Peace, love en héél veel discipline: Kingsley Ben-Adir over zijn rol als Bob Marley

In de langverwachte biopic
Bob Marley: One Love kruipt
de Britse acteur Kingsley Ben-Adir 
in de huid van de koning van de reggae.

Terwijl Ryan Gosling I’m Just Ken inoefende, Dua Lipa Dance the Night inzong en Billie Eilish zich boog over What Was I Made for?, was er iemand op de set van Barbie met héél andere muziek bezig. Geen ­roze, maar geel-groen-rode.

Kingsley Ben-Adir, aka Basketball Ken, kreeg van regisseur Greta Gerwig toestemming om tijdens de pauzes met laptop, hoofdtelefoon en gitaar de muziek van Bob Marley in te studeren. Gelukkig maar, want de Britse acteur had amper tien ­weken tijd om zich voor te bereiden op zijn hoofdrol in Bob Marley: One ­Love, de jarenlang uitgebleven biopic over dé personificatie van reggae, de ­bekendste rastafari ter wereld en de auteur van wereldnummers als No Woman, No Cry, Jamming, Is This Love en Get Up, Stand Up.

Ben-Adir kon wel wat extra studie­tijd gebruiken. ‘Mijn Jamai­caans was onbestaand, ik kon hooguit twee akkoorden ­spelen op een gitaar en ik ben géén ­zanger. Er was dus erg veel werk aan de ­winkel’, lacht hij. Vooral op het ­Jamaicaanse accent en het ­patois beet Ben-Adir lang zijn tanden stuk. De 37-­jarige Brit draait al ­jaren mee in het ­Londense theater­circuit en series zoals The OA (waarin hij ­detective Karim Washington ­speelde) of Peaky Blinders (kolonel Ben Younger) en belandde in de schijnwerpers met zijn vertolking van mensenrechtenactivist en ­Nation of Islam-leider Malcolm X in One Night in Miami, het geprezen regiedebuut van actrice Regina King.

Bob Marley valt niet te imiteren

‘Het is nooit de bedoeling geweest om Bob Marley te imiteren. Dat is volstrekt onmogelijk’, stelt Ben-Adir. ‘Niemand kan optreden en zingen zoals hij. We hebben daarom bijna uitsluitend zijn originele ­muziek ­gebruikt. Marley zingt vanuit een heel diep gevoel van verbonden­heid. Zijn band met muziek was ­bijzonder. Hij had muziek nodig om te leven. Dat kan je niet aanleren. Je hebt het of je hebt het niet.’

Ben-Adir werd uitgekozen door Ziggy Marley, de bekendste zoon van Bob Marley en, samen met ­Dede Gardner van Brad Pitts productiebedrijf Plan B, producer van de biopic. ‘De uitdaging was enorm, maar dat hoort erbij. Zo’n rol moet je angst inboezemen. Bob Marley betekent nu eenmaal héél veel voor sommige mensen. Je mag het niet verknoeien. Je wil het niet verknoeien. Je bent verplicht om alles te geven. Het was een proces met hoogtes en laagtes, maar ik had enorm veel hulp.’

Ter voorbereiding vloog Ben-Adir naar Kingston, de hoofdstad van Jamaica. Bob Marley was er met zijn alleenstaande moeder heen verhuisd na een tijdje op het platteland te hebben gewoond. Met de reggaemuzikanten Bunny ­Wailer en Peter Tosh vormde hij er op ­jonge leeftijd de groep The ­Wailers. Op 21 mei 1981 kreeg ­Marley in Kingston een staats­begrafenis na zijn voortijdige overlijden aan ­kanker.

‘Ik kon altijd terugvallen op de familie van Bob Marley. Dat was mijn redding. Als ik vastzat, was er altijd wel iemand die me kon ­helpen. Niemand ging er licht over, iedereen begreep dat het een heel avontuur was om Bob Marley een beetje respectvol neer te ­zetten. Ik heb ontzettend veel mensen gesproken die Bob goed ­hebben ­gekend. Ook toen hij nog geen wereld­ster was, maar een ­jongetje. Ik heb met zijn familie gesproken, zijn tienervrienden, bandleden en ­professionals uit de muzieksector. Ik zocht naar zijn drijfveren, zijn menselijk­heid en zijn kwetsbaarheid. Ik wilde een vertolking neerzetten die Bob Marley en zijn boodschap eer aandoet. Maar ik geef toe dat het ook gewoon erg leuk was om bij een kop koffie een uur of drie over Bob Marley te leuteren met mensen die hem goed hebben gekend.’

Hij was enorm gedreven

De regie van de afgeborstelde film was in handen van Reinaldo Marcus Green, de regisseur die Will Smith aan een Oscar hielp met King ­Richard, het sportdrama over de vader van de ­Amerikaanse tennis­kampioenen Venus en Serena Williams. Bob ­Marley: One Life propt niet het volledig levens­verhaal van Bob Marley in een speelfilm, maar focust op een sleutel­periode. In december 1976, tijdens de gewelddadige, turbulente aanloop naar de verkiezingen, hoopt Bob ­Marley de gemoederen te bedaren met een vredesconcert. Twee dagen voor het Smile Jamaica Concert overleeft hij ternauwernood een moordaanslag in zijn huis. Hij treedt nog op met The Wailers, maar vlucht vervolgens naar Londen. Daar werkt hij aan een album, Exodus, dat de wereldhits Jamming, Three Little Birds, One Love/People Get Ready zou bevatten. Time riep het uit tot het beste album van de twintigste eeuw.

‘Als ik één iets heb opgestoken, dan is het wel hoe uitzonderlijk toe­gewijd, vastbesloten, hardwerkend en ­gedreven hij was. Uitmuntend is een understatement. Hij werd gestuwd door een heel sterke kracht. Dat viel me op toen ik de beelden bekeek van zijn ­optreden in 1977 in het Rainbow Theater in ­Londen. Daar gebeurde iets. Bob ­Marley ­probeerde altijd om iets groters en hogers te ­bereiken. Zijn op­tredens overstegen wat een ­optreden is.’

Zelf loopwedstrijdjes wilde hij winnen

Smoor alle vooroordelen over wietpaffers in de kiem en slik ­elke ­denigrerende allusie maar in. Als overtuigde rastafari was Bob ­Marley vertrouwd met de spirituele ­betekenis en de wonderlijke effecten van ganja. Hij smoorde veelvuldig, pleitte voor legalisering en bezong de mystieke drug in songs als Kaya, Easy ­Skanking of Get Up, Stand Up. Maar zijn werk­ethiek leed er niet onder. ‘In bijna elk gesprek werd ­benadrukt hoe ­intens het was om met hem ­samen te ­werken. Bob stond elke ochtend voor vijf uur op en werkte tijdens opname­periodes makkelijk door tot twee uur ’s nachts. Als er niet werd opgenomen, werd er ­gevoetbald of gerepeteerd. Hij ­geloofde vurig in zelfdiscipline en zelfverbetering. Hij streefde er niet ­alleen naar om de best ­mogelijke ­versie van zichzelf te zijn, hij moedigde zijn omgeving aan om hetzelfde te doen.’ Een ­dagelijkse ochtendloop hielden Bob Marley en de leden van The Wailers in ­conditie. ‘En zodra het even kon, speelde Bob voetbal. Daar genoot hij met volle ­teugen van. Net als ik. Hij was zeer competitief ingesteld en wilde zelfs elk loopwedstrijdje winnen. En iedereen moest meedoen wanneer er gejamd werd. Neville Garrick (Marleys artdirector, nvdr.) vertelde me hoe hij van Bob geen keuze kreeg. Ook al was hij geen muzikant, hij móést meedoen. Al was het maar door met een theelepel tegen een kopje te tikken.’ De ­anekdote heeft de film gehaald.

Kingsley Ben-Adir hoopt dat de film mensen zal aanmoedigen om wat langer stil te staan bij de ­teksten en de One Love-boodschap die Bob Marley via zijn revolutionaire ­muziek ­verkondigde. ‘Buiten ­Jamaica ­verstaat lang niet iedereen wat Bob ­Marley in zijn songs precies predikt. Toch ­hebben mensen uit alle uit­hoeken van de wereld een diepe band met zijn muziek. Ze voelen zijn tijd­loze, universele boodschap van liefde. Hij boort iets hogers en diepers aan. Ik ben geen expert, maar er is geen ­rationele uitleg voor het effect dat zijn muziek op de toehoorder heeft. En zijn boodschap is actueler dan ooit.’