In ‘La folie Almayer’ giet Chantal Akerman blinde passie en waanzin in koele, maar bedwelmende tableaus.
La folie Almayer ***
Chantal Akerman met Stanislas Merhar, Marc Barbé, Aurora Marion
Voor haar eerste speelfilm in jaren baseerde de Belgische filmreuzin Chantal Akerman zich losjes op Almayer’s Folly, de eerste roman van Joseph Conrad uit 1985. Alles draait om Almayer, een blanke zakenman die in de jungle van Borneo verbeten zoekt naar een goudmijn. Daarnaast is hij obsessief bezig met de opvoeding van zijn Maleisische dochter Nina, die hij weghoudt van haar moeder omdat hij haar absoluut tot een westerse dame wil vormen. Steeds komt het dus hierop neer: de koloniaal wil zijn levensstijl opdringen, maar verliest zich daarbij in de vreemde en ondoordringbare cultuur van de autochtone bevolking.
Akerman houdt de sfeer daarom extreem donker. Een nachtelijk beeld van een diepzwarte, oneindig lijkende rivier geldt als rustpunt, terwijl de ouverture van Wagners Tristan und Isolde perfect Almayers tragiek vat. Diens verveling, waanzin en afkeer van de vochtige hitte in Borneo maakt ze tastbaar door de kracht van de natuur in al zijn grootsheid uit te beelden. Haar bedwelmende sequentieshots leunen aan bij die van de Thaise cineast Apichatpong ‘Uncle Boonmee’ Weerasethakul. De bevreemdende sfeer – versterkt door de literaire dialogen en monologen en het bewuste onder-acteren – roept dan weer herinneringen op aan Marguerite Duras’ India Song (1975) en Son nom de Venise dans Calcutta désert (1976).
Uiteraard zweert Akerman bij haar eigen radicale manier om de narratieve structuur te deconstrueren en zich via lange en elegische shots uit te drukken. De cineaste van onder meer Jeanne Dielman, Les rendez-vous d’Anna en Toute une nuit blijft trouw aan haar thematiek over vervreemding en gender, die ze steevast met dwingende en poëtische beelden vormgeeft.
Piet Goethals
