Het eiland van Ingmar Bergman telt meer schapen dan mensen. Toch nemen heel wat cinefielen de ferry naar Fårö, waaronder een koppel filmmakers dat dichter bij de Zweedse meester komt te staan dan hen lief is. ‘Al mijn films zijn autobiografisch, maar Bergman Island is wel héél persoonlijk’, zegt regisseur Mia Hansen-Løve.
Begin jaren zestig streek de Zweedse filmregisseur Ingmar Bergman voor het eerst neer op het desolate eilandje Fårö, voor de kust van Gotland in de Baltische Zee. Met zijn ruwe kiezelstranden en grillige rotsformaties bleek het niet alleen het gedroomde decor voor Als in een donkere spiegel,Persona, Het uur van de wolf en Schaamte, klassiekers waarmee Bergman klinisch precies naar de barre, menselijke conditie peilde. De invloedrijkste filmmaker die Scandinavië ooit voortbracht bleef er ook wonen tot aan zijn dood in 2007 en ligt er begraven bij het lokale protestantse kerkje, op een steenworp van het Bergmanmuseum, van zijn voormalige privébioscoop en van zijn huis dat tegenwoordig dienstdoet als kunstenaarsrefuge.
Sindsdien is Fårö een bedevaartsoord voor cinefielen, waar tijdens de jaarlijkse Bergman Week zelfs een Bergman-safaribus rondtoert. Dat ondervinden ook Chris (Vicky Krieps) en Tony (Tim Roth), een koppel filmmakers dat erheen trekt om er hun scenario’s af te werken. Tenminste: tot ze met Bergmans geest te maken krijgen en hun zomerse verblijf vooral een stresstest voor hun relatie blijkt. Bergman Island is een verhaal over liefde, jaloezie en artistieke spoken, waarin de Franse filmmaakster Mia Hansen-Løve, die eerder scoorde met Eden (2014) en L’avenir (2016), feit en fictie en twee verschillende liefdes door elkaar laat lopen.
‘Al mijn films zijn autobiografisch, maar deze is wel héél persoonlijk’, vertelt Hansen-Løve, die lange tijd samen was met Olivier Assayas, de gevierde regisseur van Clean, Carlos en Personal Shopper. ‘Ik ben zelf naar Fårö geweest om er mijn film te schrijven, maar in mijn eentje. Ik heb dus niet hetzelfde meegemaakt als mijn personages. Het is een plek vol mysterie, waar je de geest van Bergman haast fysiek kunt voelen. Ik voelde me aangetrokken tot die cinefiele erfenis, tot het licht van het eiland, de prachtige natuur en de rust die er heerst. Wie Bergmans films kent, zou denken dat het een ruwe plek is waar enkel getormenteerde mensen rondlopen, maar ik was er tijdens de zomer en ik kwam terecht tussen weides vol bloemen, huppelende schaapjes en vriendelijke mensen. Alleen inspireerde dat bucolische aspect Bergman blijkbaar net iets minder. (lacht) Mij inspireerde het wel, en dat liet me toe er mijn eigen plek te vinden.’
Hoe heb je Ingmar Bergman ontdekt?
Mia Hansen-Løve: Ik was twintig, studeerde en was meteen getriggerd door de psychologische diepgang en de visuele kracht van zijn cinema. Hoe meer films ik van hem zag en hoe ouder ik werd, hoe meer impact zijn oeuvre kreeg. Hij werd een model voor mij, een artistieke vader.
Hij bleek geen gemakkelijke persoon te zijn, en werd soms misantropie en misogynie verweten.
Hansen-Løve: Voor mij telt enkel de artiest. Ik heb Bergman nooit ontmoet. Je hoopt altijd dat de kunstenaar die je bewondert ook een goed mens is. Dat is waarom ik mijn helden niet graag ontmoet: je kunt alleen maar ontgoocheld worden. Maar kunstenaars zijn mensen, en mensen hebben nu eenmaal schaduwkanten en inconsequenties. Als je dat niet aanvaardt, kun je jezelf onmogelijk een humanist noemen. Bergman was tenminste eerlijk over zijn donkere kant, over mannen én vrouwen, op het confronterende af. Daarom heb ik problemen met cancel culture. Wat is de volgende stap? Ons patrimonium zuiveren van onzuivere kunstenaars, en alle meesterwerken in de kluis stoppen als blijkt dat die werden gemaakt door mensen met foute ideeën? Dan hangt het Louvre straks nog maar half vol.
Werden oude patriarchen dan niet te vaak bejubeld, ook in de filmwereld?
Hansen-Løve: Waarom zou je de oude meesters niet kunnen bewonderen en tegelijk nieuwe, vrouwelijke stemmen aan het woord laten? Ik heb nooit naar iemands gender gekeken. Ik kijk naar persoonlijkheid en visie. Als je te veel nadruk legt op gender, bevestig je alleen maar de clichés. Zo verandert er nooit wat. Als vrouw heb ik met empathie films over vrouwen én mannen geschreven, over jongere en oudere. Dat is diversiteit.
Je naam staat op T-shirts, net als die van Greta Gerwig, Agnès Varda en andere vrouwelijke regisseurs. Ben je daar blij mee?
Hansen-Løve: Ik heb één keer iemand ontmoet die een Mia Hansen-Løve-T-shirt droeg en het was de eerste keer in mijn leven dat ik me een rockster voelde. Natuurlijk is zoiets fijn en flatterend, maar je moet dat allemaal niet te serieus nemen. Ik doe nog altijd zelf mijn boodschappen en de afwas, helaas. (lacht)
Greta Gerwig had normaal meegespeeld in Bergman Island. Wat is er daar misgelopen?
Hansen-Løve: Greta was van in het begin aan boord, maar toen we eindelijk konden draaien, kreeg zij net groen licht voor haar eigen film Little Women. Ik zat op dat moment al op Fårö voor de voorbereidingen. Ik had Vicky Krieps gezien in Phantom Thread van Paul Thomas Anderson, vond haar fantastisch en toen bleek dat ze beschikbaar was, hebben we het personage van Chris op haar maat herschreven. Nu kan ik me niemand anders meer in de hoofdrol van mijn film voorstellen.
Bergman Island
Vanaf 24/11 in de bioscoop.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Mia Hansen-Løve
Geboren in 1981 in Parijs. Haar beide ouders zijn filosofiedocenten.
Studeert Duits, filosofie en later film aan het conservatorium van Parijs, maar zet die studies stop om aan de slag te gaan als criticus bij Cahiers du cinéma.
Speelt als tiener bijrolletjes in Fin août, début septembre en Les destinées sentimentales van Olivier Assayas. Later vormen de twee ook een koppel, tot ze in 2016 uiteengaan.
Wint verschillende prijzen met films als Tout est pardonné (2007), Eden (2014) en L’avenir (2016).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
