Safety First: Vier onverantwoord ongezonde filmsets

Hij moest acteren bij -25 °C, raakte onderkoeld, sliep in een dierenkarkas en at rauwe bizonlever. Neen, Leonardo DiCaprio houdt geen goede herinneringen over aan de opnames van The Revenant, genomineerd voor twaalf Oscars en nu in de bioscoop. Leo is een poesje: vier films die enkel mogelijk waren dankzij acute gezondheidsrisico’s.

Fijn voor u dat u goede herinneringen bewaart aan The Wizard of Oz, maar cast en crew van de film voelen dat enigszins anders aan. Victor Flemings musical uit 1939, over een meisje dat zich naar eigen aanvoelen buiten Kansas begeeft, leverde namelijk pionierswerk af inzake Technicolor. Wat ook betekende dat de film pionierswerk afleverde inzake de special effects die nu eenmaal bij Technicolor-films hoorden.

Dat leidde al eens tot doktersbezoeken.

Zo werd, in een poging om een geloofwaardige metaalkleur op het scherm te krijgen, het gezicht van de Tinnen Man integraal met aluminiumpoeder geschminkt. Een prima bestanddeel voor industrieel dichtingsmateriaal, een minder gezonde keuze inzake maquillage.

Na twee weken lag acteur Buddy Ebsen in het ziekenhuis aan een beademingsmachine. Evenmin een groot succes: de pogingen om The Wicked Witch groen te kleuren met koperverf. Een stof waar weinig over terug te vinden is, behalve dat je ze in geen geval op je gezicht wilt hebben als het hijsmechanisme dat je boven de set moet tillen, hapert terwijl ze vuurwerk rondom je afsteken. In het brandwondencentrum hadden ze dergelijke verwondingen naar verluidt nooit eerder aanschouwd.

Veruit het ziekelijkste wat de speciale-effectenafdeling verzonnen had, was de sneeuw. Bij gebrek aan CGI en echte sneeuw grepen vooroorlogse filmproducties vaak naar katoenen watten om sneeuw te imiteren. Alleen: nadat bleek dat watten niet brandveilig waren, hadden specialisten een ‘nieuw, onbrandbaar en honderd procent veilig alternatief’ voorgesteld: asbestvlokken.

Die scène waarin de Goede Heks een sneeuwstormpje stuurt om Dorothy te ontwaken? Longvlieskanker, verpakt als poezelige schattigheid.

Zevenentwintig takes lang.

Zelfs in tijden van eindeloze digitale mogelijkheden durven regisseurs al eens teruggrijpen naar eerder experimentele special effects. Zo zette David Fincher in Se7en (1995) een paar potten spaghettisaus en duizend kakkerlakken in een kamer, waarna hij de deur op slot deed en twee weken wachtte.

Et voilà: de set van ‘gulzigheid’. Die walging van Brad Pitt als hij door de deur stapt: volledig echt. Niemand klaagde er achteraf over: het zijn opofferingen die acteurs graag maken voor een thrillerklassieker waar nog jaren over gesproken zal worden.

Of in het geval van Anne Hathaway: voor een totale kutmusical die iedereen zo snel mogelijk zal proberen te vergeten.

U wist al dat Les misérables (2012) stonk. U wist alleen niet hoe erg. Op zoek naar dat authentieke 19e-eeuwse prostitutiegevoel had de production designer zeewier en enkele vaten rottende vis laten overbrengen om de set in te kleden. Een geur die er niet beter op wordt als je daar vervolgens een batterij hete studiolampen op richt.

Precies die set was de plek waar Anne Hathaway haar versie van I Dreamed a Dream bracht, een vier minuten durende single shot. Na twintig minuten en vier takes was de regisseur in de wolken met haar prestatie, maar Hathaway eiste een nieuwe take, overtuigd dat ze nóg beter kon. De opnames duurden uiteindelijk acht uur. Acht uur waarin de crew gedwongen werd om in één kamer met Hathaway en enkele vaten rotte vis door te brengen.

Uiteindelijk haalde take vier de film.

Geen idee waarom en met welk crewlid Hathaway precies een rekening te vereffenen had.

Maar haar wraak was zoet.

Een tragisch verhaal, dit. The Conqueror is een flop uit 1956 over het leven van Dzjengis Khan, die om onverklaarbare redenen gespeeld werd door John Wayne. Dat was ook hoe de film de geschiedenis had moeten ingaan: als ‘die keer dat John Wayne dacht dat een snor wel volstond om afdoende op een Mongool te lijken’. Het werd iets anders. ‘De dodelijkste film aller tijden‘, om precies te zijn.

Het begon toen zeven jaar na de film regisseur Dick Powell aan kanker overleed, kort daarna gevolgd door een van de hoofdrolspelers. Een trend die zich de jaren erna bleef doorzetten. Toen John Wayne in 1979 aan longkanker bezweek, hadden 91 van de 220 cast- en crewleden kanker gekregen en waren 46 medewerkers gestorven. Verdachte cijfers, zelfs in een periode waarin asbest als ‘een veilig alternatief voor watten’ werd bestempeld en dokters ‘Camel, de gezonde sigaret!’ aanraadden.

Hield ook totaal geen risico in, aldus de regering: in het zand spelen na nucleaire tests. Dat was namelijk het ding. Het is nooit bewezen, maar de link is uitvoerig gelegd. De steppescènes van The Conqueror werden gedraaid in de woestijn nabij St. George, Utah, 220 kilometer aan de windzijde van de Nevada National Security Site, waar de VS een jaar eerder elf bovengrondse tests met atoomwapens hadden uitgevoerd.

Dertien weken werd er in de nucleaire zandbak gedraaid, waarna de hele ploeg terug naar Hollywood verhuisde. Pijnlijk detail: om ‘de continuïteit van de set te verzekeren’, hadden de makers zestig ton van het woestijnzand naar de studio’s laten overbrengen.

Al bij al niet hun meest gewiekste plan.

De geschiftste film die ooit gemaakt is. Dat is geen stilistische hyperbool. Dat is een feit. Eind jaren zeventig keerden The Exorcist-producent Noel Marshall en zijn vrouw Tippi Hedren, de actrice uit The Birds (1963), terug van een Afrikareis met een bijzonder plan: een film maken over wilde leeuwen. Waarna ze twee beslissingen namen. Een: ze kochten 79 ongetrainde leeuwen, 26 tijgers, 10 poema’s, 9 zwarte panters, 4 luipaarden, 2 jaguars, 2 olifanten, 12 flamingo’s en 8 struisvogels. Twee: ze castten hun eigen drie kinderen voor de film. Fijn detail: een van die kinderen was de toen onbekende, 21-jarige Melanie Griffith, die later tot het gezicht van Roar zou uitgroeien.

Of toch ná de plastische reconstructie.

Mocht u zich afvragen wat er gebeurt als u een familiefilm probeert te maken met 79 ongetrainde leeuwen, 26 tijgers, 10 poema’s, 9 zwarte panters, 4 luipaarden en 2 jaguars: wel, dan krijgt u een Wikipedia-pagina die leest als een Monty Python-sketch.

Jan De Bont, de cameraman, werd net niet gescalpeerd door een leeuw: 220 hechtingen. Hedren brak een been na een ongeval met een olifant en werd in haar nek gebeten door een leeuw: 38 hechtingen. Melanie Griffith werd in het gezicht gebeten en verloor bijna een oog: 50 hechtingen. Noel Marshall werd zo vaak aangevallen dat hij gangreen kreeg. Zijn zoon John: 56 hechtingen. Zijn andere zoon Jerry: in de voet gebeten. De regieassistent werd in het ziekenhuis opgenomen met beten in de keel, kaak, dij en borstkas en een half afgerukt oor.

En dan waren er nog 64 andere gewonden.

Vorig jaar werd de film opnieuw uitgebracht. Tagline: ‘No animals were harmed. 70 members of cast & crew were.’ Doe uzelf een plezier en bekijk hieronder de trailer. ‘The cats are getting a little excit… AAAH!’: YouTube-goud.