Juliette Binoche over ouder worden, ganzenborden en sociale media: ‘Ik spaar alles en iedereen’

Juliette Binoche die als zaadsjamane een fuckbox induikt? Die het opneemt voor seksueel beest Harvey Weinstein? Die een jonge, knappe knul catfisht in de zedensatire Celle que vous croyez? Een gesprek met de Franse topactrice op en over de grens tussen waarheid en fictie.

Het was alweer een poos geleden dat de spotlights nog eens op Juliette Binoche gericht stonden, maar de frêle Française lijkt plots weer alomtegenwoordig. Et comment! Niet alleen heeft ze met Doubles vies, Celle que vous croyez en High Life drie nieuwe films in de aanbieding die in nauwelijks twee maanden tijd in de Belgische bioscopen komen. De voorbije weken kon la Binoche, die altijd al vlotjes glamour en arthouse en Europa en Hollywood combineerde, zowel op de klimaatmars in Parijs worden gespot, waar ze kwam luisteren naar Greta Thunberg, als op de Berlinale, waar ze als juryvoorzitter de honneurs waarnam.

In die laatste hoedanigheid zorgde Binoche zelfs voor enige controverse: tijdens een persconferentie nam ze het op voor de verguisde Hollywoodproducer Harvey Weinstein, die sinds MeToo door meerdere vrouwen van seksuele intimidatie en verkrachting werd beschuldigd, en met wie Binoche onder meer The English Patient (1996) en Chocolat (2000) maakte, twee van haar grootste successen. ‘Ik probeer me voor te stellen hoe het is om in zijn schoenen te staan en hij heeft genoeg gehad’, liet ze in Berlijn optekenen. ‘Veel mensen hebben hun mening gegeven, ik ook, en nu moet het gerecht zijn werk doen. Ik heb nooit problemen met hem gehad, hoewel ik kon zien dat hij problemen had, maar hij was een geweldige producer. Dat mogen we niet vergeten.’

Wat we gelukkig ook niet mogen vergeten, zijn de films waarin Binoche momenteel te zien is. Zo was er eind januari al Doubles vies, een bitterzoete zedensatire van filmauteur Olivier Assayas over relaties in de eenentwintigste eeuw. Vanaf deze week is ze te zien in Celle que vous croyez, van film- en theater-maker Safy Nebbou – haar nieuwe mec volgens de boekskes – ook al over liefde in tijden van internet. Daarin speelt ze een gescheiden literatuurdocente die een jonge, knappe knul catfisht door zich op Facebook de avatar van een jonge, sexy meid aan te meten. Puur voor de kick aanvankelijk, tot virtuele emoties tot echte stollen en de relatiestatus hopeloos ingewikkeld dreigt te worden.

Bovendien is er nog meer Binoche op komst, en dan doelen we geeneens op Truth, de eerste, niet-Japanse film van Gouden Palm-winnaar Hirokazu Kore-eda, die recent in Parijs werd opgenomen, straks in Cannes wordt verwacht en waarin Binoche de dochter van Catherine Deneuve speelt.

In Claire Denis’ donkere, kinky en behoorlijk bizarre scifitrip High Life – straks te zien op het Brusselse Offscreenfestival, en vanaf 20 maart ook elders in de zalen – wordt ze zowaar de ‘fuckbox’ en de ijle ruimte in gestuurd, om zich als wulpse zaadsjamane te ontfermen over het sperma van Robert Pattinson.

Meer dan genoeg stof voor een gesprek.

Celle que vous croyez gaat over de impact van sociale media op relaties. Ben je zelf online actief?

Juliette Binoche: Ik heb een Instagram-account en amuseer me daarmee. Alles hangt ervan af hoe je sociale media gebruikt. Ze kunnen gebruikt worden om te manipuleren, als forum voor onze kleinste kantjes, om haat en geweld te verspreiden ook. Ze zijn een onvoorspelbaar en onafhankelijk machtsinstrument geworden, zoals de jongste Amerikaanse presidentsverkiezingen hebben aangetoond. Maar in se zijn het prachtige tools om met mensen van over de hele wereld op een goedkope en toegankelijke manier te communiceren. Op zich zijn ze een geschenk.

Ben je zelf ooit gecatfisht, of op een nepprofiel van Juliette Binoche gestoten?

Binoche: Gelukkig niet. Ik krijg weleens een vraag om hulp van een onbekende die in financiële nood zit, maar die truc kennen we inmiddels allemaal. Zelfs ik. (lacht) Mijn regisseur Safy heeft het wel voorgehad. Hij is gecatfisht door een vrouw die de foto van een jong model gebruikte, maar uiteindelijk in de vijftig bleek te zijn.

Jouw personage in Safy’s Celle que vous croyez doet precies hetzelfde .

Binoche: (knikt) Haar echtgenoot trapt het af met een jonge vriendin, haar jongere minnaar laat haar zitten en plots voelt ze zich alleen, oud en uitgesloten. Daarom besluit ze zichzelf heruit te vinden op Facebook, omdat ze zich wil vastklampen aan de illusie dat ze jong is en begeerd wordt, maar ook omdat ze achter haar computer wél controle heeft over wat er gebeurt. Tenminste, dat denkt ze. Natuurlijk houdt ze dat niet vol en leidt het ertoe dat ze haar identiteit nog meer verliest. Toen ik het script las, en daarna het boek (van Camille Laurens, nvdr.), fascineerde die dualiteit me enorm. Mijn personage legt een complex emotioneel parcours af, van depressie tot euforie en terug. Dat soort rollen zoek ik, heb ik altijd gezocht.

Is catfishen ook niet een vorm van acteren?

Binoche: Acteurs gebruiken aspecten van hun identiteit om toegang te krijgen tot iemand anders, tot een personage. Het begint altijd bij jezelf, bij een concrete realiteit. Bij wat je weet, wat je meegemaakt en gevoeld hebt, hoe je eruit ziet ook. Ik geloof niet in acteurs die zeggen dat ze alles uitvinden en compleet iemand anders worden. Voor mij moet er altijd een organisch verband zijn tussen mezelf en mijn personage. Acteren moet door het lichaam gaan. Het leven ervaren we door ons lichaam, door onze zintuigen. Daarom werken die Facebook-relaties niet. Je kunt online voor of door iemand hevige emoties voelen, maar je deelt ze niet, je ruikt ze niet, je proeft ze niet. Ze blijven artificieel.

Als acteren zo organisch en lijfelijk voor je is, neem je dan wel eens een personage mee naar huis?

Binoche: Nee, maar ik hou ervan om eerdere personages als referentiepunt te gebruiken. Ook omdat ik het haat om mezelf te herhalen. Als ik het gevoel heb ‘dit heb ik al eens gedaan’, haal ik die oudere personages weer boven. Soms vragen mensen me naar Trois couleurs: bleu en dan probeer ik te achterhalen wat indertijd mijn gedachten en emoties waren en hoe ik tot dat personage ben gekomen. Maar anders blik ik niet vaak terug. Daarvoor leef ik te graag in het heden. Bovendien verander ik toch. Elke dag een beetje.

In Celle que vous croyez krijgen we een rijpere vrouw met een jongere minnaar te zien. Doorgaans is het andersom. Hoe sta jij daartegenover?

Binoche: Ik heb daar dubbele gevoelens bij. Ik weet dat liefde leeftijdsverschillen kan dichten. Ik oordeel daar niet over – het zijn dingen die gebeuren – maar ik stel vast dat het meestal oudere mannen zijn die een relatie beginnen met een jongere vrouw die hun dochter zou kunnen zijn.

Ik begrijp waar die behoefte vandaan komt. Zo’n man wil van vooraf aan beginnen en voelt angst voor het feit dat de herfst van zijn leven begint, maar je kunt de tijd die is verstreken en de ervaringen die je hebt opgedaan niet uitwissen. Een jonge vrouw doet hem die angst vergeten, de begeerte laait opnieuw op, en dat is heel geruststellend voor je ego, maar na een poos halen de tijd en de realiteit je toch weer in.

Het is het leven reduceren tot een ganzenbord. Je gooit met de dobbelstenen, je maakt onderweg van alles mee en uiteindelijk begin je weer bij af, met een nieuwe vrouw, met nieuwe kinderen, maar zo werkt het leven natuurlijk niet en zo haal je nooit het einde. Elke leeftijd vereist nu eenmaal andere dingen van mensen, andere emoties, andere prioriteiten. Het is deel van het levensspel. Maar goed: wie wil oud worden? Wie wil groeien?

Jij?

Binoche: Je verliest dingen met het ouder worden, maar je wint er ook bij. Je wordt toleranter, en vrijer, omdat je waarden veranderen, omdat je opinies veranderen. Het wordt minder dogmatisch. De essentie wordt belangrijker dan de details. De stramme spieren neem ik erbij.

En dus ook de sociale media. Check je wel eens wat daar over jou verschijnt, en maakt dat je voorzichtiger dan vroeger in je opinies?

Binoche: Tuurlijk zeg ik niet zomaar ongefilterd alles wat ik denk op sociale media. Ik spaar alles en iedereen. (lacht)

Je uitlatingen over Harvey Weinstein bezorgden je recent anders wel veel kritiek.

Binoche: Omdat alles uit zijn verband werd gerukt. Het begon bij een uitgebreid interview dat ik aan Le Monde gaf. Ik ken Weinstein al lang omdat hij verschillende van mijn films heeft geproduceerd en gedistribueerd, dus heb ik ook veel over hem nagedacht. Ik heb de complexiteit van de zaak, en van zijn persoonlijkheid, beschreven in dat artikel, maar wat hebben de Engelstalige media daarvan overgenomen? Eén enkele zin: ‘Ik heb het beest gezien in Weinstein.’ Op de persconferentie in Berlijn was het weer van dat. Ik heb verschillende dingen gezegd, maar welke zin werd opgepikt? Dat hij nu wel genoeg heeft gehad en dat ik hem gemoedsrust toewens. Over de rest: geen woord. Sorry, maar dat is geen journalistiek. Dat is manipulatie. Ik ga me er niet uit proberen te praten. Als journalisten het zo willen spelen, is dat hun goed recht. Het is onderdeel van het mediaspel, maar ik maak er geen deel van uit.

Je had de vraag ook kunnen ontwijken.

Binoche: Ik heb geantwoord op een vraag en gezegd wat ik te zeggen had. Elke actrice die problemen met Weinstein heeft gehad, heeft ook gezegd wat ze te zeggen had. Nu is het aan het gerecht om een oordeel te vellen. Zo simpel is dat.

Wordt het debat momenteel te fel gevoerd ?

Binoche: Polarisering komt in golven. Soms is het koud, soms is het warm. Ik heb nooit anders geweten. Wat voor mij telt, is geëngageerd zijn voor de camera. Daar moet ik waarachtig zijn, daar moet ik de mensen raken. Als actrice. Wat ik daarnaast zeg, komt en gaat. Bla bla ba. Dat doet er niet toe. Ik geef toe: ik zou een slechte president zijn. Voorzitter zijn van een filmfestivaljury vind ik al lastig genoeg. (lacht) Weet je waar het debat over zou moeten gaan? Over de klimaatcrisis, over de herverdeling van de goederen, over het dichten van de kloof tussen rijke en arme landen.

Laat de revolutie beginnen. Merci!