De wilde plannen van Matthias Schoenaerts: ‘Ik wil geen film regisseren, ik wil De Nachtwacht maken’
Vrijdag is Matthias Schoenaerts heel even in het land om Film Fest Gent af te sluiten met de fraaie gevangeniswestern The Mustang. Lang nakaarten zit er niet in, want mijnheer is met filmmysticus Terrence Malick een Bijbelepos aan het draaien. Een gesprek over wilde paarden, wilde plannen en pure passie. ‘Van Malick word je gek, maar dan op een fantastische manier.’
Matthias Schoenaerts neemt geen afscheid met ‘Ciaokes, byekes’. Matthias Schoenaerts neemt afscheid met ‘Veel groetjes, tot in den draai en blijven dansen!’ Zegt het iets over de mens achter de acteur? De hartelijke afscheidsgroet komt er na een lang, avondlijk gesprek na een nog veel langere opnamedag waarbij hij naar beste vermogen de instructies van Terrence Malick probeerde te volgen. De Terrence Malick die met The Tree of Life de Gouden Palm won en sinds de majestueuze misdaadballade Badlands (1973) en het lyrische Days of Heaven (1978) wordt aanbeden als een van de allergrootste filmdichters van de VS? De Malick die het gewoon is om samen te werken met grote namen als Brad Pitt, Jessica Chastain, Sean Penn, George Clooney, Adrien Brody en Richard Gere en zijn hand er niet voor omdraait om die vervolgens uit de film te knippen? Ja, die Malick. De publiciteitsschuwe, spirituele Texaan filmt in Turkije een Bijbelepos over het leven van Jezus van Nazareth. Voorlopige titel: The Last Planet. En Schoenaerts speelt de hoofdrol, die van de apostel Petrus.
Mensen die spreken over mensen die dingen doen, dat is mijn rayon niet.
Malick en Schoenaerts zijn geen vreemden voor elkaar. De Belg heeft ook een scène in A Hidden Life. Met die film over een Oostenrijkse boer die tijdens de Tweede Wereldoorlog om geloofsredenen weigert trouw te zweren aan Adolf Hitler herpakt Malick zich na een paar mindere releases. A Hidden Life kende zondag zijn Belgische première op Film Fest Gent. Schoenaerts was daar wegens de opnames van de nieuwe Malick-film niet bij. Voor de slotfilm The Mustang zakt hij vrijdag wél snel even naar Gent af. Schoenaerts heeft zijn hart verloren aan die film, een goed onthaalde karakterstudie die draait om een Amerikaans rehabilitatieprogramma voor gevangenen. Hij speelt een vereenzaamde zware jongen die de kans krijgt om te leren hoe je wilde paarden temt.
Hoe kwam de Franse Laure de Clermont-Tonnerre op het idee om een Amerikaans gevangenisdrama te regisseren met Vlaanderens beste acteur en meer paarden dan in de gemiddelde western?
Matthias Schoenaerts: Laure rijdt al paard sinds haar zesde. Ze is ook al een tijdje geïntrigeerd door het Amerikaanse gevangeniswezen: een van haar kortfilms gaat over een rehabilitatieprogramma in New York waarbij vrouwelijke gevangenen in hun cel konijnen mogen houden. Op een dag las ze in de krant over een veiling van paarden die door gevangenen waren getraind. Instinctief voelde ze aan dat daar een film in zat. Dat rehabilitatieprogramma is trouwens het meest succesvolle in de States. De recidive onder de gevangenen die eraan deelnemen is het laagst.
Het ziet er soms erg gevaarlijk uit. Hoe wild waren die paarden echt?
Schoenaerts: Ik heb met drie verschillende paarden gewerkt: een volledig afgetraind, een half getraind en een wild paard. Zonder te overdrijven of te minimaliseren: op de set staan met een wild paard is beangstigend. In een van de scènes brengen we de dieren tijdens een storm in veiligheid. We stonden met twintig paarden in een bomvolle, donkere grootkeuken. Als ook maar één paard schichtig had gereageerd op die kunstmatige bliksems, waren er doden gevallen. Ik was zo opgelucht toen die draaidag voorbij was.
In de mate van het mogelijke was de veiligheid gegarandeerd. Een ervaren, ultraprofessionele paardentrainer maakte er een erezaak van dat er niets zou gebeuren, maar het blijven wilde dieren, er kan altijd iets gebeuren. Anderzijds levert dat gevaar ook veel schoonheid op. Er zitten een aantal magische momenten in de film die niet op papier stonden maar die gebeurd zijn omdat ik écht met dat paard bezig was en écht probeerde iets te bewerkstelligen.
The Mustang haalt 94% op Rotten Tomatoes. De Amerikaanse, Britse en Franse pers bedelft je onder de complimenten. Toch vond ik één negatieve recensie. Volgens Cahiers du cinéma is je paard expressiever dan jij. Kan je daarom lachen of maakt dat je kwaad?
Schoenaerts: Ik kan daarom lachen, al denk ik dat die journalist beter uitkijkt naar een baan in een bakkerij of zo. Hij heeft totaal niet begrepen wat er met mijn personage aan de hand is. Die man heeft vijf jaar in de isolatiecel gezeten. Ik heb gesproken met mensen die dat meegemaakt hebben en heb gezien wat vervreemding en schuldgevoelens met je doen. De impact op je zelfbeeld en je uitstraling is verschrikkelijk. Laure is verheugd met de manier waarop haar debuutfilm is ontvangen en bezorgt me om de zoveel tijd recensies. 99 procent daarvan is lyrisch.
Dat maakt het toch des te grappiger? 99 procent is enthousiast, één iemand ziet het anders en spuit kritiek.
Schoenaerts: Zo gaat het altijd. Dat is een natuurlijke beweging die ik al lang heb aanvaard. Wij acteurs zijn gevoelig en kwetsbaar. We worden uiteraard liever bewierookt dan afgebroken, maar ik heb ondertussen geleerd dat er seizoenen zijn. Soms heb je de wind mee, soms tegen. Je mag daar niet bij stilstaan, want dat leidt alleen maar af. Wees bezig met datgene waarmee je bezig moet zijn: met zoveel mogelijk plezier werken.
Er zijn mensen die dingen doen en er zijn mensen die spreken over mensen die dingen doen. Ik hou van mensen die dingen doen. Mensen die spreken over mensen die dingen doen, dat is mijn rayon niet. Ik ben liever bezig, laat de anderen maar praten. Tien jaar later voeren zij nog steeds hetzelfde gesprek terwijl ik al lang op mijn eiland zit te schilderen. (lacht)
Moet ik mijn stiel nu verdedigen?
Schoenaerts: Ik heb het niet over de journalistiek. Journalistiek is heel waardevol. Ik heb geen enkel probleem met een gepassioneerde journalist die een andere mening heeft dan ik. Ik bedoel dit in het algemeen. Alles wat door passie gedreven is, juich ik toe. Maar we weten allebei dat veel mensen heel andere drijfveren hebben en dan ben ik op mijn hoede.
Hoe is Terrence Malick de eerste keer, voor A Hidden Life dus, bij jou uitgekomen?
Schoenaerts: Ik kreeg een oproep van een anoniem nummer uit de VS. ‘Hello, am I speaking to Matthias? This is Terrence, Terrence Malick.’ Ik kneep mezelf in de arm. Ik vroeg me af of het geen flauwe grap was. Bleek van niet. We hebben lang gepraat over de film die hij wilde maken, A Hidden Life. Hij bood me de hoofdrol aan, maar enkele weken later bleek dat hij begin juli al moest beginnen te filmen. Pal in de periode dat ik met Michaël Roskam Le fidèle aan het draaien was.
Oeps.
Schoenaerts: Natuurlijk was dat pijnlijk, maar ik heb de reflex ontwikkeld om zulke zaken meteen los te laten. Het was doodjammer, maar zo werkt het nu eenmaal. Dat zijn dingen waar ik geen vat op heb. Zaken waar ik geen vat op heb mogen geen vat hebben op mij. Ik kies voor loslaten en dansen. Ik wil niet beheerst worden door iets waar ik niets aan kan doen. Ik heb ondervonden dat alles zichzelf regelt. Hoe meer je danst en loslaat, hoe meer plezier je hebt en hoe beter de dingen zich op een mysterieuze, magische manier organiseren. Terrence belde me opnieuw op en bood me een andere, kleine maar belangrijke rol aan in A Hidden Life. Ik ben op die kans gevlógen!
Bewonder je Malick?
Schoenaerts:Badlands, The Tree of Life, Days of Heaven en The Thin Red Line zijn meesterwerken, punt uit. Op filmische experimenten als Song to Song of Knight of Cups kun je dingetjes aanmerken maar qua regie, beeldregie, inhoud en energie blijven dat toch bijzondere films. Misschien zijn niet al zijn films even consistent en coherent maar ze bevatten altijd momenten van pure genialiteit. Andere cineasten slagen daar zelfs in hun hele oeuvre nog niet in.
Klikte het tussen jou en Malick?
Schoenaerts: Ja, anders zou hij me niet gebeld hebben voor de hoofdrol in zijn volgende project. Hij staat erom bekend onvoorspelbaar te zijn. ’s Morgens komt hij ineens met vijf nieuwe pagina’s tekst af en zegt: ‘Dit gaan we vandaag draaien.’ Veel acteurs vallen op zo’n moment van hun stoel. ‘Vijf bladzijden, nu nog, hoezo?’ Ik ben daar helemaal niet door geïntimideerd. Ik hou van die speelsheid. Ik beleef daar plezier aan.
Dat volgende project zijn jullie nu aan het draaien. Er hangt een waas van mysterie over The Last Planet. Wat kun je erover kwijt?
Schoenaerts: Malick is een heel discrete regisseur en die discretie wil ik absoluut respecteren. Over het verhaal en mijn personage kan ik je niet veel vertellen, behalve dit: ik speel Sint-Pieter en Malick geeft zijn eigen visie op hét grootste Bijbelverhaal.
En jij mag daarbij zijn.
Schoenaerts: Euh ja, ik speel de hoofdrol. It’s crazy, man. Het is extreem ontroerend om mee te maken hoe een kunstenaar op zijn 75e met zoveel passie, inspiratie, snedigheid, humor en wijsheid tegen zo’n project aan knalt. Van Malick word je gek… op een fantastische manier. Hij is moderner, energieker, inventiever, speelser, gekker en moediger dan de meeste jongere regisseurs.
Er zijn vijftig draaidagen. Ik ben nog maar dertien dagen ver maar dit beukt erin. De dagen zijn ontzettend lang. We filmen in onherbergzame maar adembenemende landschappen die er tweeduizend jaar geleden precies hetzelfde uitzagen. We trekken de bergen in, we filmen aan zee, in de modder, in de zon. Terrence vindt het allemaal geweldig. Het is een genot om hem te zien genieten, en om bij te dragen aan de realisatie van zijn droom.
Ik zit al aan drie films waar ik trots op ben en ik ben nog maar 41 jaar. Hoeveel geluk kun je hebben?
Ik heb er nog geen woorden voor. Die zullen pas komen als het voorbij is. Noem het voorlopig sweet madness. Het is ferm maar prachtig. Het is op verschillende niveaus een heel ingrijpende ervaring.
Elke film van Malick is spiritueel en geloofskwesties staan vaak centraal. Doet hij er dit keer nog een schep bovenop?
Schoenaerts: Wat doen we hier? Wat is het leven? Wat heb ik daarin te betekenen? Is er nog iets na het leven? Zo ja, verandert dat hoe ik op aarde moet leven? Voor mij gaan al zijn films over die grote vraagstukken. Zijn werk is verankerd in de wereld waarin we leven, maar er is altijd een poëtische en contemplatieve dimensie. Het verschil is dat hij de confrontatie met die vraagstukken dit keer rechtstreeks aangaat en niet via de omweg van een oorlogsfilm of een liefdesverhaal.
Malick schuwt pers en publiek, maar naar verluidt is hij een vriendelijke, meelevende, grappige man. Hoe zou jij hem typeren?
Schoenaerts: Wij voeren hier in Turkije geen diepzinnige gesprekken. Wij lachen voortdurend op de set. We werken keihard maar hebben ook heel veel plezier. Doorgaan tot het donker is. Van hot naar her rennen. ‘We hebben nog een uur, laten we dit proberen.’ Malick heeft een soort manische obsessie. Nee, laat ik dat anders verwoorden: het is een magische passie. Passie is een woord dat voortdurend door het slijk wordt gehaald en zo uitgehold is dat het bijna niets meer betekent. Het is vrijwel inwisselbaar met ‘aandacht’ of ‘overgave’. Je leest het overal. Maar pure passie tegenkomen – zoals ik nu bij Malick – dat is het schoonste wat er is.
Over dromen en passies gesproken: was jij niet van plan om een film te regisseren?
Schoenaerts: Ik ben al jaren met iets zots bezig, en ik blijf dat verder ontwikkelen. Ik wil niet zomaar ‘een film’ draaien, ik wil één film draaien en dat zal De Nachtwacht moeten zijn. Daarna trek ik me terug op een eiland. De goesting is enorm en ooit komt het ervan, maar ik zet mezelf niet onder druk. Ondertussen leer ik constant bij. Bij de laatste zes films heb ik me op de set constant met iedereen bemoeid. Ik raak bevriend met iedereen en toon oprechte interesse voor wat ze doen. Waarom dit shot? Waarom deze belichting? Betere masterclasses bestaan er niet.
De Nachtwacht?
Schoenaerts: Een pretentieuze ambitie, ik weet het. Ik leg de lat hoog. Ik zal geen tijd verliezen met schetsen en andere vingeroefeningen, daar hou ik niet van. Ik wil ineens De Nachtwacht maken. Mijn De Nachtwacht natuurlijk, mijn magnum opus, het beste wat binnen mijn mogelijkheden ligt. Anderen mogen het brol vinden – daar gaat het niet om – maar het moet mijn Nachtwacht zijn. Voor minder begin ik er niet aan.
Op Le fidèle na heb je sinds Rundskop uit 2011 niet meer geacteerd in een Belgische film. Ben jij de Belgische cinema ontgroeid?
Schoenaerts: Ik zou niet weten wat ‘ontgroeid’ in die context betekent. Ik weet ook wel dat ik veel weg ben, maar ontgroeid? Nee. Ik wil gerust nog in België of Vlaanderen werken. Met plezier. Ik blijf nieuwsgierig naar Belgische films. Ik vind dat er in ons land de afgelopen jaren films in verschillende sferen en stijlen zijn uitgebracht. Ik heb meermaals gedacht: alright, they fucking survive. De Vlaamse film lééft. Er is beweging, er zijn interessante stemmen. Ik kan dat alleen maar toejuichen.
Vlaanderen is goed voor twaalf à vijftien films per jaar. Jij kunt tegenwoordig kiezen uit een tienvoud daarvan. Louter statistisch gezien is de kans dat daar bijzondere projecten tussen zitten, veel groter. Dat bedoel ik met ontgroeid.
Schoenaerts: Dat klopt, maar toch is ontgroeid niet het juiste woord. Het is een gewoon een vraag die ik me niet stel. Ik volg mijn buikgevoel, ik laat me leiden door mijn intuïtie. Die is niet feilloos, maar naast de vergissingen zijn er de openbaringen.
Hoe verhoudt het aantal vergissingen zich tot het aantal openbaringen?
Schoenaerts: Mijn vriend Mickey Rourke zei me eens: ‘Matthias, als je in heel je leven in drie films hebt geacteerd waar je écht trots op bent, dan ben je de grootste gelukzak. Dan behoor je allicht tot de één procent van de acteurs die dat mogen meemaken.’ Hij bedoelde uiteraard drie films die niet gewoon goed of sterk zijn maar films waarvan je denkt: wauw, dit is cinema.
Als Mickey gelijk heeft, dan denk ik dat ik niet slecht bezig ben. Ik zit al aan drie en ik ben nog maar 41 jaar. Hoeveel geluk kun je hebben? Als er een vierde bij komt, zou dat fantastisch zijn. Een vijfde? Nog méér fantastisch. Dan zou ik misschien tot een honderdste van die één procent behoren.
Laat ik raden. Die drie films zijn: Rundskop, De rouille et d’os van Jacques Audiard, en de Malick.
Schoenaerts: Bijna. Rundskop was een passieproject waar ik samen met Michaël Roskam zes jaar lang voor heb gevochten. De rouille et d’os was inderdaad een openbaring, maar de Malick kan ik nog niet meetellen. Ik heb wel het gevoel dat we iets bijzonders aan het maken zijn, maar dat moet nog blijken. The Mustang is de derde film waar ik ontzettend trots op ben. Een integere, krachtige, poëtische film die in verschrikkelijk moeilijke omstandigheden is gedraaid. Ik weet wel dat de kijker geen boodschap heeft aan die omstandigheden, maar voor mij speelt dat wel mee. Er is vijf weken lang met ontzettend veel passie, doorzetting en vechtlust aan The Mustang gewerkt.
Krijg je het straks moeilijk als je na een prachtrol in The Mustang en de hoofdrol in een Malick opnieuw met minder moet genoegen nemen?
Schoenaerts: Als ik na Audiard, Vinterberg of Malick op de set van een iets academischer, conventioneler filmmaker beland, dan is de kans groot dat ik me stierlijk zal vervelen. Maar dat hoort er gewoon bij. Vergelijk het met een bokser. Die kampt geen drie keer per jaar voor de wereldtitel. Hij moet vooral tijd doorbrengen in de gym en heel veel sparren en trainen. Ook al hoop je telkens van wel, de meeste films zijn geen wereldtitelgevecht maar een goede sparringssessie. Ik aanvaard dat. Ik heb die films nodig om me verder te ontwikkelen en afgetraind aan de start te komen op het moment dat er zich een nieuw titelgevecht aandient. Malick is een wereldtitelgevecht, Audiard was er een en The Mustang ook.
Merci, champ.
Schoenaerts: Graag gedaan. Veel groetjes, tot in den draai en blijven dansen!
The Mustang
Vanaf 23/10 in de bioscoop.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Matthias Schoenaerts
Geboren op 8 december 1977 in Antwerpen. Zoon van de Vlaamse acteerlegende Julien Schoenaerts.
Doet het uitstekend in de Vlaamse films Meisje, Linkeroever, My Queen Karo, Pulsar en Loft.
Breekt in 2011 internationaal door met zijn fenomenale vertolking in Rundskop.
Wint in 2013 een César voor zijn vertolking in De rouille et d’os van Jacques Audiard.
Werkte de afgelopen jaren samen met grote regisseurs als Thomas Vinterberg ( Far from the Madding Crowd en Kursk), Paul Verhoeven (Zwartboek), Terrence Malick (A Hidden Life) en Luca Guadagnino (A Bigger Splash).
Outte zich recent met een lange en zeer gevarieerde reeks filmtips als een grote cinefiel. Denk aan de klassiekers van Scorsese, Lynch, Malick, Almodóvar, Iñárritu, Kieslowski en Billy Wilder maar evengoed aan Franse klassiekers als Le cercle rouge of La haine en pittig werk van Alejandro Jodorowsky, Ulrich Seidl en Claire Denis.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier