Satoshi Kon: overleden grootmeester van de Japanse anime

Satoshi Kon (‘Millennium Actress’, ‘Paprika’) was een grootmeester in het genre van de Japanse anime. Dinsdag overleed hij aan kanker. Hoog tijd voor een résumé van zijn werk.

De Japanse filmmaker en comicbook-tekenaar Satoshi Kon werd gelauwerd omdat hij menselijke verhalen aan verbluffende visuele composities koppelde. Niet zelden verwerkte hij traditionele elementen van de anime in zijn films – robotten met menselijke emoties, futuristische stadstableau’s en een fascinatie voor de creatieve en destructieve kracht van technologie. Maar hij weefde ook literaire, artistieke en cinematografische elementen in zijn oeuvre die de hedendaagse Japanse popcultuur overstijgen. Dat leverde indrukwekkende animatiefilms op die eerder voor een volwassen- dan wel voor een kinderpubliek bestemd zijn. Dinsdagvoormiddag stierf Kon aan pancreaskanker in Tokyo.

Kon (geboren op 12 oktober 1963 te Hokkaido, Japan) begon zijn carrière als stripkunstenaar toen hij studeerde aan de Musashino Kunstuniversiteit in 1985. Het middelpunt van zijn interesse verschoof al gauw van schilderkunst naar illustratie toen hij voor Young Magazine Japanse comics of manga begon te tekenen. Hij ontmoette Katsuhiro Otomo – de man achter de baanbrekende manga ‘Akira’ – en droeg in de jaren ’90 als animatiefilmmaker zijn steentje bij aan ‘Rojin Z’ – de langspeelfilm van Hiroyuki Kitakubo en ‘Memories’, een anthologische science-fictionfilm van Tensai Okamura.

Kon maakte pas echt naam in 1997 met ‘Perfect Blue’. Zijn tweede langspeelfilm, ‘Millennium Actress’ was een hommage aan de meesters van de Japanse live-action: Yasujiro Ozu en Akira Kurosawa. Kon gooide naturalisme en fantasie in de blender om het verhaal te vertellen van een fictieve filmster in de periode voor en na de Tweede Wereldoorlog. Zijn volgende film ‘Tokyo Godfathers’ – die losjes gebaseerd was op een gelijknamige western van John Ford uit 1948 – gidste kijkers doorheen de achterbuurten van Tokyo.

‘Paprika’ – de laatste film die hij vervolledigde voor zijn dood – is gebaseerd op een kortverhaal van de populaire schrijver Yasutaka Tsutsui. Deze film lag aan de basis van de Japanse new wave. Hij won de publieksprijs voor beste langspeelfilm op Anima 2007, het Brusselse animatiefestival. Niemand minder dan Hollywoodregisseur Christopher Nolan liet zich voor zijn hallucinant dromenspektakel ‘Inception’ grotendeels inspireren door de vernuftige puzzelstructuur van ‘Paprika’ – waarin een enigmatisch vrouwelijk hoofdpersonage net als Leonardo Dicaprio en zijn team van de ene dimensie naar de andere reist.

Net voor zijn dood was Kon nog bezig aan ‘The Dream Machine’ – een film die hij in een interview uit 2008 zelf omschreef als ‘een roadmovie voor robotten’.

Bekijk hieronder de trailer van ‘Perfect Bleu’, de film waarmee Satoshi Kon naam maakte. Heel andere koek dan de ridicule animatiefilms die nu de multiplexen teisteren, don’t you think?

En deze fascinerende en betoverende reis doorheen de herinneringen van een oude actrice is een van de grootste anime tout court.

Andreas Ilegems