De 10 beste John Barry soundtracks volgens Patrick Duynslaegher.

Focus-hoofdredacteur en filmgoeroe Patrick Duynslaegher stelde ter nagedachtenis van de overleden John Barry een chronologische top tien samen.

Filmcomponist John Barry is op 77-jarige leeftijd overleden aan een hartaanval. De vijfvoudige oscarwinnaar was vooral bekend om zijn legendarische Bondscores. Toch vertegenwoordigen die slechts een tiende van de bijna honderd filmsoundtracks die Barry sinds 1959 maakte. Op het voorbije Filmfestival Gent werd hij nog geëerd met een Lifetime Achievement Award door de World Soundtrack Academy. Die kon hij toen niet in ontvangst nemen omdat hij toen al kampte met een wankele gezondheid.

Focus-hoofdredacteur en filmgoeroe Patrick Duynslaegher, zelf een groot John Barry-fan, stelde ter nagedachtenis van de legendarische componist een chronologische top tien samen. Een gevarieerd overzicht en een ode aan het uitzonderlijke talent van John Barry:

1. Zulu (News of the Massacre/Rorke’s Drift Threatened) – 1963

Een overweldigende introductie van de ‘John Barry-sound’, gekenmerkt door het diepe koper en de gedragen thema’s. John Barry begon net internationale erkenning te krijgen voor zijn thema’s uit de James Bondserie (aanvankelijk relatief kleine producties), toen hij zijn eerste opdracht kreeg: de muziek schrijven voor Zulu, het historisch epos van Cy Endfield over honderd Britse soldaten die in 1879 het Zuid-Afrikaanse Rorke’s Drift verdedigen tegen een leger van vierduizend Zulukrijgers -Michael Caine speelde in deze film zijn eerste hoofdrol. Barry’s score bij deze reconstructie bedraagt nauwelijks twintig minuten (de rest van de filmmuziek bestaat uit Zuluzang) en wordt helemaal gedomineerd door een overdonderd thema dat fors de nobele krijgskunst van de Zulu’s laat botsen met het onverzettelijk heroïsme van de Britse infanterie.

2. GOLDFINGER – 1964De score die de James Bond sound voor goed definieerde. Met zijn mix van elektrische gitaar, koper en slagwerk ondersteunt Barry op meeslepende wijze de toendertijd opwindende actie. Voor Shirley Bassey schreef hij een over-the-top titelsong die de hitlijsten veroverde, dé standaard werd voor alle volgende titelmelodieën maar nooit werd overtroffen (ook niet door Bassey in twee andere James Bondsongs, Diamonds Are Forever en Moonraker).

3. The Ipcress File (A Man Alone) – 1965

In 1965 brak Barry definitief door als filmcomponist. Achterop de originele LP-hoes van de soundtrack van de The Ipcress File wordt hij aandoenlijk geïntroduceerd als ‘a talented young Englishman named John Barry’. Met dit eerste avontuur van Harry Palmer, de anti-glamoureuze held uit de debuutroman van Len Deighton, lanceerde 007-coproducer Harry Saltzman de gebrilde anti-James Bond van de jaren zestig. John Barry voorzag de tribulaties van de ijselijk onverstoorbare Palmer (Michael Caine) van typische sixties-filmjazz. De droge klank van de cimbalon (een exotisch snaarintstrument) roept in combinatie met de zwoele strijkers een sfeer op van eenzaamheid, dreiging en moordende routine.

4. The Chase – 1966

Barry etaleert zijn verscheidenheid met dit staaltje van pure ‘Deep South Americana’ voor een van de meest onderschatte films van de jaren zestig. Robert Redford is de ontsnapte gevangene die zijn geboortestadje in rep en roer zet, Marlon Brando de sheriff die een laatste baken vormt tegen de wetteloosheid die zich meester maakt van de bekrompen gemeenschap. Ondanks conflicten tussen scenariste Lillian Hellman, regisseur Arthur Penn en producer Sam Spielgel, werd The Chase een intens kleinsteeds drama dat de gewelddadigheid en (seksuele) frustraties van een materialistisch Amerika brutaal aan de kaak stelt. De bijna hysterische toon wordt afwisselend versterkt en verzacht door de lyrische passages van Barry’s puike score, waarin de componist zijn voorkeur voor tergend trage jazzritmes combineert met klagende fluitsolo’s en heftig koperwerk.

5. The Lion in Winter (God Damn You) – 1968

Tijdens de dramatische kerst van 1183 wordt aan het hof van Henry II (Peter O’Toole) en Eleanor van Aquitanië ( Katharine Hepburn) op vreselijke wijze gecomplotteerd over de troonopvolging. Over alle familieveters, wraakpogingen en verraderlijke intriges hangt de zwarte schaduw van de oppermachtige Katholieke Kerk. Voor de score bij dit streng en wreed historisch drama kon Barry zijn passie voor Gregoriaanse zang, Latijnse tekst en liturgische muziek botvieren, een restant van zijn katholieke opvoeding en zijn studies bij Dr. Francis Jackson, muziekmeester van de kathedraal van York. ‘It’s a real labor of love’, zei hij zelf over zijn overweldigende compositie. Hij won er zijn derde Oscar mee (voor de film Born Free uit 1967 had hij eerder twee Academy Awards gekregen, voor beste originele score en voor beste song).

De volledige soundtrack is een polyfone cascade vol Carmina Burana-achtige bombast, godsvruchtige koorzang en gotische grandeur. God Damn You klinkt daarin als een intermezzo: het is een ingetogen, bij momenten fluisterende verweving van de verschillende muzikale thema’s.

6. ON HER MAJESTY’S SECRET SERVICE – 1969

Voor deze cultfilm in de Bondserie (de enige met George Lazenby in de hoofdrol) schreef Barry allicht zijn mooiste en sterkste 007-score. Er is uitzonderlijk geen titelsong, wel een bijzonder melancholische song vertolkt door Louis Armstrong: ‘We Have All the Time in the World.’ Voor de razend spannende bobsleescènes en auto-achtervolgingen in de Alpen componeerde Barry zijn meest gespierde actiefilmmuziek.

7. The Last Valley (Main Theme/End Title) – 1970

Anno 1970 was de grootschalige historische actieprent The Last Valley een commercieel fiasco dat achteraf zelden in de bioscoop of op televisie te zien was. Dankzij DVD krijgt het nu een tweede levenskans, zij het voorlopig alleen in Amerikaanse Regio 1. Dit historisch avontuur over plunderende huurlingen die een welvarende vredelievende Alpenvallei veroveren, speelt in 1641, tegen de achtergrond van de Dertigjarige Oorlog. Wie er allerlei allusies wil in zien naar de onpopulaire Vietnamoorlog die toen in alle hevigheid woedde, heeft beslist gelijk. John Barry kreeg ongebruikelijk veel tijd (zes maanden) om zijn score te schrijven bij deze cultfilm van bestsellerschrijver James Clavell. Het resultaat is misschien wel zijn meesterstuk en bijgevolg een van de grootste scores uit de filmgeschiedenis. Barry trekt werkelijk alle registers open. Hij weeft een magnifiek tapijtwerk van symfonisch geweld, obsederende koorzang en draaikolkachtige actiemuziek, dat afwisselend of simultaan heroïsch, weemoedig, somber en begeesterend klinkt.

Deze track, met het beukende Main Theme en het verheven End Title, geeft slecht een idee van het ruime klankspectrum dat deze score bespeelt. Om de rijkdom ervan ten volle te appreciëren is de integrale soundtrack van Silva Screen Records een absolute must.

8. King Kong (Prelude and Love Theme) – 1976

John Barry reserveerde zijn mooiste liefdesthema voor de begrijpelijke passie van een reuzenaap voor Jessica Lange. De baanbrekende muziek van Max Steiner voor de originele King Kong uit 1933 geldt intussen als hét grote model van de symfonische leidmotief-score die decennia lang het studiosysteem van Hollywood zou overheersten. Deze remake van regisseur John Guillermin en producer Dino de Laurentiis is louter als camp te smaken ( en sinds 9/11 ook als sensationeel curiosum: King Kong wordt neergehaald terwijl op een van de Twin Towers klautert). Barry’s score is de enige bijdrage in deze productie die zich met het origineel kan meten. Bestialisme was nooit zo lyrisch

9. Body Heat (Main Theme) – 1981

Je voelt zo de verzengende en klamme hitte van het zwoele Florida in John Barry’s score voor deze slimme genre – oefening in ‘neo-noir’ waarmee de scenarist Lawrence Kasdan zijn regiedebuut maakte en waarin Kathleen Turner werd geïntroduceerd als dé fatale sirene van de vroege jaren tachtig. De sensuele titelmelodie ( de saxofoon zorgt voor het enige koele briesje dat door deze thriller waait) krijgt meteen een dreigende, noodlottige ondertoon. Er zitten meer verraderlijke bochten in dan op racecircuit van Francorchamps.

10. Dances With Wolves (The Bufallo Hunt) – 1990
Na twee jaar afwezigheid door ziekte maakt Barry een grandioze comeback met de score voor Dances With Wolves. Hij werd er terecht voor beloond met een vijfde Oscar (zijn vierde beeldje kreeg hij vijf jaar eerder voor Out of Africa): zijn majestueuze compositie is een essentieel onderdeel van deze lofzang op het weidse Amerikaanse land, waarmee sterregisseur Kevin Costner even de illusie wist te wekken dat het westerngenre weer in de lift zat. The Buffalo Hunt is het opzwepende thema bij de meest spectaculaire scène in de film: de stampede van duizenden bizons

(Patrick Duynslaegher)