In Jupiter’s Moon, een van onze favorieten in Cannes, laat regisseur Kornél Mundruczó spektakel rijmen op vluchtelingencrisis. ‘Een realistische film over de vluchtelingen? Dat interesseert me niet.’
De eerste vijf seconden is de nieuwste film van Mundruczó een kosmologisch essay over de mogelijkheid om Europa, een van de manen van Jupiter, te koloniseren. De volgende vijf minuten is het een politieke vluchtelingenthriller met de schietgrage Hongaarse grenspolitie als slechterik, tot de neergeschoten Syrische vluchteling Aryan plots begint te zweven en de allure van een engel krijgt. De resterende twee uur is een epifanie en een bespiegeling over Europa met B-filmpret en actiescènes waar menig Hollywood-regisseur jaloers op mag zijn.
‘Ik ben gewoon even nieuwsgierig naar de nieuwe Blade Runner als naar de nieuwe Apichatpong Weerasethakul’, legt Kornél Mundruczó uit. ‘Dat was al zo toen ik opgroeide in een stadje nabij Boedapest. In de plaatselijke filmclub genoot ik van de films van Bresson en Fassbinder, in de bioscoop van de nieuwste blockbuster. Ik probeer genre- en auteurscinema te vermengen tot iets unieks. Aan homogene genrefilms beleef ik zelf geen plezier meer. Ik vind die snel leeg en vervelend. Maar ik gebruik wel graag een filmtaal die we door die genrefilms allemaal kennen. (gniffelt) Ik sluit niet uit dat dat een doodlopende straatje is, maar voorlopig ben ik enthousiast.’
Mijn hoofdpersonage Aryan is geen gewone vluchteling, maar een engel. Engelen zijn angstaanjagend.
Voor de regisseur, die dit jaar al voor de vijfde opeenvolgende keer voor Cannes geselecteerd werd, is Jupiter’s Moon ‘een actiethriller met een toets sciencefiction en gegrond in het sociale’. Wat die actie betreft, moet u zeker letten op de autoachtervolging door Boedapest. ‘Ik heb me laten inspireren door C’est un rendez-vous (1976), een buitengewone kortfilm van Claude Lelouch over een auto die aan hoge snelheid door Parijs scheurt. We filmden om zes uur in de ochtend. Zestig, zeventig agenten hebben straat na straat voor ons afgezet. Het stuk of vijftig stuntrijders dat we hadden ingehuurd, heeft de hele choreografie eerst ingeoefend op een voormalige luchthaven.’
En dan is er de vliegende Aryan. ‘Als kind was ik zwaar onder de indruk van de scifiroman Ariel (1941) van de Rus Aleksander Beljajev, over een jongeman die kan vliegen. Ik herinner me haarscherp mijn twijfel. Ik wist al dat Sinterklaas een verklede man met een valse baard was en toch wilde ik geloven in die vliegende jongen. Geloofsvraagstukken interesseren me almaar meer.’
De vliegende man werd een vliegende vluchteling toen Mundruczó drie jaar geleden Schuberts Winterreise enscèneerde voor Opera Vlaanderen. ‘Daar hoorde een videoinstallatie bij met beelden die ik in een Hongaarse vluchtelingenkamp had gedraaid. Die ervaring schudde me helemaal dooreen en riep heel wat vragen op. Kort daarop brak de grote vluchtelingencrisis uit.’
Premier Viktor Orbán en zijn extreemrechtse Fidesz-partij reageerden volgens de regisseur op een schandalige manier op de vele vluchtelingen die door zijn land wilden trekken. ‘Er is in Hongarije geen crisis meer, want we weigeren elke vluchteling en hebben grote hekken opgetrokken om hen de toegang te ontzeggen. Ik besef dat het een complex probleem is dat je niet mag minimaliseren maar die overreactie creëert steeds meer problemen. In Hongarije maar ook elders in Europa bots je op xenofobe paranoia, angst voor het onbekende, een afkeer van vluchtelingen en een onwil om ten gronde over de zaak na te denken.’
Maar, zo benadrukt hij, Jupiter’s Moon is méér dan een film over vluchtelingen. ‘Ik heb geen énkele interesse in realistisch drama over de vluchtelingencrisis. Dat is mijn kopje thee niet.’ Uiteindelijk draait zijn film meer om een geloofscrisis dan om een politieke en sociale crisis. ‘Aryan is geen gewone vluchteling, maar een engel. Engelen zijn angstaanjagend. Rainer Marie Rilke heeft daar prachtige gedichten over geschreven.’
En dan is er nog dokter Stern, die Aryan op sleeptouw neemt. Stern troggelt mensen die snakken naar een mirakel grote sommen geld af. ‘In het begin is hij een echte klootzak: ondernemend maar corrupt, cynisch en niet in staat tot liefde. Geconfronteerd met het mirakel van Aryan komt hij – uiterst moeizaam – tot inkeer. Uiteindelijk is hij zelfs in staat om zich op te offeren. Dat is hoopvol. Wie enkel de god van geld en succes aanbidt, mist wat. Dat voel ik overal waar ik kom. Goed doen voor jezelf volstaat gewoon niet.’
Nee, Orban zal hij niet bereid vinden om naar zijn film te kijken. ‘Maar de paus zal er blij mee zijn. Misschien kan hij Orban overtuigen.’
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Jupiter’s Moon
Vanaf 22/11 in de bioscoop.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
