De 6 vaakst verwoeste monumenten in films

In de nieuwe film ‘White House Down’ van Roland Emmerich wordt het Witte Huis geviseerd. Dat is al de 21ste keer al in de filmgeschiedenis. Overzicht van ’s werelds grootste monumenten die worden beschadigd op het witte doek.

Vanaf deze week in de zalen: White House Down, waarin Roland Emmerich voor de derde keer het Witte Huis probeert op te blazen en voor de tweeëntwintigste keer een van ’s wereld grootste monumenten ernstig beschadigt dan wel verwoest. De perfecte aanleiding voor een verantwoord statistisch onderzoek naar welke iconische gebouwen het zwaarst onder de filmgeschiedenis te lijden hebben gehad.

1. Het vrijheidsbeeld Aantal keren verwoest 24
Selectief overzicht Deluge, Cloverfield, The Day after Tomorrow, Meteor, Deep Impact, Superman IV, Ghostbusters II

Veruit het het vaakst aangepakte monument in de filmgeschiedenis. De reden voor zoveel destructie is eenvoudig. Hollywood heeft zijn metaforen graag simpel: een beschadigd Vrijheidsbeeld symboliseert het einde van de vrijheid en de ondergang van de beschaving, een thema dat in apocalyptische en postapocalyptische cinema buitenproportioneel vaak aanwezig is.

Metaforisch gesproken valt op dat het Vrijheidsbeeld zelden volledig verwoest wordt: Hollywood heeft er een zwak voor om het voornamelijk te beschadigen – onthoofd in Cloverfield en Escape from New York of ontdaan van zijn toorts in Category 7: The End of The World en Life after People. Merk op dat we om methodologische redenen begraving niet onder beschadiging hebben gerekend, daar het monument intrinsiek intact blijft – geen Planet of the Apes dus. Dit in tegenstelling tot onderwaterzetting, dat sterk eroderend inwerkt op het koper: al in 1933 eindigde de dame in de oceaan in Deluge (het eerste geval ook van monumentenbeschadiging sinds het begin van de tellingen), wat sindsdien talloze keren herhaald werd, onder meer in A.I., The Day after Tomorrow en Deep Impact. Hollywood ziet het Vrijheidsbeeld graag verdrinken.


2. De Eiffeltoren Aantal keren verwoest 15
Selectief overzicht The Great Race, G.I. Joe: The Rise of Cobra, Team America: World Police, The War of The Worlds, 2012, Independence Day

Het enige niet-Amerikaanse monument in de lijst, maar wel goed voor de tweede plek. Opnieuw is de causaliteit hierachter betrekkelijk eenvoudig. Vermoed wordt dat Hollywood – en bij uitbreiding Amerika – maar één monument kent in de rest van de wereld. Bijgevolg wenden filmmakers zich, op een sporadische verwoesting van Big Ben na, telkens opnieuw naar de Eiffeltoren wanneer de destructie van de rest van de wereld gesymboliseerd moet worden.

Dat heeft geleid tot een rist geheel gratuite instortingsshots in onder meer Independence Day en 2012, waarbij enige Amerikaanse schadenfreude jegens het Franse volk nooit ver weg leek. Het gebrek aan geografische kennis in Hollywood komt overigens het best tot zijn recht in Team America: World Police, waarin de Eiffeltoren op de Arc de Triomphe valt, die nochtans twee kilometer verwijderd zijn van elkaar. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de humoristische toon van Team America: World Police doet vermoeden dat de makers zich weinig bekommerden om realisme.


3. Golden Gate Bridge Aantal keren verwoest 15
Selectief overzicht Superman, X-Men: The Last Stand, The Core, Mega-Shark vs. Giant Octopus, Terminator: Salvation, Pacific Rim, It Came from Beneath the Sea

De vaakst verwoeste brug in Hollywood, zo blijkt uit statistisch onderzoek, gelegen in San Francisco. Gezien zijn relatieve nabijheid aan de San Andreasbreuklijn zou men verwachten dat de Golden Gate Bridge voornamelijk in aardbevingsfilms verwoest wordt. Evenwel niet volgens Hollywood, dat de kans groter acht dat de brug bezwijkt onder een reuzenhaai (Mega-Shark vs. Giant Octopus), een fifties ogende reuzenoctopus (It Came from Beneath the Sea), een reuzenmonster (Pacific Rim) of een seniele oude man die een alternatieve route wil leggen richting Alcatraz (X-Men: The Last Stand). Dat laatste scenario is volgens bouwkundige onderzoekers het minst aannemelijk: hoewel de afstand van de brug correspondeert met de afstand tot het eiland Alcatraz, is het weinig waarschijnlijk dat de kabelstructuren bij integrale verplaatsing intact blijven, zoals in de film gesuggereerd wordt.

4. Empire State Building Aantal keren verwoest 10
Selectief overzicht Mars Attacks!, 2012, Independence Day, The Day after Tomorrow, Knowing

Niet in de databasis verwerkt: de schade die King Kong in 1933 het toen net afgewerkte Empire State Building toebracht, wegens te beperkt om van destructie te kunnen spreken – opnieuw een kwestie van methodiek. Desalniettemin eindigt het gebouw hoog in de rangschikking, vooral dankzij de obsessie van Hollywood om de stad New York in haar geheelheid te torpederen – met stip op nummer één in de lijst meest verwoeste steden in de filmgeschiedenis, een trend waar ook Times Square, de Brooklyn Bridge en het Chrysler Building, alle drie net buiten de top zes, hun voordeel mee hebben gedaan. Gedragspsychologen zien een verklaring in jaloezie: Hollywood, gelegen aan de Westkust, zou zo afgunstig zijn op het imago van de Grote Appel, dat het de oncontroleerbare drang voelt om de stad op te blazen. Verder onderzoek moet uitwijzen of hier überhaupt iets van aan is, maar, zoals één data-analyticus zei: ‘Het klinkt wel goed.’


5. Het Witte Huis Aantal keren verwoest 8
Selectief overzicht Superman II, Independence Day, Earth vs. the Flying Saucers, Olympus Has Fallen, G.I. Joe: Retaliation, White House Down

Een nieuwkomer in de lijst, te danken aan een stevige inhaalbeweging in 2013, waarin het Witte Huis in drie films onder vuur is komen te liggen: White House Down, G.I. Joe: Retaliation en Olympus Has Fallen. Over de kwaliteiten van de desbetreffende films laten we ons hier niet uit, maar duidelijk is dat de rechtse krachten in Hollywood, nooit wars geweest van enige fantasie, niet opgezet lijken met de tweede legislatuur van president Barack Obama en dat ook visueel duidelijk wensen te maken.

Ook het opmerken waard is de statistische anomaliteit ‘Ronald Emmerich’: van de acht verwoestingen zijn er drie van zijn hand – een buitensporig percentage van 37,5 procent. Emmerich lijkt sterk overtuigd van de ondergang van het Witte Huis, al lijkt hij er in dubio over of dat nu door toedoen van buitenaardse wezens met laserstralen (Independence Day), een tsunami (2012) of een terroristische aanval zonder noemenswaardige strategische redenen (White House Down) zal gebeuren. Zijn vermoedelijk vierde symbolische verwoesting van het Witte Huis, ten gevolge van een aanval van mammoeten op een pseudo-Capitool in 10.000 BC, is buiten de tellingen gebleven door de algehele verwaarloosbaarheid van de film.




6. World Trade Center Aantal keren verwoest 6
Selectief overzicht Independence Day, Armageddon, Deep Impact, Meteor

Een heikel punt in de filmgeschiedenis: ook vóór de daadwerkelijke instorting van het World Trade Center in 2001 had Hollywood zich al aan de Twin Towers vergrepen middels meteoren en laserstralen – een herinnering die ze, gezien de verdere loop van de geschiedenis, graag zouden uitwissen, zowel door het World Trade Centre digitaal uit een aantal films te verwijderen als door bewust naar andere steden te trekken als decor voor apocalyptische cinema.

Niettemin valt op dat de algehele destructie van Amerikaanse iconische gebouwen in films sinds 2001 enorm is toegenomen, een interessante correlatie. Deels omdat Hollywood het collectieve trauma van de Amerikaanse natie – zie ook: Rambo en het onverwerkte Vietnamverleden – tracht te sussen door een rist andere gebouwen op te blazen; deels omdat de beeldcultuur van 9/11 de Amerikaanse natie heeft getekend; deels omdat de impact van pyromane psychopaten als Ronald Emmerich en Michael Bay op de blockbuster is toegenomen; deels omdat oprukkende moderne technieken als cgi toelaten om ook andere monumenten te verwoesten dan het Vrijheidsbeeld en de Eiffeltoren, de enige landmarks die lange tijd makkelijk in maquettes na te maken waren. Verder onderzoek moet uitwijzen welke daarvan de belangrijkste reden is voor de huidige hausse in monumentale destructie, in Hollywoodkringen bekend als ‘fuck it, let’s blow shit up’.

Geert Zagers