De schimmige (voor)oorlogsklassieker Le Quai des Brumes, een juweeltje van het poëtisch realisme, herleeft in digitaal opgekuiste versie.
De schimmige (voor)oorlogsklassieker Le Quai des Brumes, een juweeltje van het poëtisch realisme, herleeft in digitaal opgekuiste versie.
Een van de Franse klassiekers die de Amerikaanse film noir de weg heeft gewezen – toen dat genre nog moest worden uitgevonden en van The Maltese Falcon (1941) en Double Indemnity (1944) nog geen sprake was – is deze meesterlijke doemromance uit 1938. Of uit 1940, als je de eigenlijke releasedatum prefereert, nadat de problemen met de censuur waren opgeklaard.
Spilfiguur in deze complexe, tussen tijdskroniek, melodrama en thriller schipperende intrige is Jean, een gedeserteerde soldaat die aanwaait in de Noord-Franse havenstad Le Havre. Daar, tussen de mistige kaaien en steegjes, belandt hij bij de mooie Nelly (Michèle Morgan), al lijkt liefde tussen de twee niet meteen in zicht door toedoen van Nelly’s oude, dwingende voogd Zabel (Michel Simon) en de opvliegende kruimelcrimineel Lucien (Pierre Brasseur), die hem en haar het leven zuur maken.
Met zijn sjofele antiheld (monstre sacré Jean Gabin in een van zijn meest iconische rollen), zijn mannen in deukhoeden, gedoemde romantiek, sfeer van verval, vlot in de mond liggende quotes (’t’as d’beaux yeux, tu sais?’) en femme fatale tegen wil en dank bevatte Le Quai des Brumes reeds alle archetypische ingrediënten van de latere film noir. Toch ging Carnés oerklassieker – samen met Les Enfants du paradis (1945) zijn bekendste samenwerking met dichter-scenarist Jacques Prévert – vooral de geschiedenis in als het hoogtepunt van het ‘poëtisch realisme’. En dat dankzij zijn melange van ongedwongen maar tegelijk gestileerde dialogen, zijn expressionistische schaduwenspel in de opnamestudio en zijn schitterende gebruik van grimmige havendecors.
Die opmars in de filmgeschiedenis verliep evenwel niet zonder slag of stoot, hoewel de film indertijd een groot kassucces was en verschillende prijzen won. Le Quai des Brumes, naar de roman van Pierre Mac Orlan, werd namelijk gedraaid aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog en symboliseerde met zijn mistige sfeer het heersende fatalisme van die tijd. Bovendien lagen verschillende aspecten ervan politiek gevoelig. Zo was het absoluut not done om een deserteur tot held te promoveren (het woord ‘deserteur’ werd uit het script geweerd), terwijl sommigen Carné zelfs verweten medeverantwoordelijk te zijn voor de Franse nederlaag tegen de Duitsers, vanwege het defaitistische karakter van zijn succesfilm.
Dat weerhoudt Jean-Pierre Jeunet, een van de voornaamste erfgenamen van het poëtisch realisme, er alvast niet van om in de bijhorende documentaire op deze blu-ray schaamteloos de lof te zingen van Carnés klassieker. Et bien mérité! De film werd trouwens vakkundig digitaal gerestaureerd op basis van het originele negatief, wat de clair-obscurpoëzie van Carné en diens voor de nazi’s gevluchte Duitse cameraman Eugen Shüfftan nog extra in de verf – of beter: in de pellicule – zet. Un must, quoi.
Dave Mestdach
