Aids in de cinema: vijf films die cinepositief testen

Op 1 december is het, ondertussen al voor de dertigste keer, wereldaidsdag en dus dacht men bij Cinematek: waarom geen reeks wijden aan films over de ziekte? Vijf titels die cinepositief testen.

Longtime Companion (1989)

Niet de eerste Amerikaanse film die de aidsepidemie op de kaart prikte – de tv-producties An Early Frost (1985) en As Is (1986) gingen hem voor – wel de eerste die de mainstream en de bioscoop binnen wist te glippen. In dit ensembledrama keert regisseur Norman René, die in 1996 zelf aan de gevolgen van aids bezweek, terug naar New York anno 1981, waar een ziekte opduikt die aanvankelijk de ‘gay-related immune disorder’ wordt gedoopt en het leven van enkele vrienden dreigt te verwoesten.`

The Garden (1990)

In een van de laatste films van Derek Jarman – hij overleed in 1994 aan de gevolgen van aids – verweeft de relnicht van de Britse queer cinema het aardse en het verhevene, kunst en kitsch, Bijbelse metaforiek en gayiconografie radicaal. Het resultaat is een visuele stream of consiousness over liefde, lijden en lust, met zijn muze Tilda Swinton (die haar carrière in de avant-gardekliek van Jarman begon) als de Madonna die door paparazzi lastig gevallen wordt. Aids als symptoom van epidemische tijden.

Philadelphia (1993)

De eerste, grote Hollywoodproductie die de aidsproblematiek aankaartte, is dit empathische rechtbankdrama van de dit jaar overleden Jonathan Demme (The Silence of the Lambs). Daarin incarneert Tom Hanks een aidspatient die vecht voor zijn leven en zijn waardigheid en een homofobe zwarte advocaat (Denzel Washington) onder de arm neemt wanneer hij door zijn bedrijf om dubieuze redenen wordt ontslagen. Dit warme pleidooi voor tolerantie en tegen discriminatie werd indertijd bekroond met twee Oscars: één voor hoofdrolspeler Tom Hanks, en één voor Bruce Springsteens pakkende song Streets of Philadelphia.

Les témoins (2007)

André Téchiné (Ma saison préférée) zoomt in op een groep vrienden uit Parijs die anno 1984 voor het eerst met de ziekte te maken krijgen: een jonge homo die seropositief blijkt, een dokter van middelbare leeftijd, een flik van allochtone komaf. Téchiné mijdt de melo-of retroclichés en voert zijn heel verschillende ‘getuigen’ op met zin voor nuance in een groepsportret waar de lust for life van afspat.

120 battements par minute (2017)

Scenarist en regisseur Robin Campillo stond eind tachtig op de barricades als lid van Act Up, een beweging die actief ijverde voor de rechten van aidspatiënten en daarbij de controverse of de mediatieke relletjes niet schuwde. Over die periode maakte hij dit jaar dit energieke, gefictionaliseerde groepsportret, dat in Cannes werd bekroond met de Grand Prix, de officieuze Zilveren Palm. Leef, roep, huil, lach, vrij en schreeuw mee met de militante jongens en meisjes van Act Up.