De carrière van Jeanne Moreau in tien fantastische films

Van Truffaut tot Ozon, Jeanne Moreau lag de afgelopen decennia in de bovenste la van zowat alle grote namen in de Europese auteurscinema. Onze filmman Dave Mestdach selecteerde tien klassiekers uit haar oeuvre.

L’Ascenseur pour l’echafaud (Louis Malle, 1958)

De plot, over een man die zijn baas vermoordt om er met diens vrouw vandoor te gaan, maar vast komt te zitten in een lift, is niet bijster geloofwaardig, maar dat maakt Malle goed met zijn haarfijn uitgekiende suspensescènes. De scène waarin het hoofdpersonage aan een kabel onder de lift bengelt, is er een waarop Alfred Hitchcock (een grote inspiratiebron) trots zou zijn. Jeanne Moreau is de gedroomde leading lady, Miles Davis voorziet de prachtige soundtrack.

Les Amants (Louis Malle, 1958)

Jeanne Moreau is een verveelde bourgeoise die zowel haar echtgenoot als haar amant bedriegt. Die libertijnse thematiek maakte van Malles tweede langspeler in 1959 meteen een schandaalhit, vooral omdat de ontucht nooit wordt veroordeeld. Met elegante zwart-witbeelden van Henri Decaë en fraaie muziek van Johannes Brahms, maar ondertussen wel een tikje gedateerd.

La Notte (Michelangelo Antonioni, 1961)

Over deze film sprak regisseur Ivo Van Hove ooit lovend in Knack Focus: ‘Met dit soort liefdesverhaal – met door seks en macht geobsedeerde mannen en vrouwen die het gevecht tegen de desillusie verliezen – was hij zijn tijd ver vooruit. In plaats van het begin of de bloei in beeld te brengen, filmt hij het einde – en zelfs voorbij het einde. Dat was een idee dat men in de jaren zestig niet wilde horen of zien.’ Beter kunnen wij het niet zeggen.

Jules et Jim (François Truffaut, 1962)

Net zoals Les Amants behandelt Jules et Jim, dat zich afspeelt tijdens de eerste dertig jaar van de vorige eeuw, een ménage à trois. Ondanks de fatale afloop is de film vrijgevochten, lyrisch en levenslustig van toon. Ook meer dan een halve eeuw na datum blijft deze nouvelle vagueklassieker nazinderen. Moreau is onvergetelijk als Catherine, een even onvoorspelbare als anticonformistische femme fatale met de glimlach van een mysterieus Grieks standbeeld.

The Trial (Orson Welles, 1962)

The Trial is misschien geen grote literatuurverfilming maar het is in ieder geval grote cinema. En in zijn buitenissige uitbeelding van een alles vermalende bureaucratische horror en de tirannieke terreur van een schimmig staatsapparaat is The Trial ook het prototype van de naargeestige toekomstvisioenen in talrijke filmdystopia’s, van Ridley Scotts Blade Runner tot Terry Gilliams Brazil en Andrew Niccols Gattaca.

Le journal d’une femme de chambre (Buñuel, 1964)

In deze bijtende aanklacht tegen hypocrisis is Moreau fabuleus als Célestine, een kamermeisje dat in het Frankrijk van de jaren dertig geconfronteerd wordt met een excentrieke bourgeoisfamilie. De vele bizarre voorvallen en rare personages bieden een catalogus van de obsessies en stokpaardjes van Luis Buñuel.

Mademoiselle (Tony Richardson, 1966)

Met haar vicieuze pruilmondje, haar afgemeten manier van praten, haar outfit van oude vrijster en haar kille aanblik waaronder een hunkering naar fysieke liefde smeult, zet la Moreau een onvergetelijk personage neer. Haar mademoiselle is een zedige, maar zwaar gefrustreerde dorpsonderwijzeres die in het geniep boerderijen in brand steekt en bronnen vergiftig

Ook stilistisch gooit Mademoiselle hoge ogen: de lumineuze zwart-witfotografie van David Watkin en de knappe Cinemascopebeeldcomposities schenken een esthetische kracht aan taferelen die bij een minder artistieke transpositie alleen maar rauw naturalistisch waren geweest.

Querelle (Rainer Werner Fassbinder, 1982)

De laatste film van Fassbinder was bedoeld als eerbetoon aan zijn ex-lief Salem, een Marokkaanse berber die zichzelf in 1982 ophing. Midden in al de (homo-)erotische activiteiten houdt Moreau de bar open als Lysiana.

Le temps qui reste (François Ozon, 2005)

Pakkend portret over een 30-jarige homoseksuele Parijse modefotograaf (een magnetische Melvin Poupaud) bij wie een terminale kanker wordt vastgesteld. Zwaarmoedig? Vergeet het, want dit drama weert elke pathos ten voordele van een intelligent en pakkend verhaal dat zelfs teder weet te provoceren. De manier waarop Ozon dit sobere rouwverhaal intelligent en teder weet te provoceren, getuigt van zijn grote talent.

Mr. Klein (Joseph Losey, 1976)

‘Mr. Klein is de mooiste rol die ik ooit gespeeld heb’, aldus hoofdacteur Alain Delon en ver zit hij er niet naast. Delon was persoonlijk fel betrokken bij dit project over een van de zwartste bladzijden uit de Franse politiek van de 20e eeuw, de organisatie en het verzamelen door de Parijse prefectuur van de Joden in 1942 in de Vélodrome d’hiver vanwaar ze naar de gaskamers gestuurd werden.

Sommigen verweten deze subtiele film over de bureaucratische machinerie onterecht een complexe abstractheid, maar zowel voor Delon als Losey was dit hun laatste artistieke hoogtepunt.

Querelle (Rainer Werner Fassbinder, 1982)

De laatste film van Fassbinder was bedoeld als eerbetoon aan zijn ex-lief Salem, een Marokkaanse berber die zichzelf in 1982 ophing. Midden in al de (homo-)erotische activiteiten houdt Moreau de bar open als Lysiana.

Le temps qui reste (François Ozon, 2005)

Pakkend portret over een 30-jarige homoseksuele Parijse modefotograaf (een magnetische Melvin Poupaud) bij wie een terminale kanker wordt vastgesteld. Zwaarmoedig? Vergeet het, want dit drama weert elke pathos ten voordele van een intelligent en pakkend verhaal dat zelfs teder weet te provoceren. De manier waarop Ozon dit sobere rouwverhaal intelligent en teder weet te provoceren, getuigt van zijn grote talent.

Mr. Klein (Joseph Losey, 1976)

‘Mr. Klein is de mooiste rol die ik ooit gespeeld heb’, aldus hoofdacteur Alain Delon en ver zit hij er niet naast. Delon was persoonlijk fel betrokken bij dit project over een van de zwartste bladzijden uit de Franse politiek van de 20e eeuw, de organisatie en het verzamelen door de Parijse prefectuur van de Joden in 1942 in de Vélodrome d’hiver vanwaar ze naar de gaskamers gestuurd werden.

Sommigen verweten deze subtiele film over de bureaucratische machinerie onterecht een complexe abstractheid, maar zowel voor Delon als Losey was dit hun laatste artistieke hoogtepunt.

Querelle (Rainer Werner Fassbinder, 1982)

De laatste film van Fassbinder was bedoeld als eerbetoon aan zijn ex-lief Salem, een Marokkaanse berber die zichzelf in 1982 ophing. Midden in al de (homo-)erotische activiteiten houdt Moreau de bar open als Lysiana.

Le temps qui reste (François Ozon, 2005)

Pakkend portret over een 30-jarige homoseksuele Parijse modefotograaf (een magnetische Melvin Poupaud) bij wie een terminale kanker wordt vastgesteld. Zwaarmoedig? Vergeet het, want dit drama weert elke pathos ten voordele van een intelligent en pakkend verhaal dat zelfs teder weet te provoceren. De manier waarop Ozon dit sobere rouwverhaal intelligent en teder weet te provoceren, getuigt van zijn grote talent.