Tarik Saleh over zijn ‘Boy from heaven’: ‘Als film een religie was, dan was ik een salafist’

© National

Cannes, Gent, Marrakech: overal maakt Tarik Saleh indruk met Boy from Heaven. Alleen Egypte wil niet weten van zijn ontluisterende thriller over de machtsstrijd aan Caïro’s Al-Azhar-universiteit.

Een visserszoon mag studeren aan de Al-Azhar-universiteit in Caïro, al duizend jaar lang hét epicentrum van de macht van de soennitische islam. Na het overlijden van de grootimam raakt hij als spion betrokken bij een lelijke machtsstrijd tussen gematigde en fundamentalistische strekkingen én Egyptes gevreesde staatsveiligheid. De Zweed Tarik Saleh bedacht zijn ontluisterende thriller na het herlezen van De naam van de roos, de klassieker van Umberto Eco. Sinds Boy from Heaven op het festival van Cannes de prijs voor beste scenario won, schuimt Saleh alle grote filmfestivals af. Waaronder ook dat van Marrakech, waar we hem spreken in het sprookjesachtige hotel La Mamounia, op een steenworp van de twaalfde-eeuwse Koutoubia-moskee.

De Al-Azhar-moskee en de universiteit in Caïro zijn al eeuwenlang het Vaticaan van de soennitische islam. Hoeveel van de honderden journalisten die je al sprak, kenden Al-Azhar?

Tarik Saleh: Zo goed als geen enkele. Maar dat verbaast me niet. Ik woon in Zweden. De obsessie met de islam is er volledig ontspoord. De islamisering van de samenleving is een thema in bijna elke verkiezing in Europa terwijl dat larie en apekool is. Er is helemaal geen islamisering, wel globalisering. De echte bedreiging is geen nieuwe moskee, maar een nieuw mastodontisch winkelcentrum met exact dezelfde winkels als overal. In Zweden hebben de nazi’s de verkiezingen gewonnen. In hun ogen ben ik de baarlijke duivel. Ik ben hun nachtmerrie: geen Arabier die auto’s in brand steekt of gekke dingen roept, maar een filmmaker die prijzen pakt in Cannes.

Het filmfestival van Marrakech verwelkomt je met open armen, maar op dat van Caïro ben je niet welkom. Wringt dat?

Saleh: Ik ben geen activist. Vanuit een religieus oogpunt is Boy from Heaven absoluut geen controversiële film. Moslims hebben er geen problemen mee. Maar politiek is het voor Egyptenaren een pijnlijke en helaas ook onwezenlijke film. Ik wist dat ik niet in Egypte zou kunnen draaien en dat Egyptische acteurs problemen zouden krijgen als ze meespeelden, dus week ik uit naar Turkije. Al-Azhar reconstrueren lukte wel, maar de acteurs zijn Libanees, Palestijns of Syrisch. Ik begrijp dat veel Egyptenaren dat vreemd vinden. Ik begrijp ook dat het festival van Caïro het zich niet kan veroorloven om mijn film te selecteren.

© National

Maar?

Saleh: Het is gênant dat ze hem zogezegd niet kwalitatief genoeg vinden. Geen enkele Egyptische film viel eerder in de prijzen in de hoofdcompetitie van Cannes. Het was een historisch moment. En ook al is het zeer geënsceneerd, mijn film bevat meer waarheden over Egypte dan de meeste Egyptische films. Ik weet waar ik over spreek. Ik was tot mijn 25e een praktiserende moslim. Mijn grootvader heeft gestudeerd aan de Al-Azhar-universiteit. En ik heb tijdig ingezien dat ik de hulp van een theoloog moest inroepen. Hollywood, dat jarenlang Egyptenaren en Arabieren vernederde in zijn films, is welkom in Caïro. Mijn film, die spirituele vraagstukken in de islam serieus neemt, niet. Dat is intriest.

Heb je het gevoel dat je tussen twee vuren zit?

Saleh: Ik heb een verleden als journalist en documentairemaker. Mijn favoriete boek is Ongewenste reportages van de Duitse schrijver en onderzoeksjournalist Günter Wallraff. Een prachtige titel en een prachtig idee: de verhalen vertellen die niemand wil horen. Egypte wil mijn film niet, het Westen wil geen films over mannen met lange baarden in pyjama’s. Nooit hoor je er iemand iets positiefs zeggen over moslims. De polarisering is enorm.

Maar het houdt je niet tegen?

Saleh: Inderdaad. Ik ben een cinemafanaat. Als film een religie was, dan was ik een salafist. (lacht) Ik kan wél vertellen wat ik wil en ik vroeg me af of ik het lef zou hebben om een verhaal te vertellen zonder aan zelfcensuur te doen, zonder in te zitten met de gevolgen. Toen sloeg de vonk over. Ik heb dit overigens al eens meegemaakt: ten tijde van The Nile Hilton Incident kreeg ik voortdurend te horen dat niemand geïnteresseerd was in een politieke thriller over een corrupte politie-inspecteur die aan de vooravond van de Arabische Lente merkt dat hij aan de verkeerde kant van de geschiedenis staat. Ik was oprecht geschokt toen ik goede reacties kreeg en de grote juryprijs op Sundance Film Festival won.

Dat was de start van je Amerikaanse avontuur.

Saleh: HBO vroeg welke serie ik wilde regisseren. Ik viel uit de lucht. De enige serie die ik had gezien was Westworld. Ik mocht meteen beginnen. Totaal ongepland. Ik had geen rekening gehouden met succes. Ik heb daarna ook een Amerikaanse actiethriller geregisseerd (The Contractor met Chris Pine, nvdr.). Maar eigenlijk ben ik in de eerste plaats een schrijver. Ik schrijf elke dag. Vervolgens huur ik mezelf in als regisseur omdat ik een ander niet kan dwingen om van mijn scenario een goede film te maken, maar mezelf wel.

BOY FROM HEAVEN
Vanaf 23.11 in de bioscoop.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Tarik Saleh

Geboren in 1972 in Stockholm. Zijn moeder is een Zweedse, zijn vader Egyptenaar.

Werd in de jaren tachtig een van de bekendste graffitikunstenaars van Zweden.

Regisseerde documentaires voor hij zich in 2009 op fictie stortte met de animatiefilm Metropia.

Won met de Egyptische politieke thriller The Nile Hilton Accident (2017) de grote juryprijs van Sundance Film Festival en regisseerde vervolgens afleveringen van Ray Donovan en Westworld en actiefilm The Contractor.

Veroverde eerder dit jaar in Cannes de prijs voor beste scenario met Boy from Heaven.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content