan van Captain America, die, als we zo vrij mogen zijn, binnen het MCU aan de tafel van de volwassenen zat. De Avengers zorgden gezamenlijk voor het grootste vuurwerk, Iron Man had de coolste gadgets en Black Panther en Captain Marvel hebben belangrijke dingen gedaan op het vlak van representatie. Maar het was Captain America, de ingevroren supersoldaat uit WO II die zeventig jaar later in een nieuwe wereld ontwaakte, die de lastigste vragen opriep. Hij deed je nadenken over burgerslachtoffers, de grens tussen superheld en vigilante en het minieme verschil tussen een patriot en een terrorist. En over de prijs die we voor onze vrijheid betalen.

Laten we de flinterdunne blockbuster Captain America: The First Avenger (2011) even vergeten en ons concentreren op de twee films die de trilogie van de all-American hero vervolledigen. In sequel The Winter Soldier (2014) begint Cap te beseffen dat de vrijheid waarvoor hij tegen de nazi’s gevochten heeft tijdens zijn lange afwezigheid stelselmatig ondermijnd is door zijn eigen regering. Op een gegeven moment zegt hij tegen zijn baas Nick Fury: ‘Jij houdt een geweer tegen het hoofd van iedere bewoner van de planeet en noemt het bescherming. Dat is geen vrijheid. Het is angst.’

In Civil War (2016) ging Steve Rogers nog een stap verder. Na de verwoestingen die ze tijdens hun strijd tegen slechterik Ultron in de Oost-Europese staat Sokovia hebben aangericht – collateral damage, weet je wel – worden er plannen gesmeed om de Avengers onder direct toezicht van de Verenigde Naties te plaatsen. Het is een vraag die de Romeinse dichter Juvenalis al stelde: quis custodiet ipsos custodes? Vrij vertaald: wie bewaakt de ordehandhavers? Anders gesteld: wie roept vigilantes als de Avengers ter verantwoording als ze te ver gaan?

Sokovia zorgt er in elk geval voor dat Captain America lijnrecht tegenover Iron Man komt te staan. Het is niet moeilijk om daar de strijd tussen de gewone man (Cap) en de elite (Iron Man Tony Stark) in te zien, waarbij die laatste, een miljardair en notoire vrijbuiter, de regering aan zijn kant heeft. Terwijl het nota bene de eerste is die zijn hele leven aan zijn land heeft gegeven.

De slechterik in Civil War was trouwens geen alien die de wereld wilde verwoesten, wel Helmut Zemo, een ex-militair die zijn familie had verloren in het strijdtoneel in Sokovia en daarom vond dat hij een appeltje te schillen had met de Avengers. In de finale stonden de Marvelhelden niet tegenover een leger naamloze schurken, maar tegenover elkaar. Het eindspel was een ideeënstrijd, die ermee eindigde dat Captain America zijn symbolische schild op de grond gooide – ‘Bekijk het maar, Amerika’. Wij noemen dat geen superheldenfilm, maar een politieke thriller. En de beste twee uur uit de hele franchise.

***

Als het goed is, dan gaat The Falcon and the Winter Soldier de komende weken met die erfenis aan de slag. Ze komen niet alleen tegenover de terugkerende Helmut Zemo te staan, maar ook tegenover de Flag-Smashers, een antipatriottische organisatie die geweld en chaos gebruikt om de staat te ontwrichten. En het grootste gevaar komt misschien andermaal uit de eigen rangen: ene ‘U.S. Agent’ wordt door de Amerikaanse overheid naar voren geschoven als de opvolger van Captain America. Ondanks dat hij gelijkaardige krachten heeft, is U.S. Agent alles wat Cap niet was: een willoze supersoldaat in de handen van een overheid die controle boven vrijheid stelt.

Het eerste waar we nu naar uitkijken, is de reünie van de Falcon en de Winter Soldier. Showrunner Malcolm Spellman heeft namelijk een wervelende buddy cop-reeks beloofd, en plaatste Sam en Bucky ergens op een lijn tussen het rauwe van 48 Hours en de lol van Rush Hour. In de goeie hoop dat hij niet bij Tango & Cash uitkomt, lijkt het ons een genre waarin twee eeuwige sidekicks goed tot hun recht kunnen komen. Misschien maken twee nevenpersonages samen één volwaardige hoofdpersoon?