De zwarte komedie ‘Klondike’ laat de oorlog in Oekraïne van z’n banaalste kant zien

De oorlog in Oekraïne sluipt ook Film Fest Gent binnen, zij het in de zin van gortdroge humor en banale huishoudtafereeltjes.

‘Gebaseerd op waargebeurde feiten…’ Zo luidt de onheilspellende aanhef van Klondike. Het verhaal begint op 17 juli 2014, de dag waarop Malaysia Airlines Flight 17 (MH17) uit de lucht werd geschoten door pro-Russische separatisten in het oosten van Oekraïne. De hele film speelt zich acht jaar geleden af, maar het is natuurlijk moeilijk om tijdens het kijken niet aan het huidige conflict in Oekraïne te denken. Het geeft de sowieso al wrange film een extra zure nasmaak.

In haar film richt regisseuse Maryna Er Gorbach haar lens echter niet op Russische soldaten of Oekraïense verzetsstrijders. In plaats daarvan draait het verhaal rond Tolik en Irka, wiens boerderij dicht bij de Russische grens ligt en plots omgeven wordt door brokstukken van het gekapseisde vliegtuig.

Tragische banaliteit

Klondike draait vooral rond de impact die oorlog heeft op de gewone burgers die in de oorlog verzeild raken, zonder daar zelf om te vragen. Zo biedt Tolik zijn hulp aan de separatisten, niet uit overtuiging maar gewoon omdat zijn buurman hem de oren van de kop blijft zagen. Wanneer Irka’s broer, een Oekraïense verzetsstrijder, terug naar huis keert, ontstaan er constant huiselijke ruzies tussen de twee. Tolik is op zijn tenen getrapt, want hij probeert ook maar een zo makkelijk mogelijke uitweg uit de situatie te vinden.

Het meest tragische personage in Klondike is echter de hoogzwangere Irka. Terwijl zij vooral bezig is met hoe en wanneer ze zal bevallen, ontstaan er rondom haar twee oorlogen. Eentje tussen Rusland en OekraÏne, en eentje tussen haar echtgenoot en haar broer. Doorheen de film zien we haar constant schijnbaar banale taakjes uitvoeren, zoals het afstoffen van de televisie nadat de muur van haar woonkamer ingezakt is door een bombardement. Niet voor niets wordt de film op het einde opgedragen ‘aan alle vrouwen’. Irka is het ultieme symbool voor iedereen die tegen hun zin in andermans oorlogen verwikkeld raakt.

Klondike is geen standaard dramaatje, maar hult zijn boodschap in gortdroge, zwarte humor. De afstandelijke manier waarop de dramatische gebeurtenis een absurd-humoristisch laagje krijgen, doet denken aan het werk van Yorgos Lanthimos en Roy Andersson. Het is een uitstekend stijlmiddel om het geheel een surrealistisch laagje te geven, al besef je tijdens het rollen van de credits dat de film helemaal niet zo onrealistisch is. Soms is galgenhumor de beste manier om miserie te verwerken.