Een feel-good abortusfilm? Met ‘Call Jane’ kan u er op Film Fest Gent alvast één zien

Voor diepgaande kritiek op maatschappelijke problemen hoe je Jane niet te bellen. Daarvoor voelt het regiedebuut van Carol-scenarist Phyllis Nagy iets te naïef. Al is het lovenswaardig om de abortusproblematiek eens niet via een gitzwarte lens te tonen.

De abortusfilm is een wat vreemde niche. Als u ermee bekend bent, denkt u wellicht aan loodzware drama’s als 4 months, 3 weeks and 2 days en het recente l’Événement. Met Call Jane krijgt het genre er echter een verrassend luchtige toevoeging bij.

Deze debuutfilm van Phyllis Nagy, die eerder al het script voor Todd Haynes’ Carol schreef, draait rond Joy (Elizabeth Banks), een Amerikaanse huisvrouw op het einde van de jaren ’60 die een tweede kind verwacht. Haar zwangerschap lijkt van een leien dakje te lopen, tot ze zich draaierig voelt en flauwvalt. Volgens de dokter lijdt ze aan een zeldzame hartaandoening die aan haar zwangerschap gelinkt is. De oplossing?. ‘Niet zwanger zijn,’ stelt de dokter als enige optie voor.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want het verhaal speelt zich af in een tijd waarin abortus nog illegaal is. In hoogst uitzonderlijke gevallen kan er een ingreep goedgekeurd worden, maar het ziekenhuis van Joy liet dat de afgelopen tien jaar slechts één keer toe. Het bestuursorgaan – dat volledig uit mannen bestaat – vindt ook de casus van Joy niet ernstig genoeg om de foetus weg te laten nemen. Haar specifieke aandoening lijdt immers slechts in vijftig procent van de gevallen tot het overlijden van de moeder.

Joy beslist dan maar om illegale kanalen in te schakelen, en tijdens haar speurtocht stoot ze op een poster waar in koeien van letters ‘Call Jane’ op staat. Ze beslist om die mysterieuze Jane te bellen en belandt zo in een netwerk van vrouwen, geleid door de charismatische Virginia (een geestige Sigourney Weaver). Niemand in het collectief heet effectief Jane, dat is vooral een schuilnaam waaronder de vrouwen hun lotgenoten helpen door veilige abortussen aan te bieden.

Abortussprookje

Aanvankelijk stelt Joy zich beschaamd op en wil ze, nadat ze geholpen werd, zo snel mogelijk vertrekken en het collectief weer achter zich laten. Virginia weet haar echter te overhalen om lid van The Jane Collective te worden, en al snel leert Joy de kneepjes van het vak. Iets te snel. Want dat is de Achilleshiel van Call Jane. Op zich is het lovenswaardig dat Nagy een abortusfilm wil maken die niet enkel kommer en kwel laat zien, maar haar antwoord daarop voelt iets te naïef. Precies een abortussprookje.

The Jane Collective heeft echt bestaan en was een erg riskante operatie. Er hing die vrouwen constant een zware straf boven het hoofd als ze betrapt zouden worden, en in 1972 werden er effectief zeven van hen gearresteerd. In Call Jane zeggen de personages wel tegen elkaar dat ze zeker niet betrapt mogen worden, maar als kijker voel je die spanning nooit. Alles loopt van een leien dakje, de meeste gevaarlijke situaties blijken misverstanden te zijn en de toon is van begin tot eind zo luchtig als maar kan.

Dat knaagt extra hard in het licht van de actualiteit, wanneer het recht op abortus in de Verenigde Staten onlangs weer werd teruggedraaid. In 1973 werd The Jane Collective ontbonden omdat abortus niet meer strafbaar was en hun diensten simpelweg overbodig waren geworden. Vijf jaar geleden had Call Jane gevoeld als een luchtige terublik op een rare periode, toen dat recht om een of andere reden niet vanzelfsprekend was. In 2022 is het een sympathieke film die een beetje naïef overkomt.